Sayıştay'dan sürekli işçilerin eğitim yardımı ödeneği hakkında önemli karar
Sayıştay Temyiz Kurulu, hem anne hem de babası belediyede çalışan çocuklar için eğitim yardımının iki kişiye birden verilmesinin kamu zararı olduğuna hükmetti. Kararda eğitim yardımının eşlerden birisine verilmesi gerektiği belirtildi.
Kamu İdaresi TürüBelediyeler ve Bağlı İdareler
Yılı2021
Dairesi5
Dosya No53231
Tutanak No55767
Tutanak Tarihi20.9.2023
Kararın KonusuPersonel Mevzuatı ile İlgili Kararlar
14 nolu İlamın 8’nci maddesi ile; Belediyenin işçi kadrosunda çalışan kişilere sözleşme gereği verilen eğitim yardımının hatalı ödenmesi sonucu oluşan … TL kamu zararının sorumlulara ödettirilmesine hükmedilmiştir.
Dosyada mevcut belgelerin okunup incelenmesinden sonra,
GEREĞİ GÖRÜŞÜLDÜ:
Belediyenin işçi kadrosunda çalışan kişilere sözleşme gereği verilen eğitim yardımının hatalı ödenmesi suretiyle … TL kamu zararına sebebiyet verildiği hususu ile ilgili olarak,
Belediye ile sendika arasında imzalanan ve 01.03.2020-28.02.2022 tarihleri arasını kapsayan Toplu İş sözleşmesinin “Öğrenim Yardımı” başlıklı 62 nci maddesinde;
“ İşçilerin bakmakla yükümlü oldukları, okumakta bulunan çocuklarına aşağıdaki belirtildiği miktarda yılda bir kez ödemek üzere net öğrenim yardımı yapılır.
İlkokul ve Ortaokul için ... TL
Lise ve dengi okul için ... TL
Yüksekokul için (Önlisans ve Lisans) ... TL
Engelli olduğunu Heyet Raporu ile belgeleyen işçi personelimizin her çocuğu için ...TL yardım yapılır.
Çocukları örgün öğrenim kurumlarında eğitim görenlerin her sınıf için en fazla 2 defa ödeme yapılır.
Açık lise ve açık öğretimde okuyanlara her sınıf için bir defa ödeme yapılır.
Evlat edinmelerde ve işçinin eşinin bakmakla yükümlü çocuğu öğrenim yardımından aynı şekilde yararlandırılır.
2. yıl ücretlere yapılacak zam oranında zam uygulanır.”
denilmektedir. Belediye ile sendika arasında imzalanan ve 01.03.2018-29.02.2020 tarihleri arasını kapsayan Toplu İş sözleşmesinin “Öğrenim Yardımı” başlıklı 62 nci maddesinde de aynı şekilde düzenleme bulunmaktadır.
Maddeye göre eğitim yardımına hak kazanabilmek için işçinin bakmakla yükümlü olması ve bakmakla yükümlü olduğu kişinin eğitim gördüğünü belgelemesi gerekir. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun “Tanımlar” başlıklı 3 üncü maddesi ile diğer maddeleri birlikte değerlendirildiğinde, sigortası yani sosyal güvencesi olan kişinin eşi, 18 yaşını, lise ve dengi öğrenim veya 5/6/1986 tarihli ve 3308 sayılı Meslekî Eğitim Kanununda belirtilen aday çıraklık ve çıraklık eğitimi ile işletmelerde meslekî eğitim görmesi halinde 20 yaşını, yüksek öğrenim görmesi halinde 25 yaşını doldurmamış ve evli olmayan çocukları ile yaşına bakılmaksızın bu Kanuna göre malûl olduğu tespit edilen evli olmayan çocukları, geçimi genel sağlık sigortalısı tarafından sağlanan, yapılan gelir testi sonucunda aile içinde fert başına düşen gelir miktarı brüt asgari ücrete kadar olduğu tespit edilen ve diğer çocuklarından sağlık yardımı almayan ana ve babası, bakmakla yükümlü olduğu kişi olarak sayılmaktadır. Bakmakla yükümlü olunan kişinin ana ve babasının her ikisinin de genel sağlık sigortalısı olması durumunda, sistem tarafından birisinin üzerinden faydalandırılması sağlanmaktadır.
Hem anne hem de babanın çalışıyor olması durumunda eğitim yardımının ödemesinin nasıl olacağı belirlenmelidir. Her ne kadar hem anne hem de baba çocuklarının geçimini ve ihtiyaçlarını gidermekle yükümlü olsalar da, sözleşmede eğitim yardımı işçinin bakmakla yükümlü olması ve bakmakla yükümlü olduğu kişinin eğitim gördüğünü belgelemesi şartına bağlanmıştır. Dolayısıyla bakmakla yükümlü kavramının yukarıda belirtilen açıklama dikkate alındığında, çocukların sağlık ve AGİ’si (asgari geçim indirimi) kimin üzerinde görünüyor ise, eğitim yardımının o kişiye ödenmesi gerekmektedir. Bu bağlamda sağlık ve AGİ üzerinde görünmeyen anne/baba için eğitim yardımı yapılmaması gerekir.
Dosya kapsamında yapılan incelemede; hem anne hem de babası belediyede çalışan çocuklar için eğitim yardımının iki kişiye birden verildiği, … ile … ’ın evliliklerinden bir çocuklarının olduğu, daha sonra boşandıkları, çocuğun anneye verildiği, dolayısıyla … ’ın çocuğuna bakmakla yükümlü olduğu, ancak eğitim yardımının hem … ve hem de …’a ödendiği görülmüştür. Bu şekilde eğitim yardımı yapılmasının sözleşme ve açıklamaya uygun olmadığı görülmektedir. Çocukların hem annesi hem de babasının aktif çalışan/emekli olması durumunda yalnızca biri üzerinden bu haktan yararlanabilmeleri gerekir.
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri ve yapılan açıklamalar doğrultusunda, Belediyenin işçi kadrosunda çalışan kişilere sözleşme gereği verilen eğitim yardımının hatalı ödenmesi nedeniyle … TL kamu zararına hükmedilen DAİRE KARARININ TASDİKİNE, (Üye … ’nin aşağıda yazılı karşı oy gerekçesine karşı), oy çokluğu ile,
6085 sayılı Kanun’un 57 inci maddesi gereği bu Kararın yazılı bildirim tarihinden itibaren onbeş gün içerisinde Sayıştay’da karar düzeltilmesi yolu açık olmak üzere,
Karar verildiği 20.09.2023 tarih ve 55767 sayılı tutanakta yazılı olmakla işbu ilam tanzim kılındı.
Karşı oy gerekçesi/Azınlık görüşü
Üye … ’nin karşı oy gerekçesi
Konu her ikisi de … Belediyesinde çalışan anne ve babanın her birine öğretim yardımı yapıldığı tespitinden hareketle bu ödemelerden birinin kamu zararı oluşturduğuna ilişkindir.
Belediye ile sendika arasında imzalanan ve 01.03.2020-28.02.2022 tarihleri arasını kapsayan Toplu İş sözleşmesinin "Öğrenim Yardımı” başlıklı 62’nci maddesinde;
“İşçilerin bakmakla yükümlü oldukları, okumakta bulunan çocuklarına aşağıdaki belirtildiği miktarda yılda bir kez ödemek üzere net öğrenim yardımı yapılır.
İlkokul ve Ortaokul için ... TL
Lise ve dengi okul için ... TL
Yüksekokul için (Önlisans ve Lisans) ... TL
Engelli olduğunu Heyet Raporu ile belgeleyen işçi personelimizin her çocuğu için ...TL yardım yapılır.
Çocukları örgün öğrenim kurumlarında eğitim görenlerin her sınıf için en fazla 2 defa ödeme yapılır.
Açık lise ve açık öğretimde okuyanlara her sınıf için bir defa ödeme yapılır.
Evlat edinmelerde ve işçinin eşinin bakmakla yükümlü çocuğu öğrenim yardımından ayın şekilde yararlandırılır.
2. yıl ücretlere yapılacak zam oranında zam uygulanır. ”
denilmekte olup, Belediye ile sendika arasında imzalanan ve 01.03.2018-29.02.2020 tarihleri arasını kapsayan Toplu İş Sözleşmesinin “Öğrenim Yardımı” başlıklı 62’nci maddesinde de aynı şekilde düzenleme bulunmaktadır.
Söz konusu öğretim yardımının dayanağını yukarıda yer verilen Toplu İş Sözleşmesinin 62’nci maddesi oluşturmaktadır. Bu nedenle 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa veya bir başka mevzuata gitmeye gerek yoktur.
Toplu İş Sözleşmeleri işveren tarafından işçilere yapılması gereken ödemeleri düzenlemekte ve işçiler bu suretle Toplu İş Sözleşmesinde yer alan ödemelere hak sahibi olmaktadırlar. Hem anne hem de baba için Toplu İş Sözleşmesi hükümlerinin uygulanması gerektiğinden, her ikisine de ödeme yapılması mükerrerlik oluşturmamaktadır. Ayrıca söz konusu toplu iş sözleşmesinde hem annenin hem babanın çalışması halinde ödemenin sadece birine yapılması gerektiğine dair sınırlayıcı bir hüküm de bulunmamaktadır.
Öte yandan ilama konu ödeme hem annenin hem de babanın aynı iş yerinde çalışmış olması nedeniyle tespit edilmiştir. Anne/babanın farklı kurumlarda çalışmış olması halinde zaten bu şekilde bir tespitte bulunulması imkânı da yoktur.
Sonuç olarak; öğretim yardımının dayanağını teşkil eden Toplu İş Sözleşmesinin 62’nci maddesinin gerekli kıldığı şartlar mevcut olup hem annenin hem de babanın çalışması halinde sadece birine ödeme yapılacağına dair bir hüküm anılan maddede yer almamaktadır. Bu nedenle söz konusu maddeler kamu zararı oluşturmadığından tazmin hükmünün kaldırılmasının gerektiği düşünülmektedir.
