Soru: ".............'de görev yapıyorum. Kurumumuzun yapın işi var. Acaba yapım işindeki hakediş ödemelerinde alt yüklenicinin Sosyal Güvenlik Kurumuna olan borçları sorgulanmalı mı?"
Cevap:
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun “Prim ve idari para cezası borçlarının hakedişlerden mahsubu, ödenmesi ve ilişiksizlik belgesinin aranması” başlıklı 90’ıncı maddesinin ikinci fıkrasında; işverenlerin hakedişlerinin, Kuruma idari para cezası, prim ve prime ilişkin borçlarının olmaması kaydıyla ödeneceği, kesin teminatların ise ihale konusu işle ilgili olarak Kuruma borçlarının bulunmadığının tespit edilmesinden sonra iade edileceği belirtilmiştir.
Sosyal Güvenlik Kurumu Prim ve İdari Para Cezası Borçlarının Hakedişlerden Mahsubu, Ödenmesi ve İlişiksizlik Belgesinin Aranması Hakkında Yönetmelik’in “Hakedişten kesinti ve mahsup” başlıklı 6’ncı maddesinde; idarelerin, yaptıkları ihaleler sonucunda işverene ödeyeceği her hakediş ödemesinden önce işverenin ve varsa alt işverenlerinin Kuruma idari para cezası, prim ve prime ilişkin gecikme cezası, gecikme zammı ve diğer ferilerinden oluşan borçlarının bulunup bulunmadığı hususunda sorgulama yapabilmek için Kuruma yetki başvurusunda bulunabileceği, Kurumca bu başvurunun uygun görülmesi halinde idarece, işverene yapılacak her hakediş ödemesinden önce elektronik ortamda işverenin ve varsa alt işverenlerinin Kuruma idari para cezası, prim ve prime ilişkin gecikme cezası, gecikme zammı ve diğer ferilerinden oluşan muaccel borçlarının bulunup bulunmadığı hususunda sorgulama yapılacağı, işveren ve varsa alt işverenlerin Kuruma borcu yoksa, ayrıca yazı ile sorulmaksızın hakediş ödemesinin yapılacağı ifade edilmiştir.
Aynı Yönetmelik’in “Kesin teminatın iadesi” başlıklı 7’nci maddesinde; işveren tarafından, idareye ihale konusu işle ilgili olarak Kuruma borcunun bulunmadığına dair ilişiksizlik belgesi ibraz edilmedikçe işverene ait kesin teminatın iade edilmeyeceği, Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurunun, işveren ve varsa alt işverenin yasal defter ve belgelerinin ibrazını yazı ile isteyeceği, defter ve belgelerin ibraz süresinin bitiminden itibaren Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurunun üç ay içinde gerekli incelemeyi yaparak konuya ilişkin rapor düzenleyeceği, buna göre işverenin ve varsa alt işverenlerin borcunun bulunmadığının anlaşılması halinde, ilişiksizlik belgesinin idareye gönderileceği hükme bağlanmıştır.
Sonuç olarak; gerek yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri, gerekse kamu alacağının tahsilini teminen, alt yüklenici çalıştırılmasına onay verilen işlerdeki hakediş ödemeleri ve teminat iadelerinde alt yüklenicilerin sosyal güvenlik prim borçlarının da sorgulanması gerektiği değerlendirilmektedir.
