3628 Sayılı Yasaya Tabi Suçlar-1
Kamu görevlileri hakkında yapılan soruşturmaların idari yönü oldukça uzun sürdüğünden, özelliği olan, diğer bir ifadeyle uzun süre beklemeye tahammülü bulunmayan ve dolayısıyla adli mercilerin çok kısa sürede el koyması geren bir kısım suçlar için idarenin işlemleri yok denecek düzeyde tutularak 3628 sayılı Kanunda özel soruşturma usulleri ihdas edilmiştir. Buna paralel bir düzenlemeyi 4483 sayılı Kanunda da görmek mümkündür.
Anayasanın 71. maddesinde kamu hizmetine girenlerin mal bildiriminde bulunmaları ve bu bildirimlerin tekrarlanma sürelerinin kanunla düzenleneceği; yasama ve yürütme organlarında görev alanların bundan istisna edilemeyeceği belirtilmiştir. Anayasanın bu hükmüne dayanılarak yasama ve yürütme organlarında görev alanlar dahil kamu hizmetinde bulunanların mal bildiriminde bulunmaları, bu bildirimlerin tekrarlanma süreleri ve bu konuya ilişkin birtakım diğer hususlar, 3628 sayılı Mal Bildiriminde Bulunulması, Rüşvet ve Yolsuzlukla Mücadele Kanunu ile düzenlenmiştir.
Kanunun amacını düzenleyen 1’inci maddesinde, kanunda sayılan suçlardan dolayı kamu görevlileri ve suç ortakları hakkında takip ve muhakeme usulünün düzenlendiği belirtilmekte, “soruşturma” başlıklı 17’nci maddesinde de bu maddede sayılan suçlardan veya bu suçlara iştirak etmekten sanık olanlar hakkında 4483 sayılı kanunun uygulanmayacağı öngörülmektedir.
3628 sayılı Kanun ile Cumhuriyet Savcısının kamu davası açmadan önce sanığın bağlı olduğu idari merciden izin alma mecburiyeti ortadan kaldırılmıştır. Oysa 4483 sayılı Kanun hükümlerine göre Cumhuriyet Savcısının kamu davası açmadan önce sanığın bağlı olduğu idari merciden izin alması şarttır. Buradan hareketle 3628 sayılı Kanuna tabi suçların, 4483 sayılı Kanuna tabi suçlara göre daha çabuk soruşturularak neticelendirilmesi amaçlanmıştır diyebiliriz.
3628 sayılı kanun bir anlamda CMK gibi usul kanunudur.
3628 SAYILI KANUN KAPSAMINA GİREN MEMURLAR :
3628 sayılı Kanunun 17. maddesinin birinci fıkrası :
“Bu Kanunda ve 18.6.1999 tarihli ve 4389 sayılı Bankalar Kanununda yazılı suçlarla, irtikâp, rüşvet, basit ve nitelikli zimmet, görev sırasında veya görevinden dolayı kaçakçılık, resmî ihale ve alım ve satımlara fesat karıştırma, Devlet sırlarının açıklanması veya açıklanmasına sebebiyet verme suçlarından veya bu suçlara iştirak etmekten sanık olanlar hakkında 2.12.1999 tarihli ve 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun hükümleri uygulanmaz.” hükmünü içermektedir.
Bu hükme göre 3628 sayılı Kanunun, 04.12.1999 tarihinden itibaren 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanuna tabi Devlet memurlar için uygulanacaktır.
3628 sayılı Kanunun Devlet memurları hakkında uygulanabilmesi için iki unsur bulunmaktadır :
1 – 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanuna tabi olmak.
2 – İşlenilen suçun 3628 sayılı Kanununda belirtilen suçlardan olması.
3628 SAYILI KANUN KAPSAMINA GİRMEYEN MEMURLAR :
3628 sayılı Kanunun 17. maddesinin ikinci ve üçüncü fıkrası :
"Yukarıdaki fıkra hükmü müsteşarlar, valiler ve kaymakamlar hakkında uygulanamaz. Görevleri veya sıfatları sebebi ile özel soruşturma ve kovuşturma usulüne tabi olan sanıklarla ilgili kanun hükümleri saklıdır." hükmünü içermektedir.
Buna göre;
a) Yasama organı mensupları, hakim ve savcılar, üniversite öğretim üyeleri ile diğer personel, adli görevi olan memurlar, kamu iktisadi kuruluşlarının mensupları, dini görevleri nedeniyle işledikleri suçlar dolayısıyla din görevlileri,
b) Müşteşarlar, kaymakamlar ve valiler,
3628 sayılı kanun kapsamı dışında tutulmuşlardır.
3628 SAYILI KANUNA TABİ SUÇLAR :
3628 sayılı Kanunda yer alan suçları şu şekilde sıralayabiliriz :
1 – Gerekli şart ve zamanlarda mal bildiriminde bulunmamak
2 – Mal bildirimlerinin gizliliği prensibine uymamak
3 – Gerçeğe aykırı beyanda bulunmak
4 – Haksız mal edinmek
5 – Haksız edinilen malın kaçırılması veya gizlenmesi
6 – Soruşturmaya yetkili kişi veya mercilerce istenen bilgileri verme yükümlülüğünün yerine getirilmemesi
(5237 Sayılı Türk Ceza Kanununun İlgili Hükümleriyle Düzenlenmiş Olup 3628 Sayılı Kanuna Göre Soruşturulacak suçlar) :
7 – Basit ve nitelikli zimmet, kullanma zimmeti
8 – Denetim görevini ihmal ederek zimmete sebebiyet vermek
9 – İrtikap ( Cebri irtikap, ikna suretiyle irtikap)
10 – Rüşvet (Basit ve nitelikli rüşvet)
11 – İhaleye fesat karıştırmak
12 – Edimin ifasına fesat karıştırmak
13 – Devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk
14 – Görevi sırasında veya görevinden dolayı kaçakçılık
Yukarıda 15 madde olarak sıralanan suçları ana hatlarıyla açıklayacak olursak:
1 - Gerekli Şart Ve Zamanlarda Mal Bildiriminde Bulunmamak :
3628 sayılı Kanunun 6. ve 7. maddelerine göre
1 – Göreve yeni başlama halinde bildirim süresi :
a) Bu Kanun kapsamındaki göreve atanmada, göreve giriş için gerekli belgelerle,
b) Bakanlar Kurulu üyeliğine atanmalarda, atamayı izleyen bir ay içinde,
c) Seçimle gelinen görevlerde seçimin kesinleşmesi tarihini izleyen iki ay içinde,
d) Yönetim ve denetim kurulu üyelikleri ile komisyon üyeliklerine seçim ve atamalarda göreve başlama tarihini izleyen bir ay içinde,
e) Gazete sahibi gerçek kişiler ile, gazete sahibi şirketlerin yönetim ve denetim kurulu üyeleri faaliyete geçme tarihini, sorumlu müdürleri, başyazarları ve fıkra yazarları bu işe veya görevlerine başlama tarihini izleyen bir ay içinde,
Mal bildiriminin verilmesi zorunludur.
(a) Bendinde yazılı bildirim verilmedikçe göreve atama yapılamaz.
2 – Görevin devamı sırasında bildirim süresi :
a) Bu Kanun kapsamındaki görevlere devam edenler, sonu (0) ve (5) ile biten yılların en geç şubat ayı sonuna kadar bildirimlerini yenilerler.
b) Mal varlığında önemli bir değişiklik olduğunda bir ay içinde,
3 – Görevin sona ermesi halinde bildirim süresi :
Görevin sona ermesi halinde, ayrılma tarihini izleyen bir ay içinde,
Yapılmalıdır.
2 - Mal Bildirimlerinin Gizliliği Prensibine Uymamak :
3628 sayılı Kanunun 9. maddesi :
“Mal bildirimleri, özel kanunlardaki hükümler saklı kalmak kaydıyla bildirimde bulunanın özel dosyasında saklanır. Bildirimlerin içeriği hakkında, 20 nci madde hükmü dışında hiçbir şekilde açıklama yapılamaz ve bilgi verilemez. Ayrıca mal bildirimlerindeki bilgiler ve kayıtlar esas alınarak içeriği hakkında yayında bulunulamaz. Ancak, Kamu Görevlileri Etik Kurulu mal bildirimlerini gerektiğinde inceleme yetkisine sahiptir. Mal bildirimlerindeki bilgilerin doğruluğunun kontrolü amacıyla ilgili kişi ve kuruluşlar (bankalar ve özel finans kurumları dahil) talep edilen bilgileri en geç otuz gün içinde Kurula vermekle yükümlüdürler.” hükmünü içermektedir.
3628 sayılı Kanunun 20. maddesi :
“Özel kanunlarında aksine bir hüküm bulunsa bile ilgili gerçek veya tüzel kişiler veya kamu kurum ve kuruluşları; bu Kanuna göre takip, soruşturma ve kovuşturmaya yetkili kişi, Maliye Bakanlığı Baş Hukuk Müşavirliği ve Muhakemat Genel Müdürlüğü veya temsilcisi ve bu Kanundaki diğer mercilerce istenen bilgileri gecikmeksizin makul sürede eksiksiz vermek zorundadır. Aksine davranan kişiler hakkında bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası verilir. Bu ceza, para cezasına veya tedbirlerden birine çevrilemez ve ertelenemez.” hükmünü içermektedir.
3 - Gerçeğe Aykırı Beyanda Bulunmak :
3628 sayılı Kanunun 12. maddesi :
“Kanunen daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde gerçeğe aykırı bildirimde bulunana altı aydan üç yıla kadar hapis cezası verilir.” hükmünü içermektedir.
3628 sayılı Kanunun 15. maddesi :
“Bu Kanunun 11 ve 12 nci maddeler hükümleri ile cezalandırılanlara ceza süresi kadar; 13 üncü madde hükmüne göre cezalandırılanlara müebbeten kamu hizmetlerinden yasaklanma cezası hükmolunur.” hükmünü içermektedir.
4 - Haksız Mal Edinmek :
Haksız mal edinme 3628 sayılı Kanunun 4. maddesinde “Kanuna veya genel ahlaka uygun olarak sağlandığı ispat edilmeyen mallar veya ilgilinin sosyal yaşantısı bakımından geliriyle uygun olduğu kabul edilemeyecek harcamalar şeklinde ortaya çıkan artışlar, bu Kanunun uygulanmasında haksız mal edinme sayılır.” şeklinde tanımlanmıştır.
Haksız mal edinme Mal Bildiriminde Bulunulması Hakkında Yönetmeliğin 2. Maddesinde ise “Mevzuata veya genel ahlaka uygun olarak sağlandığı ispat edilemeyen mallar veya ilgilinin sosyal yaşantısı bakımından geliriyle uygun olduğu kabul edilemeyecek harcamalar şeklinde ortaya çıkan artışlar, bu Yönetmeliğin uygulanmasında haksız mal edinme sayılır.” şeklinde tanımlanmıştır.
3628 sayılı Kanunun 13. maddesi :
“Kanunun daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde haksız mal edinene üç yıldan beş yıla kadar hapis ve beş milyon liradan on milyon liraya kadar ağır para cezası verilir. Haksız edinilen malı kaçıran veya gizleyene de aynı ceza verilir.” hükmünü içermektedir.
Haksız mal edinildiğinin tespiti halinde bunların Hazine adına zoralımına hükmolunabilir. Hüküm mahkeme kararı vasıtasıyla verilir.
5 - Haksız Edinilen Malın Kaçırılması Veya Gizlenmesi :
3628 sayılı Kanunun 13. maddesi :
“Kanunun daha ağır bir cezayı gerektirmediği takdirde haksız mal edinene üç yıldan beş yıla kadar hapis ve beş milyon liradan on milyon liraya kadar ağır para cezası verilir. Haksız edinilen malı kaçıran veya gizleyene de aynı ceza verilir.” hükmünü içermektedir.
3628 sayılı Kanunun 15. maddesi :
“Bu Kanunun 11 ve 12 nci maddeler hükümleri ile cezalandırılanlara ceza süresi kadar; 13 üncü madde hükmüne göre cezalandırılanlara müebbeten kamu hizmetlerinden yasaklanma cezası hükmolunur.” hükmünü içermektedir.
Bülent ÜNGÜT
İç Denetçi
Bu yazının tüm hakları Mevzuatinyeri.com’a aittir. 5856 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun 36. maddesi uyarınca alıntılanamaz. Aktif link verilmek suretiyle paylaşılabilir.
Diğer güncel makalelerimizden haberdar olmak için Facebook Grubumuza üye Olabilirsiniz.
