Üniversitede Ders Veren İdari Personelin Ders Ücreti
Üniversitede ders vermek üzere görevlendirilen idari personele ek ders ücretinin 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'na göre hesaplanıp ödenmesi gerekirken akademik personel gösterge rakamı üzerinden ek ders ücreti ödenmesinin kamu zararı olduğu hakkında karar.
Kamu İdaresi Türü Yüksek Öğretim Kurumları
Yılı 2013
Dairesi 2
Dosya No 40130
Tutanak No 41828
Tutanak Tarihi 26.4.2016
Kararın KonusuPersonel Mevzuatı ile İlgili Kararlar
İdari personele akademik personele verilen gösterge rakamı üzerinden ek ders ücreti ödenmesi.
93 sayılı İlam’ın 2. maddesiyle; Güzel Sanatlar Bölümü’nde ders görevlendirmesi yapılan idari personele (657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 89’uncu maddesine göre kendilerine ders görevi verilen kamu personeline aynı Kanunun 176’ncı maddesinde öngörülen ek ders ücreti yerine 2547 sayılı Yüksek Öğretim Kanunu ve bu Kanuna dayanılarak yürürlüğe konulan Yükseköğretim Kurumlarında Yürütülen Yaz Okulları Programları Uygulama Esas ve Usulleri’ne göre) akademik personele verilen gösterge rakamı üzerinden ödeme yapıldığı gerekçesiyle … TL’nin tazminine ilişkin hüküm tesis edilmiştir.
Sorumlu, temyiz dilekçesinde özetle; sorgu aşamasındaki savunmalarında da belirtildiği üzere, 2013 yılı Güz ve Bahar dönemlerinde Bölümlerinde ilgili madde uyarınca görevlendirmeleri yapılarak dersler yürütmüş olup, kendi uzmanlık alanlarındaki çalışma ve eserleri ile tanınan ve ilgili dersleri veren diğer öğretim elemanları ile aynı eğitim seviyesine, aynı bilgi ve tecrübeye sahip olan ... Üniversitesi Bilgisayar İşletmeni kadrosunda bulunan; "Tiyatro" dersi öğretim elemanı …, Milli Eğitim Bakanlığı … Anadolu Lisesi öğretmen kadrosunda bulunan; "Tiyatro" ve "Sinema Sanatı" dersleri öğretim elemanı …, … Kız Teknik ve Meslek Lisesi öğretmen kadrosunda bulunan; "Sanat, Kültür ve Toplum" dersi öğretim elemanı … ve ilgili dönemde … Üniversitesi heykeltraş kadrosunda bulunup daha sonra emekliye ayrılmış olan; "Heykel Sanatına Bakış" ve "Seramik" dersleri öğretim elemanı …’nın, aynı dersi vermekte olan en düşük unvanlı öğretim elemanları olan öğretim görevlisi ve okutmanlar ile 1. öğretim programlarındaki aynı ders saati ücreti üzerinden eşit işe eşit ücret ilkesi gereğince değerlendirildiklerini, aynı şekilde, … ve …’nın, 2003 yılı Yaz Okulu döneminde aynı dersi vermekte olan en düşük unvanlı öğretim elemanları olan öğretim görevlisi ve okutmanlar ile 2. öğretim/yaz programlarındaki aynı ders saati ücreti katı üzerinden değerlendirildiklerini, 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun Ek 26’ncı maddesine dayanılarak hazırlanan ve amacı yükseköğretim kurumlarında yaz okullarının açılması, öğrencilerden alınacak öğretim ücretleri, bu programlarda fiilen ders veren öğretim elemanlarına ödenecek ek ders ve sınav ücretleriyle anılan programlarda uygulanacak diğer hususları belirlemek olan Yükseköğretim Kurumlarında Yürütülen Yaz Okulları Programları Uygulama Esas ve Usulleri'nin 4’üncü maddesinin (b), (k) ve (ö) bentleri ile 5’inci maddesine göre, yükseköğretim kurumlarında yaz okulu eğitim öğretimi için gereken bütçenin öğrencilerden tahsil edilerek üniversite hesabında ayrı bir havuzda oluşturulmakta; öğretim elemanlarına ödenecek olan ek ders ücretlerinin üniversite yönetim kurulunun vereceği karar uyarınca akademik unvanlar itibarıyla öngörülen ek ders ücretlerinin 5 katını, sınav ücretinin de aynı maddede öngörülen sınav ücretinin 3 katını geçmeyecek şekilde bu bütçeden karşılanmakta olduğunu, bu açıdan, aynı dersi, en az aynı emeği sunarak ve aynı nitelikte yürüten öğretim elemanlarına yapılmış olan yaz okulu ek ders ücreti ödemelerinin de ilgili esas ve usullerle uyumlu olduğu ve buna göre üniversite yönetim kurulunca belirlenen katlar üzerinden ödeme yapılmasının herhangi bir kamu zararı teşkil etmeyeceği mütalaasının oluşması gerektiğini, emeğin karşılığı olan ücretin hem anayasal hem de uluslararası sözleşmelerle güvence altında bulunan bir insan hakkı olduğunun yadsınamayacağını, İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi'nin 23’üncü maddesi gereği herkesin hiçbir ayrım görmeden eşit çalışma karşılığı eşit ücret hakkına sahip olduğunu, aynı şekilde, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nın "VII. Ücrette Adalet Sağlanması" başlıklı bölümünde yer alan 55’inci maddesi ile ücretin emeğin karşılığı olduğunun ve devletin, çalışanların yaptıkları işe uygun adaletli bir ücret elde etmeleri ve diğer sosyal yardımlardan yararlanmaları için gerekli tedbirleri alma yükümlülüğünün hüküm altına alındığını, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 5’inci maddesine göre, aynı kıdeme, aynı eğitim seviyesine, aynı bilgi ve tecrübeye sahip işçilere işverenin eşit işlem yapma borcu bulunduğu, esaslı sebepler olmadıkça tam süreli çalışan işçi karşısında kısmî süreli çalışan işçiye, belirsiz süreli çalışan işçi karşısında belirli süreli çalışan işçiye farklı işlem yapamayacağının; bu açıdan gerek 1. öğretim için devlet bütçesinden, gerek yaz okulu için oluşturulan havuz bütçeden aynı dersi veren kişilere üniversite kurulunca belirlenen katlar üzerinden (2013 yılı yaz okulu için 4 kat) ek ders ücreti ödemesi yapılırken, 657 sayılı Kanun’un 89’uncu maddesi uyarınca görevlendirilmiş olmakla birlikte, diğer öğretim görevlisi ve okutman hocalar ile aynı eğitim seviyesine, aynı bilgi ve tecrübeye sahip olan kişilere ortaya koydukları emek, yürüttükleri dersin niteliği ve bunun için harcadıkları zaman ve emek daha az olmamasına rağmen, bu kişilere 1 kat ve 150 gösterge rakamı üzerinden ödeme yapılmasının insan emeğine ve zamana yapılacak olan bir haksızlık olarak değerlendirmek gerektiğini, aynı şekilde, bahsi geçen öğretim elemanlarının Güz ve Bahar dönemlerinde diğer öğretim elemanlarıyla eşit emek ve zaman ayırarak verdikleri derslerin ücretlerinin 160 yerine 140 gösterge puanı üzerinden hesaplanmasının da belirtildiği üzere İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, İş Kanunu ve Yükseköğretim Kurumlarında Yürütülen Yazokulları Programlan Uygulama Esas ve Usulleri uyarınca temel bir hak olarak gerekçelendirilmiş olan "eşit işe eşit ücret" hakkına aykırı olduğunu önemle vurgulamak gerektiğini, yukarıda ifade edilenlerden de anlaşılacağı üzere, "Eşit işe eşit ücret"in ya da bir diğer tabirle "eşit değere eşit ücret"in evrensel bir ücretlendirme sistemi ve anayasal bir hak olduğunu, bu açıdan bakıldığında, gerek yaz okulu için oluşturulan havuz bütçeden aynı dersi veren diğer kişilere üniversite kurulunca belirlenen katlar üzerinden (2013 yılı yaz okulu için 4 kat) ek ders ücreti ödemesi yapılırken, 657 sayılı Kanun’un 89’uncu maddesi uyarınca görevlendirilip diğer öğretim görevlisi ve okutman hocalar ile aynı eğitim seviyesine, aynı bilgi ve tecrübeye sahip olan kişilere ortaya koydukları emek ve harcadıkları zaman daha az olmamasına rağmen 1 kat ve 150 gösterge rakamı üzerinden ödeme yapılmasının, gerekse aynı kişilerin Güz ve Bahar dönemlerinde diğer öğretim elemanlarıyla eşit emek ve zaman ayırarak verdikleri derslerin ücretlerinin 160 yerine 140 gösterge puanı üzerinden hesaplanmasının, İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi, T.C. Anayasası, İş Kanunu ve Yükseköğretim Kurumlarında Yürütülen Yaz Okulları Programları Uygulama Esas ve Usulleri uyarınca temel bir hak olarak gerekçelendirilmiş olan "eşit işe eşit ücret" hakkına aykırı olarak değerlendirildiğini belirterek tazmin hükmünün kaldırılmasını istemiştir.
Başsavcılık karşılamasında özetle; dilekçede öğretim üyelerine yapılan ders ücreti ödemelerinin üniversitelerin personel kanununa ve ilgili diğer mevzuatına uygun olarak yapıldığı, ödemelerde hukuka aykırı bir cihet bulunmadığı belirtilerek, verilen tazmin hükmünün kaldırılmasının talep edildiği ifade edildikten sonra dilekçede ortaya konulanlar karşısında adı geçenin temyiz talebinin kabulü ile verilen tazmin hükmünün kaldırılmasına karar verilmesinin uygun olacağı mütalaa edilmiştir.
Dosyada mevcut belgelerin okunup incelenmesinden sonra gereği görüşüldü:
Öncelikli olarak, Yükseköğretim Kurumlarında Yürütülen Yaz Okulları Programları Uygulama Esas ve Usulleri’nin “Esas ve Usuller” başlıklı 4’üncü maddesinin k) bendinde aynen:
“2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanununun 11 inci maddesi hükmü dikkate alınarak yaz okulunda ders vermekle görevlendirilen ve bu görevi fiilen yerine getiren öğretim elemanlarına ödenecek ders ve sınav ücretleri; öğretim elemanlarının unvanı, verdikleri dersin kredisi, saati ve yabancı dilde eğitim yapılıp yapılmadığı ile derse kaydolan öğrenci sayısı gibi hususlar dikkate alınarak yükseköğretim kurumları yönetim kurulu tarafından belirlenir. Ancak, öğretim elemanlarına ödenecek ders saati ücreti; anılan maddenin dördüncü fıkrasında akademik unvanlar itibarıyla öngörülen ek ders ücretlerinin beş katını, sınav ücreti de aynı maddede öngörülen sınav ücretinin üç katını geçemez. Bu hesaplamada söz konusu maddenin son fıkrasındaki müfredat programları uyarınca normal çalışma günlerinde çalışma saatinin bitiminden ve saat 17.00’den sonra başlayan gece öğretimi ile hafta tatili, yarı yıl veya yaz tatillerinde yapılan öğretimde ek ders ücretinin % 60 zamlı ödenmesine ilişkin hüküm dikkate alınmaz.”
denilmekte olup söz konusu düzenleme yalnızca öğretim elemanlarına yapılacak olan ek ders ve sınav ücreti ödemelerinden bahsetmekle beraber 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu hükümlerine göre [başka bir kurumda öğretmen, aynı kurumun başka bir biriminde bilgisayar işletmeni ve (emekli) heykeltraş olarak] çalışmakta olup anılan programlarda görevlendirilen personeli kapsamamaktadır.
Kaldı ki, “öğretim elemanları” tanımı 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun “Tanımlar” başlıklı 3’üncü maddesinin l) bendinde “yükseköğretim kurumlarında görevli öğretim üyeleri, öğretim görevlileri, okutmanlar ile öğretim yardımcıları” olarak yapılmıştır.
Aynı tanımlama 2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanunu’nun “Öğretim elemanlarının sınıflandırılması” başlıklı 3’üncü maddesinde aynen:
“Bu Kanuna tabi öğretim elemanlarının sınıfları ile başlangıç dereceleri aşağıda gösterilmiştir.
A) Öğretim üyeleri sınıfı:
Bu sınıf, profesörler, doçentler ve yardımcı doçentlerden oluşur.
….
B) Öğretim görevlileri ve okutmanlar sınıfı:
Bu sınıf, öğretim görevlileri ile okutmanlardan oluşur.
C) Öğretim yardımcıları sınıfı:
Bu sınıf, araştırma görevlileri ile uzman, çevirici ve eğitim - öğretim planlamacılarından oluşur.
…”
Şeklinde yapılmış olup görüleceği üzere ilama konu 657 sayılı Kanun’a göre görevlendirmesi yapılan personele öğretim elemanları içerisinde hiçbir şekilde yer verilmemektedir.
Diğer taraftan, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun “Ders görevi” başlıklı 89’uncu maddesinde aynen:
“Her derecedeki eğitim ve öğretim kurumları ile Üniversite ve Akademi (Askeri Akademiler dahil), okul, kurs veya yaygın eğitim yapan kurumlarda ve benzeri kuruluşlarda öğretmen veya öğretim üyesi bulunmaması halinde öğretmenlere, öğretim üyelerine veya diğer memurlara veyahut açıktan atanacaklara ücret ile ek ders görevi verilebilir.
Ücretle okutulacak ders saatlerinin sayısı, ders görevi alacakların nitelikleri ve diğer hususlar ilgili Bakanlığın teklifi ve Bakanlar Kurulunun kararı ile tespit olunur.”
Denilmektedir.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu`nun “Ders ve konferans ücretleri” başlıklı 176’ncı maddesinde ise aynen:
“Bu Kanunun 89 uncu maddesine göre kendilerine ders görevi verilenlere, ders saati başına gündüz öğretimi için 140, örgün ve yaygın eğitim kurumlarında yarıyıl ve yaz tatillerinde, cumartesi ve pazar günleri ile saat 18.00'den sonra başlayan öğretim faaliyetleri için 150 gösterge rakamının bu Kanuna göre belirlenen aylık katsayısı ile çarpımından oluşan miktar üzerinden ek ders ücreti ödenir.
Bu ücretler, özel eğitime muhtaç öğrencilerin eğitim ve öğretim gördüğü kurumlarda görevli öğretmen ve yöneticiler ile bu öğrencilere yönelik olarak açılan özel sınıf öğretmenlerine ve cezaevlerinde görevli öğretmenlere % 25 fazlasıyla ödenir....”
Hükümleri bulunmaktadır.
Söz konusu hükümlere göre yükseköğretim kurumlarında (üniversite, akademi ve benzeri kurumlarda) öğretim üyesi bulunmaması halinde ücret ile ek ders görevi verilebileceği sabit olup, bu durumda ek ders ücretinin Devlet Memurları Kanunu’nun 176’ncı maddesinde belirlenen tutarlar üzerinden ödenmesi gerektiği konusunda herhangi bir tereddüt bulunmamaktadır.
Son olarak, temyiz savunmasında bulunan sorumlularca ilama konu kişilerin öğretim elemanları ile aynı görevi yürüttükleri ve dolayısıyla eşitlik açısından aynı ek ders ücreti almaları gerektiği iddia edilmekte ise de, görevlendirme onayları 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 89’uncu maddesine göre alınmış olması ve yukarıdaki mevzuat hükümleri doğrultusunda alabilecekleri ek ders ücretlerinin açıkça tanımlanmış olması karşısında söz konusu kişilere öğretim elemanları ile aynı ek ders ücretinin ödenmesi mümkün görünmemektedir.
Bu itibarla, sorumlunun temyiz savunmasındaki iddialarının reddedilerek 93 sayılı İlam’ın 2. maddesiyle verilen … TL’nin tazminine ilişkin hükmün TASDİKİNE; (Üye …’nın; “Gerek 1. öğretim için devlet bütçesinden, gerek yaz okulu için oluşturulan havuz bütçeden aynı dersi veren kişilere üniversite kurulunca belirlenen katlar üzerinden (2013 yılı yaz okulu için 4 kat) ek ders ücreti ödemesi yapılırken, 657 sayılı Kanun’un 89’uncu maddesi uyarınca görevlendirilmiş olmakla birlikte, diğer öğretim görevlisi ve okutman hocalar ile aynı eğitim seviyesine, aynı bilgi ve tecrübeye sahip olan kişilere ortaya koydukları emek, yürüttükleri dersin niteliği ve bunun için harcadıkları zaman ve emek daha az olmamasına rağmen, bu kişilere 1 kat ve 140/150 gösterge rakamları üzerinden ödeme yapılması hem uluslararası sözleşmelerde hem de anayasada yer alan eşitlik hükümlerine aykırıdır.
Bu itibarla, söz konusu kişilere ders ücretlerinin üniversitelere ilişkin personel mevzuatına ve ilgili diğer mevzuatına uygun olarak ödendiği değerlendirildiğinden tazmin hükmünün kaldırılması gerekir.” şeklindeki ayrışık görüşüne karşı) oy çokluğuyla,
Karar verildiği 26.04.2016 tarih ve 41828 sayılı tutanakta yazılı olmakla işbu ilam tanzim kılındı.
