Belediyeye ait taşınmaz kaymakamlığa kiralanarak lojman olarak kullanılabilir mi?
Belediyesi tarafından satın alınan taşınmazın meclis kararı ile kaymakamlığa tahsis edilerek kamu konutu olarak kullanılmasının kamu zararı olduğuna dair karar.
Kamu İdaresi TürüBelediyeler ve Bağlı İdareler
Yılı2017
Dairesi5
Dosya No45455
Tutanak No53353
Tutanak Tarihi25.1.2023
Kararın KonusuÇeşitli Konuları İlgilendiren Kararlar
Mevzuata aykırı taşınmaz tahsisi
141 sayılı İlamın 2 nci maddesiyle; … Belediyesi tarafından … ilçesinde bir adet dairenin kiralanarak … Kaymakamlığının hizmetlerinde kullanılmak üzere mevzuata aykırı şekilde tahsis edildiği gerekçesiyle … TL’nin tazminine hükmedilmiş, bu hüküm 03.02.2021 tarihli 48825-48832 tutanak sayılı Temyiz Kurulu Kararları ile tasdik edilmiştir.
45350 sayılı dosya ile duruşma talebinde bulunan Diğer Sorumlu … ile Sayıştay Savcısının sözlü açıklamalarının dinlenmesinden ve dosyada mevcut belgelerin okunup incelenmesinden sonra,
GEREĞİ GÖRÜŞÜLDÜ:
Karar düzeltilmesi talebine konu olayda, ... Belediyesi tarafından ... tarihli ve ... no.lu Meclis Kararı ile bir adet daire kiralandığı ve kaymakamlık hizmetlerinde kullanılmak üzere ... Kaymakamlığına tahsis edildiği, ancak söz konusu dairenin kamu konutu olarak kullanılması suretiyle hem tahsis amacı dışında kullanıldığı hem de 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 75 inci maddesinde yer alan “…Kamu kurum ve kuruluşlarına belediyeler, bağlı kuruluşları ve belediye şirketlerince devir veya tahsis edilen taşınmazlar, kamu konutu ve sosyal tesis olarak kullanılamaz” hükmüne aykırı hareket edildiği gerekçesiyle söz konusu dairenin kiralama bedeli olan … TL’nin tazminine hükmedildiği, bu hükmün 03.02.2021 tarihli ve 48825-48832 tutanak sayılı Temyiz Kurulu Kararları ile tasdik edildiği görülmektedir.
Esas Yönünden İnceleme:
Belediyelerin taşınmaz tahsis işlemlerine ilişkin düzenlemeler 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile 5393 sayılı Belediye Kanunu’nda yer almaktadır.
5018 sayılı Kanun’un “Taşınmaz tahsisi” başlıklı 47 nci maddesinde;
“Kamu idareleri, kanunlarında veya Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinde belirtilen kamu hizmetlerini yerine getirebilmek için mülkiyetlerindeki taşınmazlarla Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerleri, birbirlerine ve köy tüzel kişiliklerine bedelsiz olarak tahsis edebilirler. Tahsis edilen taşınmaz, amaç dışı kullanılamaz.
…” denilmektedir.
5393 sayılı Kanun’un “Diğer kuruluşlarla ilişkiler” başlıklı 75 inci maddesinde;
“Belediye, belediye meclisinin kararı üzerine yapacağı anlaşmaya uygun olarak görev ve sorumluluk alanlarına giren konularda;
…
d) Kendilerine ait taşınmazları, aslî görev ve hizmetlerinde kullanılmak üzere bedelli veya bedelsiz olarak mahallî idareler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarına devredebilir veya süresi yirmibeş yılı geçmemek üzere tahsis edebilir. Bu taşınmazlar aynı kuruluşlara kiraya da verilebilir. Bu taşınmazların, tahsis amacı dışında kullanılması hâlinde, tahsis işlemi iptal edilir. Tahsis süresi sonunda, aynı esaslara göre yeniden tahsis mümkündür. Kamu kurum ve kuruluşlarına belediyeler, bağlı kuruluşları ve belediye şirketlerince devir veya tahsis edilen taşınmazlar, kamu konutu ve sosyal tesis olarak kullanılamaz.
…” hükmü yer almaktadır.
Taşınmaz tahsisine karar verme yetkisi ise 5393 sayılı Kanun’un “Meclisin görev ve yetkileri” başlıklı 18 inci maddesine göre belediye meclisindedir.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinden belediyelerin meclis kararıyla asli görev ve hizmetlerinde kullanılmak üzere mahalli idareler ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarına taşınmaz tahsis etmesinin mümkün olduğu, ancak tahsis edilen taşınmazın öncelikle kendi mülkiyetinde bulunan bir taşınmaz olması gerektiği, diğer yandan tahsis edilen taşınmazların amacı dışında kullanılmaması ve kamu konutu ve sosyal tesis olarak kullanılmaması gerektiği anlaşılmaktadır.
Karar düzeltilmesi talebine konu olayda ise ... Belediyesi tarafından ... tarihli ve ... no.lu Meclis Kararı ile bir adet konut kiralandığı ve ... Kaymakamlığına kaymakamlık hizmetlerinde kullanılmak üzere tahsis edildiği görülmektedir.
Öncelikle yukarıda da yer verildiği üzere belediyeler ancak kendi mülkiyetindeki taşınmazları diğer kamu kurum ve kuruluşlarına tahsis edebilirler. Tahsise konu taşınmaz belediye mülkiyetinde olmayıp kaymakamlığa tahsis edilmek üzere belediye tarafından kiralandığı için tahsis işlemi mevzuata uygun değildir.
Öte yandan, ... Kaymakamlığının tahsis talebinde ve belediye meclisinin tahsis kararında “kaymakamlık hizmetlerinde kullanılmak üzere” denilerek genel bir ifadeye yer verilmiş, kiralanan taşınmazın ne amaçla kullanılacağına dair bir bilgi verilmemiştir. Tahsis işlemine konu olan taşınmazın kiralanması işlemlerine ilişkin belgeler incelendiğinde, taşınmazın … Mahallesi … Caddesi No: … .../… adresinde bulunan … Evleri … Blok ... Kat … numaralı Daire olduğu görülmektedir. Söz konusu evlerin müteahhit firması …’nun projelerinin tanıtıldığı resmi internet sitesi incelendiğinde, … Evlerinin konut olarak kullanılmak amacıyla inşa edilmiş dairelerden oluşan lüks bir site projesi olduğu anlaşılmaktadır. (…) (…) Ayrıca kira sözleşmesinde “klima, ocak, fırın, bulaşık makinesi, davlumbaz” gibi demirbaş eşyaların kiralanan şey ile beraber kiracıya teslim edildiği belirtilmektedir. Kiralanan taşınmaz ile ilgili tüm bu veriler, kaymakamlığa tahsis edilen taşınmazın kaymakamlık hizmetlerinde değil, konut olarak kullanılmak üzere kiralandığını göstermektedir.
Sorumlular karar düzeltilmesi dilekçelerinde, ... Kaymakamlığı tarafından yürütülen … Projesi kapsamında toplumun dezavantajlı kesiminde yer alan kimsesiz çocukların başta barınma ve eğitimleri olmak üzere çeşitli ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelik barınma ve sosyal etkinlik alanları oluşturulmakta ve bu amaca ilişkin çeşitli kiralama ve tahsis işlemleri gerçekleştirilmekte olduğunu, her ne kadar ... Kaymakamlığı tarafından tahsis talebinde kullanım amaç ve detayı bildirilmemişse de, … Projesi yahut benzer sosyal sorumluluk projeleri için bu talepte bunulduğunun taraflarınca düşünülmüş olduğunu,
Tahsis talebinin yapıldığı dönemde kimsesiz çocuklara sıcak bir ev ortamı sağlanması, böylece kimsesiz çocukların bağlanma ve aidiyet duygularının gelişmesi amacıyla konut ihtiyacı karşılanması için bu tahsis talebinin yapılmış olmasının muhtemel olduğunu, ... Kaymakamlığının projesi kapsamında birçok faydalı faaliyeti olduğunu, psiko-sosyal, eğitim, ekonomik destek adı altında çocuklara imkân sağlamak için başta belediyeler ve diğer kamu kurumları ile ortak çalışmaları olduğunu, ... Kaymakamlığının yoğun olarak yürüttüğü bu kampanya dâhilinde taşınmazın sosyal sorumluluk projesi olan … evleri projelerinde kullanılabilecek olduğunu söylemişlerse de;
Taşınmaz tahsisine ilişkin belgelerde kiralanan taşınmazın Kaymakamlık tarafından koruyucu destek projesi kapsamında kullanılacağına dair hiçbir bilgi bulunmamaktadır. Hem 5018 sayılı Kanun’da hem de 5393 sayılı Kanun’da tahsis edilen taşınmazın amacı dışında kullanılamayacağı hüküm altına alınmıştır. Dolayısıyla taşınmaz tahsis eden idarenin tahsis edilen bu taşınmazın hangi amaçla kullanılacağını net olarak bilmesi gerekmektedir. İhtimaller üzerine taşınmaz tahsisi yapılamayacağı ilgili hükümlerden anlaşılmaktadır. Kaldı ki, bu taşınmaz belediyenin mülkiyetinde bulunan, kendine ait bir taşınmaz değildir. Her ne amaçla olursa olsun başka bir kamu idaresine tahsis etmek üzere belediye tarafından taşınmaz kiralanması mevzuata aykırıdır.
Sorumluluk Yönünden İnceleme:
Daire Kararında yer alan tazmin hükmünden ilişikli ödeme emri belgelerinde imzaları bulunan harcama yetkilileri, gerçekleştirme görevlileri ve söz konusu taşınmazın kiralanarak kaymakamlığa tahsis edilmesine ilişkin meclis kararında olumlu yönde oy kullanan belediye meclis üyeleri sorumlu tutulmuştur.
Belediye Meclis Üyelerinin sorumluluğuna ilişkin olarak;
14.06.2007 tarihli ve 5189/1 sayılı Sayıştay Genel Kurul Kararı’nda;
“5018 sayılı Kanunun 33 üncü maddesi uyarınca mali işlemin gerçekleştirilmesinde görevli olanların sorumluluğu, bu işlemleri yetkili ve görevli olarak yapmalarına ve yapılan giderin bu kişilerce düzenlenen belgeye dayanılarak yapılması hususlarına göre belirlenmektedir. Bu nedenle mevzuatına göre oluşturulan kurul, komisyon veya benzeri bir organ tarafından düzenlenen keşif, rapor, tutanak, karar veya ödemeye esas benzeri belgelerden doğacak sorumluluğa, işlemi gerçekleştiren ve bu belgeyi düzenleyip imzalayan kurul üyelerinin de dâhil edilmeleri ve bu işlem nedeniyle harcama yetkilisiyle birlikte sorumlu tutulmaları gerektiğine çoğunlukla,” karar verilmiştir.
Belediyenin mülkiyetindeki taşınmazları diğer kamu idarelerine tahsis etme yetkisi belediye meclisindedir. Ancak belediye meclisi belediyenin kendi mülkiyetindeki taşınmazların diğer kamu idarelerine tahsisine karar verebilir. Dolayısıyla belediye meclisi tarafından taşınmaz kiralanarak başka bir kamu idaresine tahsis edilmesi kararı mevzuata uygun değildir. Yapılan taşınmaz tahsis işlemi mevzuata aykırı olduğundan, belediye tarafından yapılan kira ödemeleri nedeniyle oluşan kamu zararından belediye meclis üyelerinin de sorumlu tutulmasında hukuken bir isabetsizlik bulunmamaktadır.
Harcama Yetkilisi ve Gerçekleştirme Görevlisinin sorumluluğuna ilişkin olarak;
Harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlilerinin mali sorumluluğu 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 32 ve 33 üncü maddelerinde düzenlenmiştir. 5018 sayılı Kanun’un “Harcama talimatı ve sorumluluk” başlıklı 32 nci maddesinde;
“Bütçelerden harcama yapılabilmesi, harcama yetkilisinin harcama talimatı vermesiyle mümkündür. Harcama talimatlarında hizmet gerekçesi, yapılacak işin konusu ve tutarı, süresi, kullanılabilir ödeneği, gerçekleştirme usulü ile gerçekleştirmeyle görevli olanlara ilişkin bilgiler yer alır. Harcama yetkilileri, harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer mevzuata uygun olmasından, ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından ve bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken diğer işlemlerden sorumludur.”
“Giderlerin gerçekleştirilmesi” başlıklı 33 üncü maddesinde;
“Bütçelerden bir giderin yapılabilmesi için iş, mal veya hizmetin belirlenmiş usul ve esaslara uygun olarak alındığının veya gerçekleştirildiğinin, görevlendirilmiş kişi veya komisyonlarca onaylanması ve gerçekleştirme belgelerinin düzenlenmiş olması gerekir. Giderlerin gerçekleştirilmesi; harcama yetkililerince belirlenen görevli tarafından düzenlenen ödeme emri belgesinin harcama yetkilisince imzalanması ve tutarın hak sahibine ödenmesiyle tamamlanır. Gerçekleştirme görevlileri, harcama talimatı üzerine; işin yaptırılması, mal veya hizmetin alınması, teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması, belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli belgelerin hazırlanması görevlerini yürütürler.” hükümleri yer almaktadır.
Somut olayda, Emlak İstimlak Müdürlüğü tarafından belediye meclisine tahsis konulu yazı yazılmış, bu yazıya istinaden meclis tarafından taşınmaz kiralanması ve kaymakamlık hizmetinde kullanılması için kaymakamlığa ilgili taşınmazın tahsis edilmesi kararı verilmiştir. Kiralanan ve tahsise konu edilen taşınmazın tahsis işlemleri ve kira ödemesi Emlak İstimlak Müdürlüğü tarafından takip edilmiştir. Dolayısıyla tahsis işleminin mevzuata uygun olmasından ve tahsise konu edilen taşınmazın tahsis amacına uygun kullanılmasından ilgili müdürlük sorumlu olup, ilama konu hukuka aykırı işlem neticesinde kamu zararına sebebiyet verilmesinden ilişikli ödeme emri belgelerinde imzası bulunan harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlisinin sorumlu tutulması kararı yerindedir.
Diğer Sorumlu sıfatıyla tazmin hükmünden sorumlu tutulan ve 45350 no.lu dosya ile karar düzeltilmesi talebinde bulunan …’un Temyiz Kurulunun tasdik kararına esas alınan Başsavcılık Mütalaasının taraflarına tebliğ edilmeden Temyiz Kurulu tarafından karar verilerek adil yargılanma ve hukuki dinlenilme haklarının ihlal edildiği iddiası ile ilgili olarak;
…’un 45350 no.lu dosyada yer alan temyiz talebine ilişkin belgeler incelendiğinde, adı geçenin ilk olarak 24.06.2019 tarihli dilekçe ile 141 sayılı İlamın 2 nci maddesine karşı temyiz talebinde bulunduğu, kişinin temyiz dilekçesinin 09.09.2019 tarihli yazı ile Sayıştay Başsavcılığına gönderildiği ve Başsavcılıktan 30 gün içerisinde dilekçeye mütalaa verilmesinin istendiği, aynı temyiz dilekçesinin ... Belediye Başkanlığına da gönderildiği ve Belediye Başkanlığı tarafından 20.08.2019 tarihinde tebellüğ edildiği, Başsavcılığın söz konusu temyiz dilekçesi ile ilgili 01.10.2019 tarihli mütalaasını Temyiz Kuruluna gönderdiği, ... Belediye Başkanlığının da söz konusu dilekçeyle ilgili 11.09.2019 tarihli karşılamasını Belediye Başkanı … imzasıyla Temyiz Kuruluna gönderdiği, hem Başsavcılığın 01.10.2019 tarihli mütalaasının hem de ... Belediye Başkanlığının 11.09.2019 tarihli karşılama yazısının …’a gönderildiği ve 18.10.2019 tarihinde … tarafından tebellüğ edildiği anlaşılmaktadır.
Dolayısıyla …’un Temyiz Kurulunun tasdik kararına esas alınan Başsavcılık Mütalaasının taraflarına tebliğ edilmeksizin karar verilerek adil yargılanma ve hukuki dinlenilme haklarının ihlal edildiği iddiası yerinde değildir.
Bu itibarla, ... Belediyesi tarafından bir adet dairenin kiralanarak mevzuata aykırı olarak ... Kaymakamlığına tahsis edilmesi sonucu kamu zararına sebebiyet verildiğinden, karar düzeltilmesine ilişkin talebin reddi ile 141 sayılı İlamın 2 nci maddesiyle verilen tazmin hükmünün tasdikine ilişkin 03.02.2021 tarihli ve 48825-48832 tutanak sayılı Temyiz Kurulu Kararlarının DÜZELTİLMESİNE MAHAL OLMADIĞINA, (Üye …, Üye … ve Üye …’un aşağıda yazılı karşı oy gerekçelerine karşı) oyçokluğu ile,
Karar verildiği 25.01.2023 tarih ve 53353 sayılı tutanakta yazılı olmakla işbu ilam tanzim kılındı.
Karşı oy gerekçesi/Azınlık görüşü
Üye …, Üye … ve Üye …’un karşı oy gerekçesi
Konunun esası yönünden çoğunluk görüşüne katılmakla birlikte, sorumluluk yönünden;
Karar düzeltilmesine konu Daire Kararıyla verilen tazmin hükmünden harcama yetkilisi, gerçekleştirme görevlisi ve belediye meclis üyelerinin sorumlu tutulduğu, belediye meclisinin karar verdiği oturuma katılmayan belediye başkanının ise sorumlu tutulmadığı görülmektedir.
Söz konusu taşınmazın kiralanıp kaymakamlığa tahsis edilmesine ilişkin belgeler incelendiğinde, belediye meclisine konunun Emlak ve İstimlak Müdürü …, Belediye Başkan Yardımcısı … ve Belediye Başkanı … imzasıyla havale edildiği görülmektedir. Ayrıca Belediye Başkanının söz konusu meclis kararı üzerinde “GÖRÜLDÜ” ibaresiyle atılmış imzası yer almaktadır. Dolayısıyla mevzuata aykırı tahsis işlemi yapılmasına ilişkin yazıyı belediye meclisine havale eden ve meclis kararı üzerinde onayı bulunan belediye başkanının ve yine havale yazısında isimleri bulunan yukarıda adı geçen kişilerin de sorumluluğa dâhil edilmesi gerekir.
Harcama yetkilileri ve gerçekleştirme görevlileri ise meclis kararı üzerine kiralama ve tahsis işlemlerini ve buna ilişkin ödemeleri yapmışlardır. Dolayısıyla tazmin hükmünden harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlisinin sorumlu tutulmaması gerekir.
Açıklanan nedenlerle karar düzeltilmesine mahal olduğuna, Daire Kararının bozulması ve sorumluluğa ilişkin belirtilen hususların tekrar değerlendirilmesini teminen dosyanın hükmü veren Daireye gönderilmesine karar verilmesi gerekir.
