Ülkemizin bütün şehirlerinde en az bir, bazı şehirlerinde ise birden fazla üniversite bulunmaktadır. Şehirler arasındaki sosyo-ekonomik farklılıkların etkisi her alanda hissedildiği gibi eğitim alanında da hissedilmektedir. Sosyo-ekonomik alandaki farklılıkların eğitim alanındaki olumsuz etkisini azaltmak için yapılan düzenlemelerden birisi geliştirme ödeneğidir. Bu çalışmamızda, geliştirme ödeneği konusunda merak edilen noktalara değinmeye çalışacağız.
Geliştirme ödeneğine ilişkin düzenleme 2914 sayılı yasanın 14 üncü maddesinde yer almaktadır. Söz konusu maddede, diğer yükseköğretim kurumlarına göre sosyo-ekonomik açıdan daha az gelişmiş yerlerde öğretim yapan ve/veya yeterli sayıda öğretim elemanı sağlanamayan yükseköğretim kurumları ile bunların bölümlerinde görevli öğretim elemanlarına geliştirme ödeneği verilebileceği hükmü yer almaktadır.
Geliştirme ödeneği olarak ödenecek tutar, öğretim elemanlarının almakta oldukları aylık gösterge ve ek gösterge toplamının 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu uyarınca belirlenen aylık katsayı ile çarpımı sonucu bulunacak miktarın beş katını geçemez. 2914 sayılı yasanın 14 üncü maddesinde, geliştirme ödeneğine ilişkin usul ve esasların Cumhurbaşkanlığı Kararı ile belirleneceği hükmü yer almaktadır.(Kanun maddesinin değişmeden önceki hali; "Yükseköğretim Kurulu ile Milli Eğitim Bakanlığının görüşü ve Maliye Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulu Kararı ile tespit edilir." şeklindeydi.) Söz konusu hüküm gereğince 2005/8681 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı yayımlanmıştır.
Geliştirme ödeneği ile ilgili usul ve esaslar, Geliştirme Ödeneği Ödenmesine Dair Karar"da yer almaktadır. 4 üncü dönem toplu sözleşme metninde de geliştirme ödeneğine ilişkin düzenlemeler yer almaktadır.
Geliştirme Ödeneğinin Hesaplanması ve Hesaplamada Dikkate Alınacak Hususlar
Sosyo-ekonomik açıdan daha az gelişmiş yerlerde öğretim yapan öğretim elemanlarına; almakta oldukları aylık gösterge ve ek gösterge toplamının memur aylık katsayısı ile çarpımı suretiyle hesaplanacak tutara, 2205/8681 sayılı Bakanlar Kurulu ekinde yer alan cetveldeki oranların uygulanması suretiyle bulunacak miktarda geliştirme ödeneği ödenir.
Bu ödenek, damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaz.
Geliştirme ödeneği ödenmesine ilişkin Bakanlar Kurulu Kararı hükümleri Türk Silahlı Kuvvetleri ve emniyet teşkilatına bağlı yükseköğretim kurumları hakkında uygulanmaz.
Geliştirme ödeneği, memur maaşı gibi peşin olarak ödenmeyip çalışmayı izleyen aybaşında ödenir. Bu ödeneğe, yükseköğretim kurumlarında fiilen göreve başlanıldığı tarihten itibaren hak kazanılır. Görevden ayrılma halinde, o ay içinde çalışılan günler itibarıyla hesap edilerek ödenir. Daha yüksek veya daha düşük geliştirme ödeneğine hak kazanacak şekilde görev yerleri değişenler hakkında da aynı usule göre işlem yapılır.
İl belediyelerinin büyükşehir belediyesine dönüştürüldüğünde takip eden ay başından itibaren büyükşehir belediyesine ödenen geliştirme ödeneği oranı dikkate alınır.
Geliştirme Ödeneği Ödenmesine Dair Karar ekinde yer alan cetveldeki mevcut büyükşehir belediyesi sınırlarına katılan yerleşim yerlerindeki yükseköğretim kurumlarında görevli öğretim elemanları ile bu Kararın yayımından önce 10/07/2004 tarihli ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu gereğince büyükşehir belediyesi sınırlarına katılmış olan yerleşim yerlerindeki yükseköğretim kurumlarında görevli öğretim elemanlarına ödenecek geliştirme ödeneğinde, katıldığı büyükşehir için belirlenen oran dikkate alınmaz. Bu durumda olanlara Karar ekindeki cetvelde bu yerleşim yerleri için belirlenmiş oranlar esas alınır.
Kararın ekindeki cetvelde yer alan ilçelerin il’e dönüştürülmesi veya ilçelerin bağlı olduğu illerin değişmesi, yeni ilçelerin kurulması veya büyükşehir belediyesi sınırları içerisindeki yerleşim yerlerinin büyükşehir belediyesi sınırları dışına çıkarılması ya da cetvelde yer alan yerleşim yerlerinde bu maddede sayılan hallerin dışında herhangi bir değişiklik olması halinde, söz konusu yerleşim yerlerindeki yükseköğretim kurumlarında görevli öğretim elemanlarına geliştirme ödeneği ödenip ödenmemesi ile ödenecekse hangi oranlar üzerinden ödeme yapılacağına söz konusu değişikliğin ilgili olduğu önceki ve/veya yeni il kapsamındaki yerleşim yerleri için öngörülen en yüksek oranı geçmemek üzere ve emsali yerleşim yerleri dikkate alınmak suretiyle Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı ile Milli Eğitim Bakanlığının görüşü üzerine Maliye Bakanlığı tarafından karar verilir. Bu şekilde belirlenen geliştirme ödeneği net tutarının, aynı yerdeki aynı yükseköğretim kurumunda aylık derece ve kademesi ile unvanı itibarıyla aynı durumda bulunan bir öğretim elemanına bu Karar hükümlerine göre değişiklikten önce belirlenmiş olan oranlar ve değişiklik tarihinde uygulanan memur aylık katsayısı esas alınarak hesaplanan aylık geliştirme ödeneği net tutarından az olması halinde, bu farkın; değişikliğin yapıldığı takvim yılı içerisinde yapılacak ödemelerde %100’ü, izleyen ilk yıl içerisinde yapılacak ödemelerde %75’i, izleyen ikinci yıl içerisinde yapılacak ödemelerde %50’si, izleyen üçüncü yıl içerisinde yapılacak ödemelerde ise %25’i damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaksızın ödenmeye devam olunur. Ancak bu şekilde yapılacak fark ödemesi, 9 uncu ve geçici 2 nci maddede belirtilen süreleri hiçbir şekilde aşamaz.
Profesör, Doçent, Doktor Öğretim Üyesi ve Araştırma Görevlisi dışındaki kadrolara atanmış öğretim elemanlarına, bu Karar hükümlerine göre hesaplanacak geliştirme ödeneği miktarının yarısı ödenir.
Geliştirme ödeneği döner sermaye payı hesabında dikkate alınmaz.
Geliştirme Ödeneğinden Faydalanma Şartları
Öğretim elemanının geliştirme ödeneğinden faydalanabilmesi için öncelikle, bu ödeneğin ödenmesi öngörülen yerlerdeki yükseköğretim kurumlarına atamasının yapılarak fiilen çalışması gerekmektedir. Bunların dışında;
-2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 35 inci maddesi ve 40 ıncı maddesinin (b) fıkrası ile 41 inci maddesi uyarınca diğer yükseköğretim kurumlarında görevlendirilenlere,
-Kadrosu başka bir yükseköğretim kurumunda olmakla birlikte, geliştirme ödeneği verilmesi öngörülen yerlerdeki yükseköğretim kurumlarına rektör veya dekan olarak usulüne uygun şekilde atananlara,
-2547 sayılı Kanunun 10 uncu maddesi uyarınca gerçekleştirilen yurtiçi öğretim elemanı ve öğrenci değişim programlarına bir yarıyıldan az olmamak üzere katılan öğretim üyelerine de geliştirme ödeneği ödenir.
-2547 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesinin (a) fıkrasına dayanılarak yükseköğretim kurumlarında ders vermek üzere görevlendirilen öğretim elemanlarına, kadrolarının yer aldığı yükseköğretim kurumunun bulunduğu yerler için ekli cetvelde öngörülen oranlar üzerinden geliştirme ödeneği ödenir.
Yeni kurulan üniversiteler fiilen eğitim-öğretime başlanıncaya kadar sadece rektör, dekan, yüksekokul müdürü, enstitü müdürü ve konservatuar müdürü olarak atanmış öğretim elemanlarına geliştirme ödeneği ödenir.
Fiilen Çalışma Şartı Aranmayan Durumlar
Geliştirme ödeneğinden faydalanmak için öğretim elemanının fiilen çalışması gerekmektedir.
Ancak;
-Yıllık izin süresince,
-Bir takvim yılında toplam 15 günü aşmayan mazeret izni süresince,
-Hastalık izni kullanılması, tedavi kurum veya kuruluşlarında yatmak suretiyle tedavi görülmesi ve 6245 sayılı Harcırah Kanununun 20 nci maddesine göre refakatçi izni verilmesi hallerinde (ancak, bu bent uyarınca ödenecek geliştirme ödeneğinin toplam süresi, her ne suretle olursa olsun bir takvim yılı içinde 30 günü geçemez),
-2547 sayılı Kanunun 39 uncu maddesi ile mevzuatı uyarınca yurt içi veya yurt dışında geçici görevlendirme sebebiyle ayrılmalarda 15 güne kadar olan süreler için (ancak, bu bent uyarınca ödenecek geliştirme ödeneğinin toplam süresi, her ne suretle olursa olsun bir takvim yılı içinde 30 günü geçemez),
fiilen çalışma şartı aranmaz.
Geliştirme Ödeneğinden Faydalanamayacaklar
Araştırma görevlileri, 2547 sayılı Kanunun 33 üncü maddesine göre lisansüstü eğitim-öğretim için yurt dışına gönderilmektedirler. Yurtdışına lisansüstü eğitime gönderilenlere, bu süre zarfında ilgililere geliştirme ödeneği ödenmez. Aynı şekilde, 2547 sayılı Kanunun 38 inci maddesine göre görevlendirilenlerle, özel kanunlardaki hükümlere dayanılarak yükseköğretim kurumları dışında görevlendirilenlere ve kısmi statüde çalışanlara da geliştirme ödeneği ödenmez.
Bu yazının tüm hakları www.mevzuatinyeri.com a aittir.. ” www.mevzuatinyeri.com” şeklinde aktif link verilmesi kaydıyla içerik kullanılabilir. Link vermeden yapılan alıntılar için yasal takip yapılacaktır
