Üniversite iç denetçisinin silah ruhsatı hakkında karar
Üniversite'de iç denetçi olarak görev yapan bir personel, kendisine Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Yönetmelik’in 8’inci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamında silah taşıma ruhsatı verilmesini talebinin reddi üzerine, ilgili idareye tavsiye kararı verilmesi için KDK'ya başvurmuştur.
KDK, başvurucunun merkezi idare kapsamında bulunan bir kurumda görev yapmadığını belirterek, başvurunun reddi yönünde karar verdi.
Ayrıca, ateşli silahlar ve bıçaklar ile diğer aletler hakkında yönetmelik’in 8’inci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinin (4) numaralı alt bendinde yer alan “merkezi yönetim” ifadesinin “merkezi idare” şeklinde değiştirilmesi konusunun değerlendirilmesi hususunda Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığına tavsiyede bulundu.
T.C.
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ
KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU
(OMBUDSMANLIK)
SAYI : 2024/12989-S.24.19609
BAŞVURU NO : 2024/9852 KARAR TARİHİ : 27/11/2024
KISMEN TAVSİYE KISMEN RET KARARI
BAŞVURAN : ^^^^^^,TCKN:
Adres:
BAŞVURUYA KONU İDARE : ................................. VALİLİĞİ
CUMHURBAŞKANLIĞI İDARİ İŞLER BAŞKANLIĞI EMNİYET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
BAŞVURUNUN KONUSU : Kamu görevlisi silah ruhsatı talebi hakkındadır.
BAŞVURU TARİHİ : 10/08/2024
I. BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ
1. Başvuran şikayet başvurusunda özetle; ............................................................ Üniversitesinde İç Denetçi olarak görev yaptığını, bu çerçevede kamu görevlisi silah ruhsatı başvurusunda bulunduğunu, ancak talebinin çalıştığı Kurumun 5018 sayılı Kanunun (I) sayılı cetvelinde yer almaması nedeniyle reddedildiğini, ancak Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Yönetmeliğin 8 inci maddesinin (e) bendinin dördüncü fıkrası çerçevesinde merkezi yönetim olarak belirtilen idarelerin (I), (II) ve (III) sayılı cetvellerde sayıldığını, bu çerçevede Üniversitelerin de (II) sayılı cetvelde sayılmaları nedeniyle şahsının kamu görevlisi silah ruhsatı almaya hakkı bulunduğunu, ancak 2023/11 sayılı Silah İşlemleri Genelgesinin 4.2.3.23 üncü maddesi ile Yönetmelik ile tanınan hakların daraltıldığını belirterek, Yönetmelik çerçevesinde tarafına kamu görevlisi silah ruhsatı verilmesini talep etmektedir.
II. İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI
2. Emniyet Genel Müdürlüğünün 15/10/2024 tarihli ve .............sayılı yazı ve eklerinde özetle; “Anayasa’nın İkinci Bölümünde kişilerin temel hak ve ödevleri maddeler halinde sayılmıştır. Bu haklar arasında, dileyen herkesin ruhsatlı silah alabileceğine ilişkin herhangi bir hüküm bulunmamaktadır. Başvurucunun ruhsatlı silah sahibi olabilmesi bir temel hak olmayıp, ancak Kanun ve Yönetmelik ’te belirlenen bütün şartları taşıması kaydıyla mümkündür. Temel hak ve hürriyetlerin kullanılmasına dahi belirli sebeplere bağlı kalınmak kaydıyla sınırlama getirilebileceği Anayasa’da belirtilmiştir. Kimlerin hangi hal ve şart altında ruhsatlı silah alabileceği, 6136 sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanun ve bu Kanun’un uygulamasına dair 91/1779 sayılı Yönetmelik ile belirlenmiştir.
6136 sayılı Kanun’un 6’ncı maddesinin beşinci fıkrası “Ruhsatların renk, şekil, muhtevası ile diğer hususlar yönetmelikte belirlenir.” hükmünü, 7’nci maddesin beşinci fıkrası ise; “Cumhurbaşkanınca çıkarılan yönetmelikte belirlenecek esaslara göre valiler tarafından verilecek izin vesikasını alanlar,” hükmünü amirdir.
6136sayılıKanun’da Cumhurbaşkanı, Başbakan, yasama organı üyelerine getirilen silah ruhsatına engel durumları olsa dahi ruhsat verilmesine dair istisnai hükmün Anayasa Mahkemesi tarafından eşitlik ilkesine aykırı bulunarak iptal edilmiş olması hususu dikkate alındığında, ruhsatlı silah sahibi olma yetkisinin kullanılabilmesi, ancak mevzuatta öngörülen bütün şartların istisnasız varlığı halinde mümkün görülmektedir.
91/1779 sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkındaki Yönetmelik’in Silah taşımalarına izin verilen kamu görevlileri başlıklı 8’inci maddesinin birinci fıkrasında; “Kanunun 7’nci maddesinin birinci fıkrasının (1), (2), (3) ve (6) numaralı bentleri uyarınca silah taşımalarına karar verilenler; ” hükmü, aynı maddenin (e) bendinin (4) numaralı alt bendinde; “Cumhurbaşkanlığı, bakanlıklar ve merkezi yönetim kapsamında yer alan diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu iktisadi teşebbüslerinde asli görevleri ve kadroları teftiş ve denetim olan kamu görevlileri ile Sayıştay başraportör, raportör, başsavcı, savcı, denetçi ve denetçi yardımcılarına” hükmü yer almaktadır.
25.04.2023 tarihli ve 2023/11 sayılı Silah İşlemleri Genelgesinin 4.2.3.23. maddesinde; “91/1779 Sayılı Yönetmelik’in 8’inci Maddesinin Birinci Fıkrası (e) Bendi (4) Numaralı Alt Bendi Kapsamında; 1) Cumhurbaşkanlığı, bakanlıklar ve merkezi yönetim kapsamında yer alan diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu iktisadi teşebbüslerinde asli görevleri ve kadroları teftiş ve denetim olan, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu kapsamında (I) sayılı cetvelde belirtilen genel bütçeli idarelerde ülke genelinde denetim görevi yapan kamu görevlileri ile savunma sanayi uzmanlarına, 2) Sayıştay başraportör, raportör, başsavcı, savcı, denetçi ve denetçi yardımcılarına, harçsız ve görev süresi devamınca silah taşıma ruhsatı düzenlenir, savunma sanayi uzmanları hariç merkezi yönetimde görevli ve ülke genelinde denetim yapanlardan, bu görevi yaptığına dair görev belgesi istenir.” ifadesi yer almaktadır.
Başvurucu ......................’un 5018 sayılı Kanunu’nun Özel Bütçeli İdarelerin (II) sayılı cetvelinde yer alan.............................. Üniversitesinde iç denetçi olarak görev yaptığından silah ruhsatı verilememesi mevzuat gereği olduğu ve ........................................................... Valiliğinin yapmış olduğu işlemin hukuka aykırı bir yönünün bulunmadığı değerlendirilmektedir. ”
III. İLGİLİ MEVZUAT
3. 18/10/1982 tarihli ve 2709 sayılı T.C. Anayasasının “Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı” başlıklı 74’üncü maddesinde: “...Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler.”,
4. 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu’nun “Kurumun görevi” başlıklı 5’inci maddesinin birinci fıkrasında: “Kurum, idarenin işleyişi ile ilgili şikâyet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir.”,
5. 6136 sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanun’un 7’nci maddesinin birinci fıkrasının (3) numaralı bendinde: “Ateşli silahları ancak;... 3. Cumhurbaşkanı kararı ile silah taşıyabileceklerine karar verilen Devlet, belediye, özel idare ve kamu iktisadi teşebbüsleri memur ve mensupları, ...taşıyabilirler veya mesken ya da işyerinde bulundurabilirler. ”
6. 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi Ve Kontrol Kanununun “Tanımlar” başlıklı 3 üncü maddesinde, “Münhasıran bu Kanunun uygulanmasında; ... b) Merkezî yönetim kapsamındaki kamu idareleri: Bu Kanuna ekli (I), (II) ve (III) sayılı cetvellerde yer alan kamu idarelerini, ... ifade eder. ”,
7. 01/06/1991 tarih ve 20888 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Yönetmelik’in;
7.1. “Tanımlar” başlıklı 2 nci maddesinde, “Bu Yönetmelikte geçen; ... p) Bakanlık: İçişleri Bakanlığını, r) Genel Müdürlük: Emniyet Genel Müdürlüğünü, ... ifade eder.”,
7.2. “Silah taşımalarına izin verilen kamu görevlileri” başlıklı 8’inci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinin (4) numaralı alt bendinde: “Kanunun 7 nci maddesinin birinci fıkrasının (1), (2), (3) ve (6) numaralı bentleri uyarınca silah taşımalarına karar verilenler; ... e) Özellikarzeden görev yapanlardan;... 4) Cumhurbaşkanlığı, bakanlıklar ve merkezi yönetim kapsamında yer alan diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu iktisadi teşebbüslerinde asli görevleri ve kadroları teftiş ve denetim olan kamu görevlileri ile Sayıştay başraportör, raportör, başsavcı, savcı, denetçi ve denetçi yardımcılarına, ”
7.3.“Yürütme” başlıklı 89 uncu maddesinde, “Bu Yönetmelik hükümlerini Cumhurbaşkanı yürütür. ”,
8. İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğünün 26/04/2023 tarihli ve 32066 sayılı Silah İşlemleri Genelgesinin 4.2.3.23 sayılı maddesinin (a) bendi; “a)Cumhurbaşkanlığı, bakanlıklar ve merkezi yönetim kapsamında yer alan diğer kamu kurum ve kuruluşları ile kamu iktisadi teşebbüslerinde asli görevleri ve kadroları teftiş ve denetim olan, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu kapsamında (I) sayılı cetvelde belirtilen genel bütçeli idarelerde ülke genelinde denetim görevi yapan kamu görevlileri ile savunma sanayi uzmanlarına,” kamu görevlisi silah ruhsatı verilir.
Düzenlemelerine yer verilmiştir.
IV. KAMU DENETÇİSİ YAHYA AKMAN’IN KAMU BAŞDENETÇİSİ'NE ÖNERİSİ
9. İlgili mevzuat ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde, başvuru konusuna ilişkin “Kısmen Tavsiye Kısmen Ret Önerisi’ Kamu Başdenetçisi’ne sunulmuştur.
V. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE
A. Hukuka ve Hakkaniyete Uygunluk Yönünden Değerlendirme
10. ..............................Üniversitesinde iç denetçi olarak görev yapan başvuran, kendisine Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Yönetmelik’in 8’inci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamında silah taşıma ruhsatı verilmesini talep etmektedir.
11. Silah ruhsatlarına ilişkin işlemler; 6136 sayılı Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanun, Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Yönetmelik ve 2023/11 sayılı Silah İşlemleri Genelgesi, hükümleri çerçevesinde yürütülmektedir.
12. İlgili mevzuatta, silah taşıma ruhsatı verilebilecek kamu görevlilerine ve meslek mensuplarına ayrıntılı bir şekilde yer verilmiş olup mezkûr Yönetmelik’in 8’inci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinin (4) numaralı alt bendinde, Cumhurbaşkanlığı ve bakanlıklar ile birlikte merkezi yönetim kapsamında yer alan diğer kamu kurum ve kuruluşlarında asli görevleri ve kadroları teftiş ve denetim olan kamu görevlileri de silah taşımalarına izin verilen kişiler arasında sayılmıştır.
13. İlgili Yönetmelik’te merkezi yönetim kapsamında yer alan diğer kamu kurum ve kuruluşlarından kastın ne olduğu hususunda bir düzenleme yer almamakla birlikte Silah İşlemleri Genelgesi’nde merkezi yönetim kapsamında yer alan ve bu kapsamda silah taşıma ruhsatı verilebilecek kamu görevlilerine ilişkin ayrıntılı açıklamalara yer verilmiştir.
14. “25.04.2023 tarihli ve 2023/11 sayılı Silah İşlemleri Genelgesinin 4.2.3.23. maddesi ve Yönetmelik’in 8’inci maddenin birinci fıkrasının (e) bendinin (4) numaralı alt bendi incelendiğinde, silah taşıma ruhsatı verilebilmesi için ilgililerin merkezi idareye bağlı kurumlarda görevli olmaları gerektiği hususunun anlaşıldığı, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu kapsamında (II) sayılı cetvelde belirtilen iç denetçilerin Yönetmelik’in 8/1-e-4 maddesi kapsamına girmediği, 5018 sayılı Kanun kapsamında (I) sayılı cetvelde belirtilen genel bütçeli idarelerde görev yapan iç denetçiler, “merkez denetim elemanı” oldukları ve Türkiye düzeyinde denetim yaptıklarından kamu görevlisi silah taşıma ruhsatı verilebileceği belirtilmiştir.”
15. Danıştay 15. Dairesinin 22/05/2018 tarihli ve E.2015/7501, K.2018/5115 sayılı kararında da silah taşıma ruhsatı verilmesinin herkese tanınmış bir hak olmadığı şu şekilde ifade edilmiştir: “Kamu düzeninin, genel asayişin, kamu yararının korunması amacıyla temel hak ve hürriyetlerin, Anayasa'nın sözüne ve ruhuna uygun olarak Kanunla sınırlanabileceği Anayasa kuralıyla benimsenmiş olmakla birlikte, silah taşıma ya da bulundurma ruhsatı almanın herkese tanınmış temel bir hak ve özgürlük olarak değerlendirilmesi mümkün değildir. Belirlenen çerçevede, silah taşıma ve bulundurmaya ilişkin yapılan düzenlemelerde konuya özgü kurallara yer verilmesinin ve dayanağı Kanun hükümlerini aşmamak üzere sınırlamalar yapılabileceğinin kabulü gerekmektedir.”
16. Diğer yandan ilgili Yönetmelikte “merkezi yönetim” ifadesi yer almaktadır. Karışıklığın da tam bu noktadan kaynaklandığı düşünülmektedir. Zira Anayasada “merkezi idare” ve “merkezi yönetim bütçesi / “merkezi yönetim kesin hesap kanunu” kavramlarına yer verildiği, yalın olarak “merkezi yönetim” ifadesine yer verilmediği, ayrıca “merkezi yönetim” kavramına 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi Ve Kontrol Kanununda yer verildiği, bu Kanunun “Tanımlar” başlıklı 3 üncü maddesinde, münhasıran bu Kanunun uygulanmasında, “merkezî yönetim kapsamındaki kamu idareleri” nin bu Kanuna ekli (I), (II) ve (III) sayılı cetvellerde yer alan kamu idarelerini ifade ettiği şeklinde tanımlandığı, somut olayda başvuranın görev yaptığı “Üniversite” nin 5018 sayılı Kanuna ekli (II) sayılı Cetvelde yer aldığı anlaşılmaktadır.
17. İlgili Yönetmelik maddesinde yer alan “... Cumhurbaşkanlığı, bakanlıklar ve merkezi yönetim kapsamında yer alan diğer kamu kurum ve kuruluşları ...” ifadesi ve genel olarak bu maddenin içeriği ve düzenleniş şekli dikkate alındığında, idari teşkilatlanma anlamında (Cumhurbaşkanlığı ve Bakanlıklar dışında kalan) ve “merkezi idare kapsamında yer alan diğer kamu kurum ve kuruluşları” ndan bahsetmenin amaçlandığı, amaçlananın 5018 sayılı Kanunda yer alan “merkezî yönetim kapsamındaki kamu idareleri” olamayacağı, zira bu şekilde değerlendirilirse 5018 sayılı Kanuna ekli (I), (II) ve (III) sayılı cetvellerde yer alan kamu idarelerinin tümünün bu madde kapsamına girebileceği, bunun da mevzuat hükümleri birlikte değerlendirildiğinde hukuken kabul edilemeyeceği düşünülmektedir.
18. Başvuranın iddiaları, idarenin konu ile ilgili açıklamaları, ilgili mevzuat ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde; yukarıda yer verilen Yönetmeliğin ilgili maddesindeki “merkezi yönetim ” ifadesinin Anayasadaki “merkezi idare” anlamında kullanıldığı değerlendirildiğinden, Fırat Üniversitesinde iç denetçi olarak görev yapan başvurana ilgili Yönetmelik’in 8’inci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamında silah taşıma ruhsatı verilmemesinde hukuka ve hakkaniyete aykırılık bulunmadığı, ancak konuyla ilgili doğabilecek hukuki ihtilafları önlemek ve Anayasa hükümleri ile uyum sağlanması amacıyla da ilgili Yönetmelik maddesindeki “merkezi yönetim” ifadesinin “merkezi idare” şeklinde değiştirilmesi hususunun yeniden değerlendirilmesi gerektiği sonuç ve kanaatine varılmıştır.
B. İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme
19. İyi yönetim ilkelerine 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 6’ncı maddesinde yer verilmiş olup, idareden istenilen bilgi ve belgelerin süresi içinde ve gerekçeli olarak Kurumumuza gönderildiği ayrıca idarenin ilgili işlemlerinde “kanunlara uygunluk”, “makul sürede karar verme”, “hesap verilebilirlik”, “şeffaflık”, ve “kararların gerekçeli olması” ilkelerine uygun davrandığı anlaşılmıştır.
VI. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN AÇIKLAMA
20. 14/06/2012 tarihli ve 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun 17 nci maddesinin sekizinci fıkrasına göre Kamu Denetçiliği Kurumuna dava açma süresi içinde yapılan başvuru, işlemeye başlamış olan dava açma süresini durdurmakta olup, anılan Kanunun 21 inci maddenin birinci fıkrası uyarınca başvurunun Kurum tarafından reddedilmesi hâlinde, (varsa) durmuş olan dava açma süresi gerekçeli ret kararının ilgiliye tebliğinden itibaren kaldığı yerden işlemeye başlar, 21 inci maddenin ikinci fıkrası uyarınca ise tavsiye kararı üzerine otuz gün içinde herhangi bir işlem tesis edilmez veya eylemde bulunulmaz ise (varsa) durmuş olan dava açma süresi kaldığı yerden işlemeye devam edecek olup ilgili İdarenin işlemine karşı Elazığ İdare Mahkemesi nezdinde yargı yolu açıktır.
VII. KARAR
Açıklanan gerekçelerle; BAŞVURUNUN KISMEN KABULÜ İLE KISMEN REDDİNE;
Fırat Üniversitesinde İç Denetçi olarak görev yapan başvuranın, kendisine Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Yönetmelik’in 8’inci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinin (4) numaralı alt bendi kapsamında silah taşıma ruhsatı verilmesi talebinin REDDİNE,
Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Yönetmelik’in 8’inci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendinin (4) numaralı alt bendinde yer alan “merkezi yönetim” ifadesinin “merkezi idare” şeklinde değiştirilmesi konusunun değerlendirilmesi hususunda CUMHURBAŞKANLIĞI İDARİ İŞLER BAŞKANLIĞINA TAVSİYEDE BULUNULMASINA,
6328 sayılı Kanunun 20 nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, bu karar üzerine tesis edilecek işlemin veya eylemin 30 (otuz) gün içinde Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna;
Kararın başvurana, Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanlığına ve Elazığ Valiliğine tebliğine, Kararın ayrıca bilgi için Emniyet Genel Müdürlüğüne gönderilmesine,
Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisi’nce karar verildi.
Şeref MALKOÇ
Kamu Başdenetçisi
