Gazi polis memuru olarak emekli edilenlere emeklilik tazminatı ödenir mi?
2330 sayılı Kanun kapsamında 14.05.2021 tarihinde ilişiği kesilmeksizin görevine devam etmek suretiyle Gazi Polis memuru olarak emekliliğe sevk edilen bir personel, kurumunun emekli yolluk ödeneği tazminatı ödemediğinden dolayı söz konusu tazminatın kendine ödenmesi için tavsiye kararı alınması talebiyle Kamu Denetçiliği Kurumuna başvurmuştur.
Başvuru konusu ile ilgili Hazine ve Maliye Bakanlığından görüş istenilmiş olup; ilgili Bakanlığın Kamu Mali Yönetim ve Dönüşüm Genel Müdürlüğünün 26.11.2024 tarihli ve 3576807 sayılı görüş yazısında;
"375 sayılı KHK’nın 1.maddesinin D bendinde; D) (Ek: 31/7/2003-4969/2 md.) (A) bendi kapsamına giren personel ile 22.1.1990 tarihli ve 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye ekli (II) sayılı cetvelde yer alan personel ve kamu kurumlarında işçi olarak istihdam edilenlerden; emekliliğini isteyen veya emekliye sevk olunanlara, haklarında toptan ödeme hükümleri uygulananlara, emekli iken yeniden hizmete alındıktan sonra cezaen olmamak üzere görevlerine son verilenlere, kendi kusurları olmaksızın sözleşmesi feshedilen veya hizmet sürelerinin bitiminde ayrılan sözleşmeli subay, sözleşmeli astsubay, uzman erbaş ve sözleşmeli erbaş ve erler ile terhis olan yedek subaylara , yedek astsubaylara ve bunlardan görevde iken ölenlerin kanuni mirasçılarına damga vergisi hariç herhangi bir vergiye tâbi tutulmaksızın (12.105) gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarında tazminat ödenir" şeklinde görüş verilmiştir.
Başvuruyu değerlendiren KDK, Hazine ve Maliye Bakanlığının görüş yazısını esas alarak ilgiliye emekli yolluğu tazminatı ödenmesi hususunda tavsiye kararı vermiştir.
T.C.
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ
KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU
(OMBUDSMANLIK)
TAVSİYE KARARI
BAŞVURAN
BAŞVURUYA KONU İDARE : EMNİYET GENEL MÜDÜRLÜĞÜ
İSTANBUL İL EMNİYET MÜDÜRLÜĞÜ
BAŞVURUNUN KONUSU : Başvuranın emekli yolluğu tazminatı ödenmesi talebine ilişkindir.
BAŞVURU TARİHİ : 07/08/2024
I. BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ
1) Başvuran özetle; 2330 sayılı Kanun kapsamında 14.05.2021 tarihinde ilişiği kesilmeksizin görevine devam etmek suretiyle Gazi Polis memuru olarak emekliliğe sevk edildiğini, kurumu tarafından emekli yolluk ödeneği tazminatının tarafına ödenmediğini, 15.06.2024 tarihinde kendi kurumundan dilekçe ile talep etmesine rağmen kendisine cevap verilmediğini, Hazine Maliye Bakanlığı’nın 25.04.2024 tarihli ve 3068648 numaralı görüşüne göre tazminatın ödenmesi gerektiğinden diğer illerde gazilere bu ödeme yapıldığını, 5510 Sayılı Kanunun Geçici 14.maddesi uyarınca görevi ile ilişiği kesilmeden vazife malulü olarak emekliliğe sevk edildiğinden ve 375 sayılı KHK'nın 1.maddesinin D bendinde yer alan tazminatın emekliye sevk olanlara da ödendiğini belirterek emekli yolluğu tazminatının ödenmesini talep etmektedir.
II. İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI
2) Kamu Denetçiliği Kurumunun bilgi ve belge talep yazısına istinaden gönderilen İstanbul Valiliği İl Emniyet Müdürlüğü’nün 23.09.2024 tarihli ve - - sayılı yazıda özetle;
2.1) Başvuran emekli olan kamu görevlisine ödenen tazminata dayanak olan 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 1.maddesi (D) bendinde ''...emekliliğini isteyen veya emekliye sevk olunanlara ..'' denildiği emekli kavramından kurumdan bir daha dönmemek üzere ilişiği kesilen personel anlaşıldığı ancak sicil sayılı Polis Memuru ’in 2330 sayılı Kanun kapsamında 14.05.2021 tarihinde ilişiği kesilmeksizin görevine devam etmek suretiyle emekliliğe sevk edildiği ve halen idari polis memuru olarak görevine devam ettiği kurumdan ilişiği kesilmediği ve bu durumda olan personelin ikinci kez emekli olduğunda mükerrer bir emekli yolluğu tazminatı ödemesi alacağı düşünüldüğünden bu konu ile ilgili hüküm bulunmadığından herhangi bir ödeme yapılmadığı,
2.2) Ombudsmanın dostane çözüm girişimi önerisi çerçevesinde çözülüp çözülemeyeceği hususu ile ilgili olarak mevcut mevzuat hükümlerinde ilişiği kesilmeden vazife malulü olarak emekliliğe sevk edilenlere emekli yolluğu tazminatı ödenmesi ile ilgili açık bir hüküm bulunmadığından Ombudsmanın dostane çözüm girişimi önerisi çerçevesinde çözülemeyeceği,
İfadelerine yer verilmiştir.
III. İLGİLİ MEVZUAT
3) 2709 sayılı T.C. Anayasasının;
3.1) “Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı” başlıklı 74 üncü maddesinde
“...Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler.”,
4) 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun “Kurumun Görevi” başlıklı 5 inci maddesinin birinci fıkrasında “Kurum, idarenin işleyişi ile ilgili şikâyet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir. ”,
5) 5510 sayılı Sosyal Sigortalar Ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun “Sosyal güvenlik destek primine ilişkin geçiş hükümleri” başlıklı Geçici 14’üncü maddesinde; “2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun veya 2330 sayılı Kanun hükümleri uygulanarak aylık bağlanmasını gerektiren kanunlar veya 5434 sayılı Kanunun 56 ve mülga 64 üncü maddeleri kapsamında vazife malulü olup sınıf veya görev değiştirenlerden bu maddenin yürürlük tarihi itibarıyla 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (e) bendi kapsamında sigortalı olarak çalışmaya devam edenler ile aynı kapsamda çalışmaya devam eden er ve erbaşlara, görevlerinden ayrılmalarına gerek kalmaksızın alınacak emekliye sevk onayına istinaden müracaatlarını takip eden ay başından itibaren aylık bağlanır. Bunlara ve bu maddenin yürürlük tarihinden önce sınıf veya görev değiştirerek 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (e) bendi kapsamında sigortalı olarak çalışmaya devam edenlerden bu maddenin birinci fıkrasının (d) bendi hükümleri uygulanmak suretiyle vazife malullüğü aylığı alanlardan emeklilik ikramiyesi tutarları ödenmeyenlere (er ve erbaşlar hariç), bu fıkranın yürürlük tarihini takip eden ay başında yürürlükte bulunan katsayılar uygulanmak suretiyle emeklilik ikramiyesi ödenir”
6) 375 sayılı KHK’nın l.maddesinin D bendinde;
“D) (Ek: 31/7/2003-4969/2 md.) (A) bendi kapsamına giren personel ile 22.1.1990 tarihli ve 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye ekli (II) sayılı cetvelde yer alan personel ve kamu kurumlarında işçi olarak istihdam edilenlerden; emekliliğini isteyen veya emekliye sevk olunanlara, haklarında toptan ödeme hükümleri uygulananlara, emekli iken yeniden hizmete alındıktan sonra cezaen olmamak üzere görevlerine son verilenlere, kendi kusurları olmaksızın sözleşmesi feshedilen veya hizmet sürelerinin bitiminde ayrılan sözleşmeli subay, sözleşmeli astsubay, uzman erbaş ve sözleşmeli erbaş ve erler ile terhis olan yedek subaylara, yedek astsubaylara ve bunlardan görevde iken ölenlerin kanuni mirasçılarına damga vergisi hariç herhangi bir vergiye tâbi tutulmaksızın (12.105) gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarında tazminat ödenir.”
düzenlemelerine yer verilmiştir.
IV. KAMU DENETÇİSİ SADETTİN KALKAN’IN KAMU BAŞDENETÇİSİ'NE ÖNERİSİ
7) Kamu Denetçisi tarafından yapılan inceleme ve araştırma neticesinde; başvuranın talebine ilişkin tavsiye karar önerisi, Kamu Başdenetçisi’ne sunulmuştur.
V. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE
A. Hukuka, Hakkaniyete ve İnsan Haklarına Uygunluk Yönünden Değerlendirme
8) Başvuran özetle, 2330 sayılı Kanun kapsamında 14.05.2021 tarihinde ilişiği kesilmeksizin görevine devam etmek suretiyle Gazi Polis memuru olarak emekliliğe sevk edildiğini, kurumu tarafından emekli yolluk ödeneği tazminatının tarafına ödenmediğini, Hazine Maliye Bakanlığı’nın 25.04.2024 tarihli ve 3068648 numaralı görüşüne göre tazminatın ödenmesi gerektiği ve diğer illerde de gazilere bu ödeme yapıldığını, 5510 sayılı Kanunun Geçici 14.maddesi uyarınca görevi ile ilişiği kesilmeden vazife malulü olarak emekliliğe sevk edildiğinden ve 375 sayılı KHK'nın l.maddesinin D bendinde yer alan tazminatın emekliye sevk olanlara da ödendiğini belirterek emekli yolluğu tazminatının ödenmesini talep etmektedir.
9) Başvuru konusu ile ilgili Hazine ve Maliye Bakanlığından görüş istenilmiş olup; ilgili Bakanlığın Kamu Mali Yönetim ve Dönüşüm Genel Müdürlüğünün 26.11.2024 tarihli ve 3576807 sayılı görüş yazısında;
375 sayılı KHK’nın 1.maddesinin D bendinde; D) (Ek: 31/7/2003-4969/2 md.) (A) bendi kapsamına giren personel ile 22.1.1990 tarihli ve 399 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye ekli (II) sayılı cetvelde yer alan personel ve kamu kurumlarında işçi olarak istihdam edilenlerden; emekliliğini isteyen veya emekliye sevk olunanlara, haklarında toptan ödeme hükümleri uygulananlara, emekli iken yeniden hizmete alındıktan sonra cezaen olmamak üzere görevlerine son verilenlere, kendi kusurları olmaksızın sözleşmesi feshedilen veya hizmet sürelerinin bitiminde ayrılan sözleşmeli subay, sözleşmeli astsubay, uzman erbaş ve sözleşmeli erbaş ve erler ile terhis olan yedek subaylara , yedek astsubaylara ve bunlardan görevde iken ölenlerin kanuni mirasçılarına damga vergisi hariç herhangi bir vergiye tâbi tutulmaksızın (12.105) gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarında tazminat ödenir.[6][7]
Hükmüne yer verilmiş olup bu KHK’nın 1 inci maddesinin (A) bendi kapsamına ise aylıklarını, 14/7/1965 tarihli ve 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu, 24/2/1983 tarihli ve 2802 sayılı Hakimler ve Savcılar Kanunu, 11/10/1983 tarihli ve 2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanunu, 18/3/1986 tarihli ve 3269 sayılı Uzman Erbaş Kanunu ve 28/5/1988 tarihli ve 3466 sayılı Uzman Jandarma Kanununa göre almakta olan personelin girdiğini,
10) Diğer yandan 5510 sayılı Kanunun geçici 14’üncü maddesinin ikinci fıkrasında;
“2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun veya 2330 sayılı Kanun hükümleri uygulanarak aylık bağlanmasını gerektiren kanunlar veya 5434 sayılı Kanunun 56 ve mülga 64’üncü maddeleri kapsamında vazife malülü olup sınıf veya görev değiştirenlerden bu maddenin yürürlük tarihi itibarıyla 4 üncü maddenin birinci fıkrasının (c ) bendi kapsamında sigortalı olarak çalışmaya devam edenlerden bu maddenin birinci fıkrasının (d) bendi hükümleri uygulanmak suretiyle vazife malullüğü aylığı alanlardan emeklilik ikramiyesi tutarları ödenmeyenlere ( er ve erbaşlar hariç) bu fıkranın yürürlük tarihini takip eden ay başında yürürlükte bulunan katsayılar uygulanmak suretiyle emeklilik ikramiyesi ödenir” hükmünün yer aldığı,
Bu itibarla 5510 sayılı Kanunun geçici 14’üncü maddesi uyarınca başvuru sahinin görevi ile ilişiği kesilmeden vazife malulü olarak emekliliğe sevk edildiğinin teşvik edilmesi kaydıyla, başvurana 375 sayılı KHK’nın 1 inci maddesinin (D) bendinde yer alan tazminatın ödenmesi gerektiği mütalaa edilmekte olup ödemenin polis memurunun emekliye sevk edildiği 14/5/2021 tarihinde yürürlükte bulunan ve 1/9/2019 tarihli ve 30875 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2020 ve 2021 yıllarını kapsayan 5. Dönem Kamu Görevlileri Hakem Kurulu Kararının 9’uncu maddesinde yer alan “375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 1’inci maddesinin (D) fıkrasında yer alan 12.105 gösterge rakamı 13.558 olarak uygulanır hükmü doğrultusunda gerçekleştirilmesi gerektiğinin değerlendirildiği, belirtilmiştir.
11) Öte yandan Kurumumuza aynı başvuru konusu ile ilgili yapılan 2024/3761 numaralı şikayet başvurusunda da Hazine ve Maliye Bakanlığı’na görüş sorulmuş olup yukarıda bahsi geçen görüş ile aynı doğrultuda görüş verilmiş ve ilgili görüşe binaen farklı bir İl Emniyet Müdürlüğü tarafından başvurana emekli yolluğu tazminatı ödemesinin yapıldığı görülmektedir.
12) Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun 19.03.2014 tarihli ve E.2011/358, K.2014/906 sayılı kararı ile onadığı Gaziantep 1. İdare Mahkemesinin 28.09.2010 tarihli, E.2010/1211 ve K.2010/844 sayılı ısrar kararında “.faizin, konusu para olan borçlarda, alacaklının bu paradan mahrum kaldığı sürelerinde uğrayacağı kayıpların, başka bir anlatımla bu paranın kullanılamamasından dolayı yoksun kalınan kazancın karşılığı olduğu; esasen bu kaybın veya yoksun kalınan kazancın idareden istenebilmesi için idarenin doğrudan veya dolaylı bir kusurunun bulunmasının kural olarak gerekmediği; ekonomilerde bir değişim vasıtası olan paranın, çeşitli ticari, sınai, zirai vb. faaliyetlerde kullanılmakla, sahibine kazanç, kira, nema vs. adları altında kimi ekonomik yararlar sağlayan bir değer olduğu; paranın, sahibi dışındaki kişi ve kuruluşlarca kullanılmaksızın, sahibinin bu ekonomik değerinden mahrum bırakılması sonucunu doğurmasının yanında, yüksek enflasyon etkisinde olan ekonomilerde, paranın değerini, yani alım gücünün enflasyon oranı ölçüsünde yitirmesine neden olduğu; hukuk devletlerinde, açıklanan nitelikteki bir zararın faiz ya da başka bir ad altında ödenecek tazminatla karşılanabilmesi için açık yasa hükmü aranmasının düşünülemeyeceği; aksine anlayışın, Devletin ve ona bağlı idarenin eylem ve işlemlerinden doğan her türlü zararın tazmini için de, açık yasa hükmü aranması sonucuna götüreceği ki, böyle bir anlayışın, Anayasa'nın 125. maddesinin son fıkrasında yer alan, “idare, kendi eylem ve işlemlerinden doğan zararı ödemekle yükümlüdür ” amir hükmü ile bağdaşmayacağı.” gerekçesine yer verildiği görülmektedir.
13) Bu kapsamda faizin; konusu para olan borçlarda, alacaklının bu paradan mahrum kaldığı sürelerde uğrayacağı kayıpların, başka bir anlatımla bu paranın kullanılamamasından dolayı yoksun kalınan kazancın karşılığı olduğu, bu kaybın veya yoksun kalınan kazancın idareden istenebilmesi için idarenin doğrudan veya dolaylı bir kusurunun bulunmasının kural olarak gerekmediği ve söz konusu kaybın veya yoksun kalınan kazancın faiz ya da başka bir ad altında ödenecek tazminatla karşılanabilmesi için açık yasa hükmü aranmasının gerekmediği, söz konusu kaybın veya yoksun kalınan kazancın idarece tazmin edilmesinin Anayasanın 125 inci maddesi ve hukuk devleti ilkesi gereği olduğu açıktır.
14) Kurumumuzca yapılan değerlendirme neticesinde; başvuran hakkında yukarıda yer verilen görüş çerçevesince emekli yolluğu tazminatının faizi ile birlikte ödenmesi gerektiği sonuç ve kanaatine varılmaktadır.
B. İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme
15) İyi yönetim ilkelerine 28/03/2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin “İyi yönetim ilkeleri” başlıklı 6 ncı maddesinde yer verilmiş olup söz konusu ilkeler yönünden yapılan değerlendirme neticesinde, başvuru kapsamında Kurumumuzun bilgi ve belge talebine süresi içinde cevap verildiği görülmüştür.İdare hukukuna esas olan ilkelerden olan “istikrar ilkesinin” tezahürü olarak; mevzuatta yer alan düzenlemelerin her olayda İdare tarafından benzer şekilde uygulanması beklenmektedir. Bu olgunun sağlanması kamu hizmetlerinin sürekli ve düzenli şekilde yürütülmesinde önemli bir rol oynamaktadır. İdarenin uygulamalarında devamlılığı temin ederek İdare tarafından gerçekleştirilen işlem ya da eylemler neticesinde ortaya çıkan maddi ve hukuki durumların korunmasına dikkat etmesi gereğine uygun davranması önerilmektedir.”
VI. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN AÇIKLAMA
16) 6328 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, bu Tavsiye Kararının idareye tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde idare tarafından herhangi bir eylem ya da işlem tesis edilmezse (varsa) dava açma süresinden kalan süre işlemeye devam edecek olup İdare Mahkemelerine yargı yolu açıktır.
VII. KARAR
Açıklanan gerekçe ve dosya kapsamına göre; BAŞVURUNUN KABULÜNE,
Başvurana emekli yolluğu tazminatının hak kazanılan tarih itibariyle hesaplanacak yasal faiziyle birlikte ödenmesi için gerekli işlemlerin tesis edilmesi yönünde İSTANBUL İL EMNİYET MÜDÜRLÜĞÜNE ve emekli yolluğu tazminatının iş bu kararda yer verilen Hazine ve Maliye Bakanlığının görüşü doğrultusunda ödenmesi konusunda uygulamada birlik sağlanması hususunda EMNİYET GENEL MÜDÜRLÜĞÜNE TAVSİYEDE BULUNULMASINA,
6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun 20 nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, İstanbul İl Emniyet Müdürlüğü ve Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından bu karar üzerine tesis edilecek işlemlerin otuz gün içinde Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna,
Kararın BAŞVURANA, İSTANBUL İL EMNİYET MÜDÜRLÜĞÜNE ve EMNİYET GENEL MÜDÜRLÜĞÜNE tebliğine,
Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi.
Mehmet AKARCA
Kamu Başdenetçisi
