Üniversite personelinin 3628 kapsamında suçlarına doğrudan soruşturma açılmalı
Üniversitede Genel Sekreter olarak görev yapan personel hakkında soruşturma izni verilmesine ilişkin Üniversitesi Rektörünün kararına karşı Danıştay 1. Daire Başkanlığına başvurulmuştur.
Danıştay Birinci Dairesi, üniversite personeli için 3628 sayılı Kanun kapsamında kalan suçlar nedeniyle Cumhuriyet başsavcılıkları tarafından genel hükümler uyarınca doğrudan soruşturma yapılması gerektiği yönünde karar verdi.
T.C.
D A N I Ş T A Y BİRİNCİ DAİRE
Esas No: 2023/705 Karar No: 2023/678
KARAR
Konya Bölge İdare Mahkemesi 1. İdari Dava Dairesinin 16.3.2023 tarih ve E:2023/71, K:2023/121 sayılı kararıyla gönderilen soruşturma dosyası ile .......................................................... Üniversitesi Genel Sekreteri ... hakkında soruşturma izni verilmesine ilişkin ..........................................................Üniversitesi Rektörünün 9.12.2022 tarih ve 101906 sayılı kararı ve bu karara hakkında soruşturma izni verilen ... tarafından yapılan itiraz, Tetkik Hâkimi ...'ın açıklamaları dinlenildikten sonra, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 53’üncü maddesi uyarınca incelendi;
Gereği Görüşülüp Düşünüldü :
2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 53’üncü maddesinin ceza soruşturması usulünü düzenleyen (c) bendinde, yükseköğretim üst kuruluşları başkan ve üyeleri ile yükseköğretim kurumları yöneticilerinin, kadrolu ve sözleşmeli öğretim elemanlarının ve bu kuruluş ve kurumların 657 sayılı Devlet Memurları Kanununa tabi memurlarının görevleri dolayısıyla ya da görevlerini yaptıkları sırada işledikleri ileri sürülen suçlar hakkında yetkili makamlarca inceleme başlatılabileceği, inceleme sonucunda soruşturma açılmasına karar verilmesi ya da doğrudan soruşturma başlatılması halinde, Yükseköğretim Kurulu Başkanı için kendisinin katılmadığı, Milli Eğitim Bakanının başkanlığındaki bir toplantıda, Yükseköğretim Kurulu üyelerinden teşkil edecek en az üç kişilik bir kurulca diğerleri için, Yükseköğretim Kurulu Başkanınca veya diğer disiplin amirlerince doğrudan veya görevlendirilecekleri uygun sayıda soruşturmacı tarafından soruşturma yapılacağı, Kanunun 53/c-2/c maddesinde de, üniversite, fakülte, enstitü ve yüksekokul yönetim kurulu üyeleri, fakülte dekanları ve dekan yardımcıları, enstitü ve yüksekokul müdürleri ve yardımcıları ile üniversite genel sekreterleri hakkında son soruşturmanın açılıp açılmamasına rektörün başkanlığında rektörce görevlendirilen rektör yardımcılarından oluşacak üç kişilik kurul tarafından karar verileceği, Kanunun 53/c-5 bendinde, değişik statüdeki kişilerin birlikte suç işlemeleri halinde soruşturma usulünün ve yetkili yargılama mercinin görev itibarıyla üst dereceliye göre tayin olacağı, 53/c-6/2 bendinde, 3628 sayılı Kanun kapsamına giren suçlardan dolayı kanuni kovuşturma için gereken iznin, Yükseköğretim Kurulu üyeleri ile Yükseköğretim Denetleme Kurulu Başkan ve üyeleri ve bu kuruluşların memurları (Üniversiteler arası Kurul memurları dahil) hakkında Yükseköğretim Kurulu Başkanından, üniversite yöneticileri ve öğretim elemanları ile memurlar hakkında üniversite rektörlerinden alınacağı, 53/c-8 bendinde de, bu Kanunda yer almamış hususlarda 2/12/1999 tarihli ve 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanma Hakkında Kanun hükümlerinin uygulanacağı hükme bağlanmıştır.
Buna karşılık, 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanunun "İzin vermeye yetkili merciler" başlıklı 3’üncü maddesinde soruşturma izni verme yetkisinin,
a) İlçede görevli memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında kaymakam,
b) İlde ve merkez ilçede görevli memurlar ve diğer kamu görevlileri ile kaymakamlar hakkında vali,
c) Bölge düzeyinde teşkilatlanan kurum ve kuruluşlarda görev yapan memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında görev yaptıkları ilin valisi,
d) Cumhurbaşkanına veya Cumhurbaşkanlığına bağlı, ilgili veya ilişkili kuruluşlar ve bakanlıkların merkez ve bağlı veya ilgili kuruluşlarında görev yapan diğer memur ve kamu görevlileri hakkında o kuruluşun en üst idari amiri,
e) (b) ve (c) bentlerindeki hükümler saklı kalmak kaydıyla Cumhurbaşkanı kararıyla atanan memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında Cumhurbaşkanı veya ilgili bakan,
f) Türkiye Büyük Millet Meclisinde görevli memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Sekreteri, Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Sekreteri ve yardımcıları hakkında Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı,
g)Cumhurbaşkanlığında görevli memurlar ve diğer kamu görevlileri hakkında Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanı, Cumhurbaşkanlığı İdari İşler Başkanı hakkında Cumhurbaşkanı,
h) Büyükşehir belediye başkanları, il ve ilçe belediye başkanları; büyükşehir, il ve ilçe belediye meclisi üyeleri ile il genel meclisi üyeleri hakkında İçişleri Bakanı,
i) İlçelerdeki belde belediye başkanları ve belde belediye meclisi üyeleri hakkında kaymakam, merkez ilçelerdeki belde belediye başkanları ve belde belediye meclisi üyeleri hakkında bulundukları ilin valisi,
j) Köy ve mahalle muhtarları ile bu Kanun kapsamına giren diğer memurlar ve kamu görevlileri hakkında ilçelerde kaymakam, merkez ilçede vali,
Yokluklarında ise vekilleri tarafından bizzat kullanılacağı hükme bağlanmıştır.
Öte yandan, 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzluklarla Mücadele Kanununun 17’nci maddesinde, bu Kanunda ve 18.6.1999 tarihli ve 4389 sayılı Bankalar Kanununda yazılı suçlarla, irtikap, rüşvet, basit ve nitelikli zimmet, görev sırasında veya görevinden dolayı kaçakçılık, resmi ihale ve alım ve satımlara fesat karıştırma, Devlet sırlarının açıklanması veya açıklanmasına sebebiyet verme suçlarından veya bu suçlara iştirak etmekten sanık olanlar hakkında 2.12.1999 tarihli ve 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun hükümlerinin uygulanmayacağı, bu hükmün müsteşarlar, valiler ve kaymakamlar hakkında uygulanamayacağı, görevleri veya sıfatları sebebi ile özel soruşturma ve kovuşturma usulüne tabi olan sanıklarla ilgili kanun hükümlerinin saklı olduğu hüküm altına alınmış, aynı Kanunun 19 uncu maddesinde de, Cumhuriyet savcısının 17’nci maddede yazılı suçların işlendiğini öğrendiğinde sanıklar hakkında doğrudan doğruya ve bizzat soruşturmaya başlamakla beraber durumu atamaya yetkili amirine bildireceği hüküm altına alınmıştır.
Dosyanın incelenmesinden, .......................................................... Üniversitesi Rektörlüğünün 9.11.2022 tarih ve E-97590 sayılı yazısıyla ..........................................................Cumhuriyet Başsavcılğına, .......................................................... Üniversitesi Genel Sekreteri ..., Genel Sekreter Yardımcısı ..., İdari ve Mali İşler Daire Başkanı ... 'nın birlikte hareket ederek bir bütün halinde ihale yoluyla temin edilmesi gereken alımları, doğrudan temin için öngörülen parasal sınırın altında kalmak amacıyla kısımlara bölerek doğrudan temin yöntemiyle gerçekleştirdikleri, belli kişilere menfaat sağladıkları ve kamu zararına neden oldukları, böylece görevi kötüye kullandıkları, ... ile ailesinin menfaat sağladıkları firmaya ait lüks araçları bedelsiz olarak kullandıkları, söz konusu firma sahibi tarafından .'a rüşvet olarak ünlü bir saat markasından saat verildiği iddialarıyla suç duyurusunda bulunulduğu, ..........................................................Cumhuriyet Başsavcılığının Soruşturma No:2022/22135 sayılı dosyasında soruşturma başlatıldığı, Başsavcılık tarafından görevi kötüye kullanma suçu yönünden üniversite personeli olan şikayet edilenler hakkında 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 53/c maddesi uyarınca görevsizlik kararı verilerek evrakın .......................................................... Üniversitesine gönderilmesi, rüşvet suçu bakımından re'sen başlatılan soruşturmaya devam edilmesi gerekirken, Başsavcılığın 15.11.2022 tarih ve 2022/22135 sayılı yazısıyla .......................................................... Üniversitesi Rektörlüğüne, sadece ...'ın ismine yer verilerek 2547 sayılı 53/c-6/2 maddesi uyarınca 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanunda belirtilen usule göre ön inceleme yapılmasını ve Rektörlükçe soruşturma izni verilmesi veya verilmemesi yolunda bir karar alınması talebinde bulunulduğu, Rektörlüğün 22.11.2022 tarih ve 99318 sayılı işlemiyle de 2547 sayılı Kanunun 53/c-6/2’üncü maddesi ve 4483 sayılı Kanunun 7’nci maddesi gereğince ... hakkında üç kişilik inceleme komisyonu görevlendirilerek inceleme emri verildiği, inceleme komisyonu tarafından düzenlenen 8.12.2022 tarihli ön inceleme raporunda, ..........................................................Cumhuriyet Başsavcılığının 15.11.2022 tarih ve 2022/22135 sayılı yazısında ... hakkında talep edilen soruşturma izni verilmesi talebinin uygun görüldüğünün belirtildiği, bu rapor üzerine .......................................................... Üniversitesi Rektörünün 9.12.2022 tarih ve 101906 sayılı yazısıyla adı geçen hakkında soruşturma izni verilmesine ilişkin kararın verildiği, bu karara ... tarafından yapılan itirazın, Konya Bölge İdare Mahkemesi Birinci İdari Dava Dairesinin 16.3.2023 tarih ve E:2023/71, K:2023/121 sayılı görevsizlik kararıyla Dairemize gönderildiği anlaşılmıştır.
Öncelikle belirtmek gerekir ki, 2547 sayılı Kanunun 53/c-6/2 bendinde, 3628 sayılı Kanun kapsamındaki suçlardan dolayı yükseköğretim personeli için kovuşturma izni alınması gerektiği düzenlenmiş, bu maddede anılan iznin hangi üniversite personeli için kim tarafından verileceği belirtilmiştir. 3628 sayılı Kanunun 19’uncu maddesinde ise, bu Kanun kapsamındaki suçlardan dolayı Cumhuriyet savcısının doğrudan soruşturma yapacağı hüküm altına alınmış, bu durumun Üniversite personelinin atamaya yetkili amirine bildirileceği açıklamıştır. Bu suçlarla ilgili olarak Cumhuriyet savcısının doğrudan soruşturma yapma yetkisinin tek istisnasının ise, valiler, müsteşarlar (Bakan yardımcıları) ve kaymakamlar olduğu belirtilmiştir.
Bu hükümlerden hareketle, 3628 sayılı Kanun kapsamındaki suçlardan dolayı Üniversite personeli hakkında Cumhuriyet savcısı tarafından doğrudan soruşturma yapabileceği, soruşturma yapılması için izin alınması gerekmediği, dolayısıyla rüşvet suçu yönünden Cumhuriyet savcısı tarafından doğrudan soruşturma yapılması gerektiği, ancak Başsavcılıkça bu suçun soruşturulması amacıyla ... hakkında soruşturma izni istenilmesi nedeniyle Rektörün 9.12.2022 tarih ve 101906 sayılı yazıyla adı geçen için usulde ve mevzuatta yer almayan bir soruşturma izni verdiği, oysa 4483 sayılı Kanunda soruşturma izni vermeye ya da vermemeye yetkili merciler arasında sayılmayan Rektörün bu Kanun uyarınca inceleme emri ve soruşturma izni verebilmesine hukuken olanak bulunmadığı, mevzuatta rektörlerin 4483 sayılı Kanun gereğince inceleme emri vermesine, inceleme yaptırmasına ve soruşturma izni verilmesine/verilmemesine karar verme yetkisi olmadığı, rüşvet suçu nedeniyle ... hakkında soruşturma izni verilmesine ilişkin Rektörün 9.12.2022 tarih ve 101906 sayılı yazısının hukuki bir sonuç doğuramayacağı anlaşılmıştır.
Bu bağlamda, 3628 sayılı Kanun kapsamındaki rüşvet suçu nedeniyle ... hakkında ..........................................................Cumhuriyet Başsavcılığınca doğrudan soruşturma yapılabilmesi için bu suç yönünden evrakın tefrik edip Başsavcılığa gönderilmesi, görevi kötüye kullanma suçu nedeniyle ... ve isnat edilen bu suçla illiyet bağı bulunan ilgililer hakkında .......................................................... Üniversitesi Rektörünce 2547 sayılı Kanunun 53/c maddeleri uyarınca inceleme veya ceza soruşturması emri verilmesi, görevi kötüye kullanma suçuyla ilgili olarak inceleme emri verilmesi durumunda, isnat edilen suç nedeniyle ... ile diğer sorumlular hakkında ceza soruşturması açılması veya açılmaması yolunda teklif getiren inceleme raporu düzenlenmesi, bu rapor üzerine de Rektörlükçe ilgililer hakkında görevi kötüye kullanma suçundan ceza soruşturması açılması veya açılmaması yönünde karar verilmesi, ancak bu suç nedeniyle Rektörlük tarafından doğrudan ceza soruşturması emri verilmesi halinde uygun sayıda soruşturmacı/soruşturmacılar görevlendirilmesi, usulüne uygun olarak yürütülecek soruşturmada elde edilen bütün bilgi ve belgeler, deliller değerlendirilerek gerekçeleri belirtilmek suretiyle şüphelilerin men-i muhakemeleri veya lüzum-u muhakemeleri yolunda teklif getiren fezleke düzenlenmesi, Rektörlükçe oluşturulacak Yetkili Kurul tarafından da isnat edilen suç nedeniyle şüphelilerin men-i muhakemeleri veya lüzum-u muhakemelerine karar verilmesi gerektiği tespit edilmiştir.
Açıklanan nedenlerle, .'a isnat edilen rüşvet suçu nedeniyle adı geçen ve bu suçla illiyet bağı bulunanlar hakkında doğrudan soruşturma yapılması için evrakın tefrik edilip ..........................................................Cumhuriyet Başsavcılığına gönderilmesi, görevi kötüye kullanma suçu nedeniyle de .......................................................... Üniversitesi Rektörü tarafından 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun 53/c maddesi uyarınca inceleme veya ceza soruşturması yaptırılması, inceleme yaptırılmış ise de inceleme sonucunda Rektör tarafından ceza soruşturması açılması veya açılmaması yönünde karar verilmesi, ceza soruşturması yaptırılmış ise soruşturma sonucunda adı geçen ve bu suçla illiyet bağı bulunanlar hakkında Rektörlükçe oluşturulacak Kurul tarafından men-i muhakeme ya da lüzum-u muhakeme yolunda bir karar verilmesi gerektiği anlaşıldığından, dosyanın karar ekli olarak .......................................................... Üniversitesi Rektörlüğüne, kararın bir örneğinin ..........................................................Cumhuriyet Başsavcılığı ile itiraz edenin vekiline gönderilmesine 3.5.2023 tarihinde oybirliğiyle kesin olarak karar verildi.
