Memur, masaüstü bilgisayar alabilmek için KDK'ya başvurdu
İcra Dairesinde Müdür Yardımcısı olarak görev bir personel, kullandığı masaüstü bilgisayarın alınarak yerine dizüstü bilgisayar verildiğini, yaşı, engel durumu ve görme bozukluğu sebebiyle dizüstü bilgisayar kullanmakta zorlandığını belirterek masaüstü biilgisayar verilmesi talebiyle Kamu Denetçiliği Kurumuna Başvurmuştur.
İlgili, başvuru evrakına Menemen Devlet Hastanesinden alınan solunum sistemi, iç hastalıkları ve ortopedi sistemlerine ilişkin %42 engel oranına sahip ve sürekli geçerlilik süreli Engelli Sağlık Kurulu Raporunu eklemiştir.
Başvuruyu değerlendiren KDK; başvuranın solunum sistemi, iç hastalıkları ve ortopedi sistemlerine ilişkin %42 engel oranına sahip Engelli Sağlık Kurulu Raporu bulunduğu, bahse konu raporda görme sistemine ilişkin herhangi bir kayıt bulunmadığı ve ilgili İdaresince dizüstü bilgisayara geçiş uygulamasının kamu menfaatinin gözetilmesi ilkesi uyarınca gerçekleştirildiği anlaşıldığından başvuranın talebinin ilgili idaresince reddi işleminde hukuka aykırılık tespit edilemediğinden başvurunun reddine karar vermiştir.
SAYI: 2024/5456-S.24.8611
BAŞVURU NO: 2023/20533
KARAR TARİHİ: 21/05/2024
T.C.
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ
KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU
(OMBUDSMANLIK)
RET KARARI
BAŞVURAN
BAŞVURUYA KONU İDARE : ADALET BAKANLIĞI
BAŞVURUNUN KONUSU : Başvuranın, kendisine masaüstü bilgisayar verilmesi talebi
hakkındadır.
BAŞVURU TARİHİ : 19/12/2023
I. BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ
1. Kurumumuza 19/12/2023 tarihinde.....................................T.C. Kimlik Numaralı.....................tarafından yapılan başvuruda başvuran özetle, ..................................................... İcra Dairesinde Müdür Yardımcısı olarak görev yaptığını, Bilgi İşlem Genel Müdürlüğünün 06.10.2023 tarihli yazısı gereği kullandığı masaüstü bilgisayarın alındığını, 53 yaşında olduğunu, engelli raporu bulunduğunu ve yakını görmekte zorlandığından gözlük kullandığını, gerek engeli gerekse görme bozukluğu sebebi ile laptop bilgisayarda çalışmakta zorlandığını belirterek masaüstü bilgisayarın geri verilmesini talep etmektedir.
1.1.Başvuranın 25/01/2019 tarihli Menemen Devlet Hastanesinden alınan solunum sistemi, iç hastalıkları ve ortopedi sistemlerine ilişkin %42 engel oranına sahip ve sürekli geçerlilik süreli Engelli Sağlık Kurulu Raporu bulunduğu tespit edilmiştir.
II. İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI
2.1. Genel Müdürlükleri tarafından 2002 yılından itibaren Bakanlıkları merkez ve taşra birimlerinde görev yapan ve UYAP Bilişim Sistemini kullanan hâkim ve Cumhuriyet savcıları dışında kalan tüm personele adalet hizmetlerinde kullanılmak üzere masaüstü bilgisayar tahsis edilmeye başlandığı,
2.2. Bakanlıkları İcra İşleri Dairesi Başkanlığının talebi doğrultusunda Bakan Yardımcılığı Makamı Olur’ları ile 2020 yılından itibaren icra müdür ve müdür yardımcılarına adalet hizmetlerinde kullanılmak üzere dizüstü bilgisayar tahsis edilmeye başlandığı, kamu menfaatinin gözetilmesi, donanımların verimli ve isabetli kullanılması amacıyla ile dizüstü bilgisayar tahsis edilen icra müdür ve müdür yardımcılarının kullanımında olan masaüstü bilgisayarların geri alındığı ve ihtiyaç olan birimlerde ihtiyacı olan personelin kullanımına sunulduğu,
2.3.Başvuranın masaüstü bilgisayarının kullanımında bırakılması talebine ilişkin Genel Müdürlüklerine gönderdiği 29.11.2023 tarihli dilekçeye, İcra Müdürlüğü Dairesi Başkanlığı ile yapılan yazışmalar çerçevesinde Genel Müdürlüklerince cevap verilmediğinin görüldüğü,
2.4. Başvuranın engelinin görme ile ilgili değil, ortopedi ile ilgili olduğu, bu itibarla, başvuranın masaüstü bilgisayar talebinin engeli ile alakası bulunmadığı, kendisine tüm icra müdürü ve müdür yardımcılarından farklı şekilde masaüstü bilgisayar temin edilmesini talep ettiği,
2.5. Başvuran her ne kadar, masaüstü bilgisayar ekranının dizüstü bilgisayar ekranına göre daha kolay görülebilir ve daha büyük olması nedeniyle tercih sebebi olduğunu ifade etse de, dizüstü bilgisayarların da masaüstü bilgisayarlar ile aynı özellikleri içermekte olup kullanımında karakterlerin puntoları büyütülerek okunmasının kolaylaştırılabildiği, bu itibarla, İcra İşleri Dairesi Başkanlığı tarafından icra müdürlerine ve icra müdür yardımcılarına dizüstü bilgisayar verilmesi uygulamasına devam edildiği sürece, başvurucuya masaüstü bilgisayar verilmesi mümkün olmayacağı,
Açıklamalarına yer verilmiştir.
III. İLGİLİ MEVZUAT
3. 18/10/1982 tarihli ve 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın
3.1. Cumhuriyetin nitelikleri başlıklı 2 nci maddesinde; “Türkiye Cumhuriyeti, toplumun huzuru, milli dayanışma ve adalet anlayışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı, başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, laik ve sosyal bir hukuk Devletidir.”
3.2.Devletin temel amaç ve görevleri başlıklı 5 inci maddesinde; “Devletin temel amaç ve görevleri, Türk milletinin bağımsızlığını ve bütünlüğünü, ülkenin bölünmezliğini, Cumhuriyeti ve demokrasiyi korumak, kişilerin ve toplumun refah, huzur ve mutluluğunu sağlamak; kişinin temel hak ve hürriyetlerini, sosyal hukuk devleti ve adalet ilkeleriyle bağdaşmayacak surette sınırlayan siyasal, ekonomik ve sosyal engelleri kaldırmaya, insanın maddi ve manevi varlığının gelişmesi için gerekli şartları hazırlamaya çalışmaktır.”
3.3. Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı başlıklı 74 üncü maddesi; “...Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikayetleri inceler... ”
3.4.Milletlerarası andlaşmaları uygun bulma başlıklı 90 ıncı maddesinde “Türkiye Cumhuriyeti adına yabancı devletlerle ve milletlerarası kuruluşlarla yapılacak andlaşmaların onaylanması, Türkiye Büyük Millet Meclisinin onaylamayı bir kanunla uygun bulmasına bağlıdırf...) Türk kanunlarına değişiklik getiren her türlü andlaşmaların yapılmasında birinci fıkra hükmü uygulanır. (...) Usulüne göre yürürlüğe konulmuş Milletlerarası andlaşmalar kanun hükmündedir. Bunlar hakkında Anayasaya aykırılık iddiası ile Anayasa Mahkemesine başvurulamaz. (Ek cümle: 7/5/2004-5170/7 md.) Usulüne göre yürürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlüklere ilişkin milletlerarası andlaşmalarla kanunların aynı konuda farklı hükümler içermesi nedeniyle çıkabilecek uyuşmazlıklarda milletlerarası andlaşma hükümleri esas alınır.”
4. BM Engelli Hakları Sözleşmesi’nin;
4.1. Genel İlkeler başlıklı 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde “Engellilerin topluma tam ve etkin katılımlarının sağlanması Sözleşme ’nin dayandığı ilkeler arasında sayılmıştır.
4.2. Genel Yükümlülükler başlıklı 4 üncü maddesinin birinci fıkrasında “Taraf Devletler engelliliğe dayalı herhangi bir ayrımcılığa izin vermeksizin tüm engellilerin insan hak ve temel özgürlüklerinin eksiksiz olarak yaşama geçirilmesini sağlamak ve engellilerin hak ve özgürlüklerini güçlendirmekle yükümlüdür. Bu amaç doğrultusunda Taraf Devletler; (a) Bu Sözleşme ’de tanınan hakların uygulanması için gerekli tüm yasal, idari ve diğer tedbirleri almayı (...) (b) Yürürlükte mevcut, engelliler aleyhinde ayrımcılık teşkil eden yasalar, düzenlemeler, gelenekler ve uygulamaları değiştirmek veya ortadan kaldırmak için gerekli olan, yasama faaliyetleri dahil uygun tüm tedbirleri almayı; (...) taahhüt eder."
4.3. Ayrımcılık Yapılmaması ve Eşitlik başlıklı 5 inci maddesinin; 4 üncü fıkrası “Engellilerin fiili eşitliğini hızlandırmak veya sağlamak için gerekli özel tedbirler işbu Sözleşme amaçları doğrultusunda ayrımcılık olarak nitelendirilmez”
4.4. Bağımsız Yaşayabilme ve Topluma Dâhil Olma başlıklı 19 uncu maddesinde; “İşbu Sözleşmeye Taraf Devletler tüm engellilerin diğer bireylerle eşit koşullar altında toplum içinde yaşama hakkına sahip olduğunu kabul eder ve engellilerin bu haktan eksiksiz yararlanabilmeleri ve topluma tam katılımlarını kolaylaştırmak için gerekli tedbirleri etkin bir şekilde alır. Bu çerçevede aşağıdaki noktalara dikkat edilmelidir:
(a) Engelliler diğer bireylerle eşit koşullar altında ikametgâhlarını ve nerede ve kiminle yaşayacaklarını seçme hakkına sahiptirler ve özel bir yaşama düzenine zorlanamazlar;
(b) Engellilerin kişisel destek dâhil olmak üzere toplum içinde yaşamak ve topluma dâhil olmak için ihtiyaç duydukları konut içi, kurum içi ve diğer toplumsal destek hizmetlerine erişimleri sağlanmalı ve engellilerin toplumdan tecridi ve ayrı tutulması önlenmelidir;
(c) Kamusal hizmet ve tesisler engellilere diğer bireylerle eşit şekilde açık olmalı ve onların ihtiyaçlarına yanıt verebilmelidir"”,
4.5. Çalışma ve İstihdam başlıklı 27nci maddesinde;
“1. Taraf Devletler engellilerin diğer bireylerle eşit koşullar altında çalışma hakkına sahip olduğunu kabul eder. Bu hak, engellilerin, açık, bütünleştirici ve erişilebilir bir iş piyasası ve çalışma ortamında serbestçe seçtikleri bir işle hayatlarını kazanmaları fırsatını da içerir. Taraf Devletler çalışırken engelli olanlar dahil olmak üzere tüm engellilerin çalışma hakkının yaşama geçmesini yasama çalışmalarını da içeren uygun tüm tedbirleri alarak güvence altına alır.
Taraf Devletler bunların yanısıra;
(a) İşe alım ve istihdam edilme koşullarında, istihdamın sürekliliği, kariyer gelişimi ve sağlıklı ve güvenli çalışma koşulları dahil olmak üzere, istihdama ilişkin her hususta, engelliliğe dayalı ayrımcılığı yasaklar;
(b) Fırsat eşitliği, eşit değerde işe eşit ücret ilkesi, tacizden korunma ve mağduriyetin giderilmesi, güvenli ve sağlıklı çalışma koşulları dahil olmak üzere diğer bireylerle eşit koşullar altında adil ve uygun çalışma koşullarının sağlanmasına ilişkin olarak engellilerin haklarını korur;
(c) Engellilerin iş ve sendikal haklarını diğer bireylerle eşit koşullar altında kullana bilmelerini sağlar;
(d) Engellilerin genel teknik ve mesleki rehberlik programlarına, yerleştirme hizmetlerine, mesleki ve sürekli eğitime diğer bireylerle eşit koşullar altında etkin bir şekilde erişimini sağlar;
(e) İş piyasasında engellilerin istihdam olanaklarının ve kariyer gelişiminin desteklenmesine ve engellilerin iş aramasına veya işe başlamasına, çalışmaya devam etmesine ve işe geri dönmelerine yardım eder;
(f) Serbest çalışma, girişimcilik, kooperatif kurma ve kendi işini kurma konusundaki fırsatları geliştirir;
(g) Engellileri kamu sektöründe istihdam eder;
(h) Olumlu eylem programları, teşvikler ve diğer tedbirleri de içerebilecek uygun politika ve önlemlerle, engellilerin özel sektörde istihdam edilmelerini destekler;
(i) Engellilerin çalıştığı işyerlerinde makul düzenlemelerin yapılmasını sağlar;
(j) Engellilerin açık iş piyasasında iş deneyimi kazanmasını temin eder;
(k) Engelliler için mesleki rehabilitasyon, işte kalma ve işe dönüş programları yürütür.
2. Taraf Devletler engellilerin kölelik altında tutulmalarını engeller ve engellileri zorla veya mecburi çalışmaya karşı diğer bireylerle eşit koşullar altında korur ”
4.6. Yeterli Yaşam Standardı ve Sosyal Korunma başlıklı 28 inci maddesinin; 1 inci fıkrasında “Taraf Devletler, engellilerin yiyecek, giysi ve barınma dahil kendileri ve aileleri için yeterli yaşam standardı hakkını ve yaşam koşullarının sürekli olarak iyileştirilmesi hakkını tanır. Taraf Devletler bu hakkın engelli olmaları nedeniyle ayrımcılığa uğramaksızın tanınmasını temin etmek için gerekli adımları atar...”
5. BM Genel Kurulunca 16 Aralık 1966 tarih ve 2200 A (XXI) sayılı Kararıyla kabul edilen Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Uluslararası Sözleşmesinin 6 ncı maddesinde; “1. Bu Sözleşmeye Taraf Devletler, herkesin özgürce seçtiği ya da benimsediği bir işte çalışarak yaşamını kazanma fırsatına sahip olma hakkını içeren çalışma hakkını tanır ve bu hakkı korumak için uygun girişimlerde bulunur. 2. Bu Sözleşmeye Taraf bir Devletin bu hakkın tam olarak gerçekleşmesi amacıyla yapacağı girişimler; bireye temel siyasal ve ekonomik özgürlükleri sağlayacak koşullar altında kararlı ekonomik, toplumsal ve kültürel gelişmeyi ve tam ve verimli bir çalışmayı gerçekleştirmek üzere, politikalar ve tekniklerle mesleki ve teknik yönlendirme ve yetiştirme programları uygulamasını da içerir.”
6. 2000 yılında ilan edilen ve Lizbon Antlaşmasının 2009 yılında yürürlüğe girmesiyle diğer Avrupa Birliği anlaşmalarıyla aynı yasal değeri kazanan Avrupa Birliği Temel Haklar Bildirgesinin,
6.1. Ayrımcılık yasağı başlıklı 21nci maddesinde; “1. Cinsiyet, ırk, renk, etnik veya sosyal köken, kalıtımsal özellikler, dil, din veya inanç, siyasi veya başka herhangi bir görüş, bir ulusal azınlığın üyesi olma, hususiyet, doğum, maluliyet, yaş veya cinsel eğilim gibi herhangi bir nedenle ayrımcılık yapılması yasaktır. .”
6.2. Engellilerin toplumla bütünleştirilmesi başlıklı 26ncı maddesinde; “Birlik, engelli kişilerin, bağımsızlıklarını, toplumsal ve mesleki yaşamla bütünleştirilmelerini ve toplum yaşamına katılmalarını sağlamaya yönelik önlemlerden yararlanma hakkını tanımakta ve saygı göstermektedir.”
7. 1/7/2005 tarihli ve 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanunun;
7.1. Amaç başlıklı 1 inci maddesinde; “Bu Kanunun amacı; engellilerin temel hak ve özgürlüklerden faydalanmasını teşvik ve temin ederek ve doğuştan sahip oldukları onura saygıyı güçlendirerek toplumsal hayata diğer bireylerle eşit koşullarda tam ve etkin katılımlarının sağlanması ve engelliliği önleyici tedbirlerin alınması için gerekli düzenlemelerin yapılmasını sağlamaktır.”,
7.2. Tanımlar başlıklı 3 üncü maddesinde; “a) Doğrudan ayrımcılık: Engelliliğe dayalı ayrımcılık temeline dayanan ve engellinin hak ve özgürlüklerden karşılaştırılabilir durumdakilere kıyasla eşit şekilde yararlanmasını engelleyen, kısıtlayan veya zorlaştıran her türlü farklı muameleyi,
b) Dolaylı ayrımcılık: Görünüşte ayrımcı olmayan her türlü eylem, işlem ve uygulamalar sonucunda engelliliğe dayalı ayrımcılık temeliyle bağlantılı olarak, engellinin hak ve özgürlüklerden yararlanması bakımından nesnel olarak haklılaştırılamayan dezavantajlı bir konuma sokulmasını,
c) Engelli: Fiziksel, zihinsel, ruhsal ve duyusal yetilerinde çeşitli düzeyde kayıplarından dolayı topluma diğer bireyler ile birlikte eşit koşullarda tam ve etkin katılımını kısıtlayan tutum ve çevre koşullarından etkilenen bireyi,
d) Engelliliğe dayalı ayrımcılık: Siyasi, ekonomik, sosyal, kültürel, medeni veya başka herhangi bir alanda insan hak ve temel özgürlüklerinin tam ve diğerleri ile eşit koşullar altında kullanılması veya bunlardan yararlanılması önünde engelliliğe dayalı olarak gerçekleştirilen her türlü ayrım, dışlama veya kısıtlamayı,
e) Engellilik durumu: Bireyin engelliliğini ve engellilikten kaynaklanan özel gereksinimlerini, uluslararası yöntemleri temel alarak belirleyen derecelendirmeler, sınıflandırmalar ve tanılamaları
f) Erişilebilirlik: Binaların, açık alanların, ulaşım ve bilgilendirme hizmetleri ile bilgi ve iletişim teknolojisinin, engelliler tarafından güvenli ve bağımsız olarak ulaşılabilir ve kullanılabilir olmasını,
j) Makul düzenleme: Engellilerin insan haklarını ve temel özgürlüklerini tam ve diğer bireylerle eşit şekilde kullanmasını veya bunlardan yararlanmasını sağlamak üzere belirli bir durumda ihtiyaç duyulan, ölçüsüz veya aşırı bir yük getirmeyen, gerekli ve uygun değişiklik ve tedbirleri,
l) Umuma açık hizmet veren yapı: Kamu hizmeti için kullanılan resmî binalar, ibadet yerleri, özel eğitim ve özel sağlık tesisleri; sinema, tiyatro, opera, müze, kütüphane, konferans salonu gibi kültürel binalar ile gazino, düğün salonu gibi eğlence yapıları; otel, özel yurt, iş hanı, büro, pasaj, çarşı gibi ticari yapılar; spor tesisleri, genel otopark ve buna benzer umuma ait binaları, ifade ederi"
7.3. Genel Esaslar başlıklı 4 üncü maddesinin c fıkrasında; “Engellilerin tüm hak ve hizmetlerden yararlanması için fırsat eşitliğinin sağlanması esastır”
7.4. istihdam başlıklı 14 üncü maddesinde; “(Değişik:6/2/2014-6518/72 md.) Engellilerin iş gücü piyasası ve çalışma ortamında sürdürülebilir istihdamı için kendi işini kurmaya rehberlik ve mesleki danışmanlık hizmetlerinin geliştirilmesi de dâhil olmak üzere gerekli tedbirler alınır. İşe başvuru, alım, önerilen çalışma süreleri ve şartları ile istihdamın sürekliliği, kariyer gelişimi, sağlıklı ve güvenli çalışma koşulları dâhil olmak üzere istihdama ilişkin hiçbir hususta engelliliğe dayalı ayrımcı uygulamalarda bulunulamaz. Çalışan engellilerin aleyhinde sonuç doğuracak şekilde, engelinden dolayı diğer kişilerden farklı muamelede bulunulamaz. Çalışan veya iş başvurusunda bulunan engellilerin karşılaşabileceği engel ve güçlükleri ortadan kaldırmaya yönelik istihdam süreçlerindeki önlemlerin alınması ve engellilerin çalıştığı iş yerlerinde makul düzenlemelerin, bu konuda görev, yetki ve sorumluluğu bulunan kurum ve kuruluşlar ile işverenler tarafından yapılması zorunludur. ...”
8. 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun ‘Kurumun görevi’ başlıklı 5’inci maddesinin birinci fıkrasında; “Kurum, idarenin işleyişi ile ilgili şikâyet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir.”
Düzenlemelerine yer verilmiştir.
IV. KAMU DENETÇİSİ C. ÖZLEM TUNÇAK’IN KAMU BAŞDENETÇİSİNE ÖNERİSİ
9. Başvuranın iddiaları, idarenin konu ile ilgili açıklamaları, ilgili mevzuat ve tüm dosya birlikte değerlendirildiğinde; şikâyete konu edilen işlemde hukuka aykırılık tespit edilemediğinden, başvurunun reddi yönünde hazırlanan “Ret Kararı Önerisi” Kamu Başdenetçisi’ne sunulmuştur.
V. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE
A. Hukuka, Hakkaniyete ve İnsan Haklarına Uygunluk Yönünden Değerlendirme
10. Başvuran özetle; İstanbul Anadolu Gayrimenkul Satış İcra Dairesinde Müdür Yardımcısı olarak görev yaptığını, Bilgi İşlem Genel Müdürlüğünün 06.10.2023 tarihli yazısı gereği kullandığı masaüstü bilgisayarın alındığını, 53 yaşında olduğunu, engelli raporu bulunduğunu ve yakını görmekte zorlandığından gözlük kullandığını, gerek engeli gerekse görme bozukluğu sebebi ile laptop bilgisayarda çalışmakta zorlandığını belirterek masaüstü bilgisayarın geri verilmesini talep etmektedir.
11. İdare tarafından gönderilen bilgi ve belgelerden özetle; 2002 yılından itibaren Bakanlıkları merkez ve taşra birimlerinde görev yapan ve UYAP Bilişim Sistemini kullanan hâkim ve Cumhuriyet savcıları dışında kalan tüm personele adalet hizmetlerinde kullanılmak üzere masaüstü bilgisayar tahsis edilmeye başlandığı, kamu menfaatinin gözetilmesi, donanımların verimli ve isabetli kullanılması amacıyla ile dizüstü bilgisayar tahsis edilen icra müdür ve müdür yardımcılarının kullanımında olan masaüstü bilgisayarların geri alındığı ve ihtiyaç olan birimlerde ihtiyacı olan personelin kullanımına sunulduğu, başvuranın engelinin görme ile ilgili değil, ortopedi ile ilgili olduğu, başvuranın masaüstü bilgisayar talebinin engeli ile alakası bulunmadığı, başvuran masaüstü bilgisayar ekranının dizüstü bilgisayar ekranına göre daha kolay görülebilir ve daha büyük olması nedeniyle tercih sebebi olduğunu ifade etse de, dizüstü bilgisayarların da masaüstü bilgisayarlar ile aynı özellikleri içermekte olup kullanımında karakterlerin puntoları büyütülerek okunmasının kolaylaştırılabildiği, İcra İşleri Dairesi Başkanlığı tarafından icra müdürlerine ve icra müdür yardımcılarına dizüstü bilgisayar verilmesi uygulamasına devam edildiği sürece, başvurucuya masaüstü bilgisayar verilmesinin mümkün olmayacağı, belirtilmiştir.
12. Bireylerin temel hak ve hürriyetlerinin düzenlendiği Anayasada sosyal hukuk devleti, adalet ve eşitlik başta olmak üzere farklı ilkeler doğrultusunda engellilerin de içinde bulunduğu toplumun dezavantajlı gruplarına yönelik tedbirler içeren özel koruyucu hükümlere yer verilmiştir. Bu bakımdan özellikle sosyal devlet ilkesinin temel niteliği; devletin toplumdaki dezavantajlı gruplar lehine müdahalede bulunması ve bu gruplara dahil bireylere yönelik fırsat eşitliğini sağlayacak şekilde eşitsizlikleri giderici önlemler alması olarak kabul edilmektedir. Ayrıca Anayasamızda devlet, insanın maddi ve manevi varlığının gelişmesi için gerekli şartları hazırlamaya çalışmakla; kanun önünde eşitliğin yaşama geçmesini sağlamakla; sakatların korunmalarını ve toplum hayatına intibaklarını sağlayıcı tedbirleri almakla; bedeni yetersizliği olanların çalışma şartları bakımından özel olarak korunmasıyla yükümlü kılınmaktadır. Bu doğrultuda Anayasa’da, dezavantajlı gruplar içinde engellilere de yer verilerek engelliler için alınacak tedbirlerin eşitlik ilkesine aykırı sayılmayacağı belirtilmek suretiyle engelliler lehindeki düzenlemeler anayasal güvence altına alınmıştır. Bu doğrultuda Engelliler Hakkında Kanun’da engellilerin haklarını diğer bireylerle eşit kullanabilmesi için ölçüsüz veya aşırı bir yük getirmeyen, gerekli ve uygun değişiklik ve tedbirleri ifade eden makul düzenlemelerin yapılması gerektiği bildirilmektedir.
13. Başvuruya konu olay kapsamında yukarıda yer alan mevzuat hükümleri ile açıklamalar birlikte değerlendirildiğinde; her ne kadar hem ulusal hem de uluslararası mevzuatta engelli bireylerin iş hayatına adapte olabilmesi için pozitif düzenlemelere yer verilmiş ise de, somut olaya bakıldığında başvuranın mevcut durumu üzerinden özel bir değerlendirme yapmanın daha uygun olacağı
düşünülmektedir.
14. Başvuruya konu somut olay bazında yapılan değerlendirmede, başvuran her ne kadar engel durumu sebebiyle masaüstü bilgisayar talebinde bulunmuş ise de; Engelli Sağlık Kurulu Raporunda görme sistemine ilişkin herhangi kayıt bulunmadığı tespit edilmiştir.
15.Bununla birlikte ilgili İdare masaüstü bilgisayarların verilememe durumunu; kamu menfaatinin gözetilmesi, donanımların verimli ve isabetli kullanılması amacıyla dizüstü bilgisayar tahsis edilen icra müdür ve müdür yardımcılarının kullanımında olan masaüstü bilgisayarların geri alınması ve ihtiyaç olan birimlerde ihtiyacı olan personelin kullanımına sunulması şeklinde gerekçelendirmiş ve kullanımda olan dizüstü bilgisayarlarda da karakterlerin puntoları büyütülerek okumanın kolaylaştırabileceğini belirtmiştir.
16. Kurumumuzca yapılan değerlendirme neticesinde; başvuranın solunum sistemi, iç hastalıkları ve ortopedi sistemlerine ilişkin %42 engel oranına sahip Engelli Sağlık Kurulu Raporu bulunduğu, bahse konu raporda görme sistemine ilişkin herhangi bir kayıt bulunmadığı ve ilgili İdaresince dizüstü bilgisayara geçiş uygulamasının kamu menfaatinin gözetilmesi ilkesi uyarınca gerçekleştirildiği anlaşıldığından başvuranın talebinin ilgili idaresince reddi işleminde hukuka aykırılık tespit edilemediğinden başvurunun reddine karar verilmesi gerektiği kanaatine varılmıştır.
B. İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme
17. İyi yönetim ilkelerine 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 6 ncı maddesinde yer verilmiş olup, idareden istenilen bilgi ve belgelerin süresi içinde ve gerekçeli olarak Kurumumuza gönderildiği tespit edilmiş ancak idarenin başvuranla ilgili işlemlerinde kanunlara uygunluk, makul sürede karar verme ve kararın geciktirilmeksizin bildirilmesi, karara karşı başvuru yollarının gösterilmesi ilkelerine uygun davranmadığı anlaşılmış olup idarenin bundan böyle bu ilkeye de uyması beklenmektedir.
VI. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN YASAL MEVZUAT
18. 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun 21 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca, bu Ret Kararının başvurana tebliğ tarihinden itibaren, ilgili idare işlemine karşı (varsa) dava açma süresinden kalan süre işlemeye devam edecek olup, İdare Mahkemelerinde yargı yolu açıktır.
VII.KARAR
Açıklanan gerekçelerle BAŞVURUNUN REDDİNE,
Kararın BAŞVURANA ve ADALET BAKANLIĞINA tebliğine,
Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi.
Şeref MALKOÇ
Kamu Başdenetçisi
