Görevine iade edilen personele harcırah ödenir mi?
Olağanüstü dönemde 692 Sayılı KHK ile görevden alınıp Ankara idare mahkemesi kararı ile tekrar görevine başlayan ilgili, görevden alındıktan sonra ailesi ile birlikte Van ilinden İstanbul iline göç etmek zorunda kaldığını, tekrar Ailesi ile birlikte İstanbul dan Van iline giderek görevine başladığını, ailesi ile birlikte gidiş -dönüş yol masrafı ve harcırah masraflarının ödenmesi gerektiğini belirterek gidiş dönüş nedeni ile yolluk ve harcırah talebiyle KDK'ya başvurmuştur.
KDK, 6245 sayılı Harcırah Kanununun 14 üncü maddesinde yol masrafı ödenecek haller belirtildiğini, başvuranın ihraç sonrası taşınma eylemi söz konusu madde kapsamına girmediğini, çünkü söz konusu yer değişikliği herhangi bir idari işlem ile değil, memurun inisiyatifi ile gerçekleştiğini belirterek ilgilinin talebini reddetmiştir.
T.C.
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ
KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU
(OMBUDSMANLIK)
SAYI : 2023/6257-S.23.10240
BAŞVURU NO :2023/1842
KARAR TARİHİ :23/05/2023
RET KARARI
BAŞVURAN :.......................................................................................
BAŞVURUYA KONU İDARE :ADALET BAKANLIĞI
BAŞVURUNUN KONUSU :Harcırah ve yolluk talebi hakkındadır.
BAŞVURU TARİHİ : 02/02/2023
BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ
Başvuran, Bu itibarla Olağanüstü dönemde 692 Sayılı KHK ile görevden alındığını ve Ankara idare mahkemesi kararı ile tekrar görevine başladığını, görevden alındıktan sonra ailesi ile birlikte Van ilinden İstanbul iline göç etmek zorunda kaldığını, tekrar Ailesi ile birlikte İstanbul dan Van iline giderek görevine başladığını, ailesi ile birlikte gidiş -dönüş yol masrafı ve harcırah masraflarının ödenmesini istediğini, gidiş dönüş nedeni ile yolluk ve harcırah talebinde bulunmaktadır.
İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI
Adalet Bakanlığı tarafından gönderilen - - - sayılı....................ve 28/03/2023 tarihli cevabi yazıda; Başvuranın 692 sayılı KHK ile ihraç edildiğini, akabinde Ankara 27. İdare Mahkemesinin 22/04/2022 tarihli ve E: / , K: / sayılı kararı ile dava konusu işlemin iptal edildiğini bunun üzerine yeniden başvuranın 01/06/2022 tarihli Olur ile Van Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza İnfaz Kurumuna atamasının yapıldığı, başvuranın idari işlem ile İstanbul İline naklinin yapılmadığı, kendi inisiyatifi ile ihraç olduktan sonra İstanbul İline gittiğini, harcırah verilebilmesi için idari işlemle naklinin yapılması gerektiği bu nedenle de harcırah veya yolluk verilemeyeceği belirtilmiştir.
İLGİLİ MEVZUAT
2709 sayılı T.C. Anayasası’nın “Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı” başlıklı 74 üncü maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkralarında; “Vatandaşlar ... kendileriyle veya kamu ile ilgili dilek ve şikayetleri hakkında, yetkili makamlara ve Türkiye Büyük Millet Meclisine yazı ile başvurma hakkına sahiptir Kendileriyle ilgili başvurmaların sonucu, gecikmeksizin dilekçe sahiplerine yazılı olarak bildirilir. Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler.”
6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu’nun ‘Kurumun görevi’ başlıklı 5 inci maddesinin birinci fıkrasında, “Kurum, idarenin işleyişi ile ilgili şikâyet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir.”
Harcırah Kanununun “Tarifler” başlıklı 3 üncü maddede a. Harcırah: Bu Kanuna göre ödenmesi gereken yol masrafı, gündelik, aile masrafı ve yer değiştirme masrafından birini, birkaçını veya tamamını; ... ifade eder.
“Harcırah verilecek kimseler” başlıklı 4 üncü maddesinde “Bu Kanunda belirtilen hallerde: 1. Bu Kanun kapsamına giren kurumlarda çalışan memur ve hizmetliler ile aile fertlerine ve aynı kurumlarda fahri olarak çalışanlara; 2. Memur veya hizmetli olmamakla beraber kurumlarca geçici bir vazife ile görevlendirilenlere; 3. Kadrosuzluk dolayısıyla açıkta kalan memurlara ve bunların aile fertlerine; 4. Hizmetlilerden cezaen olmamak üzere vazifelerine son verilenlere ve bunların aile fertlerine; 5. Memur veya hizmetlinin vefatında aile fertlerine, çocuklara refakat ettirilecek memur ve hizmetlilere; 6. Hükümlü, tutuklu veya gözetim altında bulundurulanların sevkinde ya da refakatle görevlendirilen erbaş ve erlere; 7. (Mülga: 31/7/2003-4969/1 md.) 8. Milli ve resmi spor temasları dolayısıyla seyahat edecek sporcu ve idarecilere; 9. Birlik halinde yabancı memleketlere gönderilecek Türk Silahlı Kuvvetleri mensuplarına ve bunların Türkiye'de bırakacakları aile fertlerine; 10. Aile ile birlikte oturulması yasak edilen bölgelerdeki askeri şahısların aile fertlerine; 11. Bu Kanunda belirtilen özel hallerde askeri öğrenciler ile erbaş ve erlere; Harcırah verilir.”
“Muvakkat vazife harcırahı” başlıklı 14. Maddesinde “Aşağıda gösterilen memur ve hizmetlilere muvakkat vazife harcırahı olarak yol masrafı ile yevmiye verilir ve hamal (Cins ve adedi beyannamede gösterilmek suretiyle) bagaj ve ikametgah veya vazife mahalli ile istasyon, iskele veya durak arasındaki nakil vasıtası masrafları da ayrıca tediye olunur: 1. Birinci maddede yazılı kurumlara ait bir vazifenin ifası maksadiyle muvekkaten yurt içinde veya dışında başka bir yere gönderilenlere; 2. Yeni ve eski memuriyetlerine mütaallik bir meseleden dolayı bu kanuna tabi kurumlarca açılan bir dava sebebiyle sanık veya davalı olarak (İşten el çektirilmiş olsun veya olmasın) başka bir yere gönderilenlerden lehinde netice hasıl olanlara; 3. Memuriyet merkezlerinin bulunduğu mahal dışındaki bir vazifeye vekaleten gönderilenlere; 4. Fiilen oturduğu mahalden gayrı bir yere açıktan vekaleten gönderilenlere (yalnız gidiş ve dönüşleri için); 5. (Değişik: 12/1/1959 - 7187/1 md.) Muvakkat kaza salahiyeti ile gönderilenlere.”
“Daimi vazife harcırahı” başlıklı 9 uncu maddesinde a) (Mülga: 31/7/2003-4969/1 md.) b) Naklen veya tahvilen başka bir mahalle gönderilenlere, bu tayinleri sırasında mezunen başka bir mahalde bulunsalar dahi, eski memuriyetleri mahallinden; c) Muvakkat vazife ile veya vekaleten bir yerde bulundukları esnada asli vazife mahalli değişenlere eski memuriyetleri mahallinden; İtibaren verilir.
Hükümleri mevcuttur.
KAMU DENETÇİSİ SADETTİN KALKAN’IN KAMU BAŞDENETÇİSİ'NE ÖNERİSİ
Başvuranın iddiaları, idarenin konu ile ilgili açıklamaları, ilgili mevzuat ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirilerek hazırlanan “Ret Kararı Önerisi” Kamu Başdenetçisi’ne sunulmuştur.
DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE
Hukuka, Hakkaniyete ve İnsan Haklarına Uygunluk Yönünden Değerlendirme
Başvuran yolluk ve harcırah talebinde bulunmaktadır.
İdare tarafından gönderilen belgelerden başvuranın Van İlinde görevli iken 692 sayılı KHK ile ihraç edildiği, ihraç olduktan sonra görevde değilken İstanbul İline gittiği akabinde mahkeme kararı ile eski görev yeri olan Van İline atamasının yapıldığı anlaşılmıştır.
Harcırah Kanununun 4 üncü maddesinde harcırah verilebilmesi için idare tarafından görevlendirme yapılması şart olarak belirtilmiştir. Söz konusu uyuşmazlıkta başvuran görevden ihraç edilmeden önce Van İlinde çalıştığı, göreve iadesi yapıldığında da yine Van Yüksek Güvenlikli Kapalı Ceza İnfaz Kurumuna atamasının yapıldığı yani idare tarafından yer değişikliğine sebep olacak herhangi bir işlem tesis edilmediği anlaşılmıştır.
Ayrıca gene aynı kanunun muvakkat ve daimi vazife harcırahı başlıklı maddelerinde, harcırahın verilme şartının memur veya hizmetlinin görev için bir yerden başka bir yere gitmesi gerektiği genel kural olarak düzenlendiği görülmektedir. Başvuran hakkında idare tarafından tesis edilmiş yer değişikliğine sebep olacak herhangi bir işlem olmadığı, başvuranın görevden ihraç edildikten sonra kendi isteği ile İstanbul İline gittiği bu nedenle de harcırah kanununu gereği idare tarafından karşılanması gereken herhangi bir masrafın olmadığı anlaşılmıştır.
Danıştay 5.Dairesinin E.2004/2762, K.2007/1615 sayılı kararında “kamu görevinden çıkarılma işlemi yargı kararı ile iptal edilen davacıya, Harcırah Kanunu hükümlerine göre yolluk ödenmesinin gerekmediğine” karar verilmiştir. Danıştay 5.Dairesinin “devlet memurluğundan çıkarılan davacının yargı kararı uyarınca göreve iadesinin, Harcırah Kanunu'na göre, "naklen atama" niteliğinde olmayıp, "yeniden atama"ya yönelik bir işlem olduğu, bu atama nedeniyle yolluk ödenemeyeceği” yönündeki E.2009/5275, K.2010/4349 sayılı kararında “davacının Devlet memurluğundan çıkarılması ile artık memuriyetle bağı son bulmuştur. Memuriyetten çıkarılmasına ilişkin işlem her ne kadar yargı kararı ile hukuka uygun bulunmayarak davacı göreve iade edilse de söz konusu göreve iade işleminin, davacının naklen atanmasına yönelik bir işlem olmayıp, Devlet memurluğundan çıkarılan ilgilinin "yeniden" memuriyete atanmasına yönelik bir işlem olduğu sonucuna varılmıştır. Bu bakımdan, davacının harcırah ödenmesi gerektiğini iddia ettiği atamasının “yeniden atama” niteliğini taşıması nedeniyle ve anılan atama işleminin kurulduğu tarihte yeniden atananlara yolluk verileceği yolunda yasal herhangi bir düzenleme olmaması karşısında, bu atamadan dolayı davacıya yolluk ödenmemesine yönelik işlemde hukuka aykırılık, dava konusu işlemin iptali ve yolluğunun davacıya ödenmesine hükmedilmesine ilişkin İdare Mahkemesi kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.” tespitlerine yer verilmiştir.
Öte yandan, 6245 sayılı Harcırah Kanununun 14 üncü maddesinde yol masrafı ödenecek haller belirtilmiş olup başvuranın ihraç sonrası taşınma eylemi söz konusu madde kapsamına girmemektedir. Zira, söz konusu yer değişikliği herhangi bir idari işlem ile değil, memurun inisiyatifi ile gerçekleşmiştir.
Bu itibarla, yukarıda yer verilen mevzuat, idareden alınan bilgi belgelerin incelenmesi neticesinde; başvuranın talebinin ilgili idare tarafından reddedilmesi işleminde hukuka ve hakkaniyete aykırılık bulunmadığı sonuç ve kanaatine varılmıştır.
İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme
İyi yönetim ilkelerine 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin “İyi yönetim ilkeleri” başlıklı 6’ncı maddesinde yer verilmiş olup; söz konusu ilkeler yönünden yapılan değerlendirme neticesinde; idarenin bu ilkelere aykırı bir işlem tesis ettiği tespit edilememiştir.
HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN AÇIKLAMA
6328 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca, bu Ret Kararının başvurana tebliğ tarihinden itibaren, ilgili idarenin işlemine karşı (varsa) dava açma süresinden kalan süre kaldığı yerden işlemeye devam edecek olup Van İdare Mahkemesinde yargı yolu açıktır.
KARAR
Açıklanan gerekçelerle;
Yukarıda açıklanan gerekçelerle BAŞVURUNUN REDDİNE,
Kararın Başvurana ve ADALET BAKANLIĞINA tebliğine,
Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi.
Şeref MALKOÇ
Kamu Başdenetçisi
