Şartları taşımayan işçiye sorumluluk zammı ödenmesi

Mevzuatta yer alan izinler alınmadan belediye başkanına konut kiralanması kamu zararı mıdır?

Sayıştay Temyiz Kurulu, belediye tarafından mevzuatında belirtilen görüş ve izinler alınmadan konut kiralanarak belediye başkanına tahsis edilmesi sebebiyle ödenen kira bedelinin kamu zararı olduğuna hükmetti.

153 sayılı İlamın 1 inci maddesiyle; Belediye tarafından mevzuatında belirtilen görüş ve izinler alınmadan konut kiralanarak belediye başkanına tahsis edildiği gerekçesiyle … TL’nin tazminine hükmedilmiştir.

…

Dosyada mevcut belgelerin okunup incelenmesinden sonra,

GEREĞİ GÖRÜŞÜLDÜ:

Temyize konu Daire Kararında Belediye tarafından mevzuatında belirtilen görüş ve izinler alınmadan konut kiralanarak belediye başkanına tahsis edildiği gerekçesiyle … TL’nin tazminine hükmedildiği görülmektedir.

Esas yönünden inceleme:

Sorumlular temyiz dilekçelerinde belediye başkanının konut olarak kullanabileceği herhangi bir taşınmazı bulunmadığını, konut olarak kullanılacak bir taşınmaza ihtiyaç olduğundan Özel Kalem Müdürlüğü tarafından 12.05.2014 tarih ve 425 sayılı yazı ile Emlak İstimlak Şefliğinden talepte bulunulduğunu,

Özel Kalem Müdürlüğünün talebine istinaden 2946 sayılı Kamu Konutları Kanunu’nun ilgili maddeleri gereği gerekli iznin temini hususunda 12.05.2014 tarih ve 506 sayı ile İçişleri Bakanlığına gönderilmek üzere Kaymakamlık Makamına yazı yazıldığını,

4734 sayılı Kanun’un 22-e maddesine göre uygun bir taşınmazın kiralanması işinin Emlak İstimlak Müdürlüğünce 14.05.2014 tarih ve 530 sayılı İhale onayı ile ihaleye başlanılarak sonuçlandırıldığını,

Ayrıca bundan önceki Belediye Başkanına konut kiralanmasına dair gerekli izin için 20.04.2012 tarih ve 608 sayılı yazı ile İçişleri Bakanlığına talepte bulunulduğunu, İçişleri Bakanlığı Mahalli İdareler Genel Müdürlüğünün 09.05.2014 tarih ve 10049 sayılı cevabi yazısında taşınmaz kiralama ihtiyacı halen devam ediyorsa talebin yenilenmesi hususunun belirtildiğini,

12.05.2014 tarih ve 506 sayılı yazı ile İçişleri Bakanlığına gönderilmek üzere … Kaymakamlık Makamına elden teslim edilerek tekrar talepte bulunulduğunu, bugüne kadar herhangi bir olumsuz cevap gönderilmediğini,

Geçmiş yıllardan beri yapılan kiralama işlemleri ilgili olarak İçişleri Bakanlığından herhangi olumsuz bir yanıt gelmemesi sebebiyle kiralama işlemi yapıldığını ifade etmişlerdir.

2946 sayılı Kamu Konutları Kanunu’nun “Kapsam” başlıklı 2 nci maddesinde;

“Bu Kanun;

a) Genel bütçeye giren daireler, katma bütçeli kurumlar, il özel idareleri, belediyeler, il özel idareleri ve belediyelerin kurdukları birlikler ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlar,

…….

Tarafından yurt içinde ve yurt dışında inşa ettirme, satın alma, kiralama suretiyle temin olunan ve bu kurum ve kuruluşlar personelinin yararlanması için ayrılan kamu konutlarını kapsar. Ancak kiralama zaruri hallerde ve kısıtlı olarak yapılabilir. Bunun uygulaması yönetmelikte belirtilir.” denilmektedir.

Anılan Kanuna dayanılarak çıkartılan Kamu Konutları Yönetmeliği’nin “Kapsam” başlıklı 2 nci maddesinde;

“Bu Yönetmelik, 2946 sayılı Kamu Konutları Kanununun 2 nci maddesinde sayılan kamu kurum ve kuruluşları personelinin yararlanması için yurt içinde ve yurt dışında inşa ettirme, satın alma ve kiralama suretiyle sağladıkları kamu konutlarını kapsar.

Kurum ve kuruluşlarınca bir bölümü kamu konutuna tahsis edilen hizmet binalarındaki konutlar hakkında da bu Yönetmelik hükümleri uygulanır.” hükmü yer almaktadır.

Bu hükümlere göre, belediyeler 2946 sayılı Kanun ve bu Kanuna dayanılarak çıkartılmış olan Yönetmelik hükümlerine tabidirler.

Adı geçen Yönetmeliğin “Kiralama suretiyle konut sağlanması” başlıklı 4 üncü maddesinde kiralama suretiyle konut sağlanacak kamu görevlileri sayılmış, aynı maddenin (h) bendinde;

“h) (Ek: 15/1/1991-91/1391 K.) Bütçelerinde yeterli ödeneğin bulunması kaydıyla, bağlı ve ilgili bulunulan Bakanlığın teklifi, Maliye ve Gümrük Bakanlığının uygun görüşü üzerine Başbakanlıktan izin alınması suretiyle kamu kurum ve kuruluşlarının diğer personeli,

İçin konut kiralanabilir.” hükmüne yer verilmiştir.

Anılan Yönetmelik hükmünden anlaşılacağı üzere, belediye başkanına konut kiralanması ancak İçişleri Bakanlığının teklifi, Maliye Bakanlığının uygun görüşü üzerine Başbakanlıktan (Cumhurbaşkanlığından) izin alınması suretiyle mümkündür.

Sorumlular temyiz dilekçesinde; geçmiş yıllardan beri yapılan kiralama işlemleri ile ilgili olarak İçişleri Bakanlığından olumsuz yanıt gelmemesi sebebiyle kiralama işleminin yapıldığını, daha önceki yazıları ile belediye başkanının konut olarak kullanabileceği bir taşınmazın kiralanmasıyla ilgili olarak izin talep edildiğini, ancak bugüne kadar söz konusu taleple ilgili herhangi bir cevap verilmediğini, ihtiyacın halen devam etmesi ve talep yazısına cevap verilmemesi nedenleri ile yapılan işlemlerin yasal ve yerinde olduğunu belirtilmişlerse de, anılan Yönetmelik hükümlerine göre belediye başkanına kiralama suretiyle konut sağlanmasının; ancak İçişleri Bakanlığının teklifi, Maliye Bakanlığının uygun görüşü üzerine Başbakanlıktan (Cumhurbaşkanlığından) izin alınarak yapılabileceği açıktır. Temyiz dilekçesinde sunulan eklerden görüleceği üzere; lojman kiralanması için gereken usul yerine getirilmemiş, sadece İçişleri Bakanlığına yazı yazılmış; ancak Bakanlıktan da cevap gelmemiştir.

Açıklanan nedenlerle verilen tazmin hükmünde esasa ilişkin olarak hukuken bir isabetsizlik bulunmamaktadır.

Sorumluluk yönünden inceleme:

Tazmin hükmünden üst yönetici olarak sorumlu tutulan … temyiz dilekçesinde; kamu zararını kabul anlamına gelmemekle birlikte üst yöneticinin bu ödemelerden sorumlu tutulmaması gerektiğini, üst yöneticilerin kamu zararından sorumlu tutulabilmesi için mali işlemlerde dahli olması gerektiğini, mali işlemlere dahil olmanın kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görev almak anlamına geldiğini, üst yöneticilerin mali işlemlerde dahlinin bulunmasının ise özel kanunlarda bizzat üst yöneticiler tarafından kullanılması gereken mali görev ve yetkilerin kullanılması ya da üst yöneticinin aslında yer almaması gereken bir harcama sürecinde yer almış olması durumlarında gerçekleşeceğini, yapılan kiralama işleminde kendisinin sürece dahli olmadığından tazmin hükmünden sorumlu tutulmaması gerektiğini ifade etmiştir.

Belediye tarafından ilgili mevzuatında belirtilen görüş ve izinler alınmadan kiralanan konut belediye başkanının kendisinin kullanması için kiralanmıştır. Belediye başkanı harcama sürecinde yer almasa da söz konusu konutu kendisi kullandığından yapılan mevzuata aykırı harcamadan haberi olmadığı düşünülemez.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Üst yöneticiler” başlıklı 11 inci maddesinin ikinci fıkrasında;

“Üst yöneticiler, idarelerinin stratejik planlarının ve bütçelerinin kalkınma planına, yıllık programlara, kurumun stratejik plan ve performans hedefleri ile hizmet gereklerine uygun olarak hazırlanması ve uygulanmasından, sorumlulukları altındaki kaynakların etkili, ekonomik ve verimli şekilde elde edilmesi ve kullanımını sağlamaktan, kayıp ve kötüye kullanımının önlenmesinden, malî yönetim ve kontrol sisteminin işleyişinin gözetilmesi, izlenmesi ve kanunlar ile Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinde belirtilen görev ve sorumlulukların yerine getirilmesinden Bakana; mahallî idarelerde ise meclislerine karşı sorumludurlar.” hükmüne yer verilmiştir.

5393 sayılı Belediye Kanunu’nun “Belediye başkanının görev ve yetkileri” başlıklı 38 inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde; “a) Belediye teşkilâtının en üst amiri olarak belediye teşkilâtını sevk ve idare etmek, belediyenin hak ve menfaatlerini korumak.” belediye başkanının görev ve yetkileri arasında sayılmıştır.

Buna göre mevzuata aykırı olarak kiralanan konuta yapılan ödemeler sonucu oluşan kamu zararından harcama yetkilisi ve gerçekleştirme görevlisi ile birlikte üst yöneticinin de sorumlu tutulmasında hukuken bir isabetsizlik bulunmamaktadır.

Bu itibarla belediye başkanı için mevzuatın öngördüğü gerekli izinler alınmadan konut kiralanması sonucu kamu zararına sebebiyet verildiğinden sorumlu talebinin reddi ile 153 sayılı İlamın 1 inci maddesiyle verilen … TL tutarındaki tazmin hükmünün TASDİKİNE, oy birliğiyle,

6085 sayılı Kanun’un 57 nci maddesi gereği bu Kararın yazılı bildirim tarihinden itibaren onbeş gün içerisinde Sayıştayda karar düzeltilmesi yolu açık olmak üzere,

Karar verildiği 03.05.2023 tarih ve 54932 sayılı tutanakta yazılı olmakla işbu ilam tanzim kılındı.