Hatalı ödenen aile yardımında sorumluluk kimlere aittir?

Hakim ve Savcıların ek tazminat oranları

Hatalı ödenen aile yardımında sorumluluk kimlere aittir?

Mevzuata aykırı aile yardımı ödeneği verilmesi ve hatalı oranda asgari geçim indirimi uygulanması.

Eşleri çalışan veya sosyal güvenlik kuruluşundan aylık alan memur ve işçilere mevzuata aykırı olarak aile yardımı ödeneği verilmesi ve hatalı oranda asgari geçim indirimi uygulanması sonucu oluşan kamu zararından harcama yetkilisinin, ödeme emrini düzenleyen gerçekleştirme görevlisinin ve gerçeğe aykırı aile yardımı bildirimi beyan eden memur ve işçi personelin diğer gerçekleştirme görevlisi sıfatıyla sorumluluğu bulunduğuna hükmedildi.

2-79 sayılı İlamın 10’uncu maddesiyle, eşleri çalışan veya sosyal güvenlik kuruluşundan aylık alan memur ve işçilere mevzuata aykırı olarak aile yardımı ödeneği verilmesi ve hatalı oranda asgari geçim indirimi uygulanması sonucu ... TL’nin tazminine hükmedilmiştir.

TEMYİZ DİLEKÇESİ

İlamda Harcama Yetkilisi olarak sorumlu tutulan ... ve ... sunmuş oldukları aynı mahiyetteki temyiz dilekçelerinde;

Rapor konusu söz konusu ödemelerin, ilgili personel tarafından verilen beyanlar üzerine gerçekleştirildiğini, ödemeyi yapan 5018 sayılı Kanunun 8 inci maddesi kapsamında kamu kaynağını kullanma yetkisi bulunan kamu görevlilerinin de bu beyanları araştırma yükümlülüğü bulunmadığını, 5018 sayılı Kanunun 71 inci maddesinde de belirtildiği üzere, kamu zararının varlığı için, sadece kamu kaynağında bir azalmanın varlığı yeterli olmayıp, bu azalmanın kamu görevlisinin kasıt, kusur ve ihmalinden kaynaklanması gerektiğini, nitekim, söz konusu ödemenin, ilgili personelin beyanı doğrultusunda yapılmış olup, işbu işlemde kasıt, kusur ve ihmalinden söz edilemeyeceğini ifade ederek kamu zararına sebebiyet kapsamında ilişkilendirmelerinin uygun olmadığını ifade ederek tazmin hükmünün kaldırılmasını arz ve talep etmektedirler.

BAŞSAVCILIK MÜTALAASI

Başsavcılığın dilekçiler için yapmış olduğu aynı içerikli mütalaada;

“İlamda; eşleri çalışan veya sosyal güvenlik kuruluşundan aylık alan memur ve işçilere mevzuata aykırı olarak aile yardımı ödeneği verilmesi ve hatalı oranda asgari geçim indirimi uygulanması nedeniyle yersiz ödenen tutarların tazminine hükmedilmiştir.

Sorumlu dilekçesinde; " Rapora konu söz konusu ödemeler, ilgili personel tarafından verilen beyanlar üzerine gerçekleşmiş olup, ödemeyi yapan 5018 sayılı Kanunun 8 İnci maddesi kapsamında kamu kaynağını kullanma yetkisi bulunan kamu görevlilerinin de bu beyanları araştırma yükümlülüğü bulunmamaktadır. 5018 sayılı Kanunun 71 inci maddesinde de belirtildiği üzere, kamu zararının varlığı için, sadece kamu kaynağında bir azalmanın varlığı yeterli olmayıp, bu azalmanın kamu görevlisinin kasıt, kusur ve ihmalinden kaynaklanması gerekmektedir. Nitekim, söz konusu ödeme, ilgili personelin beyanı doğrultusunda yapılmış olup, işbu işlemde kasıt, kusur ve ihmalimden söz edilemeyeceğinden, kamu zararına sebebiyet kapsamında ilişkilendirmem uygun olmayıp; Temyiz kurulunca bu konuda yeniden değerlendirme yapılması " nı talep etmiştir.

Talebin yerinde olduğu değerlendirilmektedir. Çünkü, yersiz ödemelerin asıl sebebi ilgili memur ve işçilerin eksik veya hatalı beyanıdır. Aile yardımı ve asgari geçim indirimi ilgililerin beyanı üzerine tahakkuk ettirilen tutarlar olup, eksik veya hatalı beyandan kaynaklanan fazla ödemelerden ödemeyi gerçekleştiren görevlilerin sorumluluğu aranamayacağı gibi, fazla ödenen tutar da 5018 sayılı Kanunun 71 inci maddesinde ifadesini bulan kamu zararı olmayıp, söz konusu fazla ödeme Kurum zararı ve sorumlusu da beyanı eksik veya hatalı verenlerdir. Söz konusu tutarların genel hükümlere göre ilgili personelden tahsil edilmesi için Kurumuna (Belediye) yazılması uygun olur.

Bu nedenle, söz konusu tutarların genel hükümlere göre eksik veya hatalı beyanları veren kamu görevlilerinden genel hükümlere göre tahsil edilmesi yönünde karar verilmek üzere hükmün bozularak dosyanın dairesine iadesinin uygun olacağı düşünülmektedir.

Arz olunur.” denilmektedir.

Dosyada mevcut belgelerin okunup incelenmesinden sonra;

GEREĞİ GÖRÜŞÜLDÜ:

79 sayılı İlamın 10’uncu maddesiyle, eşleri çalışan veya sosyal güvenlik kuruluşundan aylık alan memur ve işçilere mevzuata aykırı olarak aile yardımı ödeneği verilmesi ve hatalı oranda asgari geçim indirimi uygulanması sonucu ... TL’nin tazminine hükmedilmiştir.

Bu defa İlamda Harcama Yetkilisi olarak sorumlu tutulan ... ve ... tarafından temyiz kanun yoluna başvurularak tazmin hükmünün kaldırılması talep edilmektedir.

Esas Yönünden İnceleme:

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun “Aile yardımı ödeneği” başlıklı 202 nci maddesinde, evli bulunan devlet memurlarına aile yardımı ödeneği verileceği, bu yardımın, eşi her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışmayan veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık almayan devlet memuruna 1.500 gösterge rakamının memur aylık katsayısı ile çarpılması sonucu bulunacak miktar üzerinden ödeneceği düzenlenmektedir. (Söz konusu gösterge rakamı 28.08.2019 tarihli ve 2019/1 No.lu Kamu Görevlileri Hakem Kurulu Kararı ile 2.273 olarak güncellenmiştir.)

193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun “Asgari geçim indirimi” başlıklı 32 nci maddesinde ise; asgari geçim indiriminin; ücretin elde edildiği takvim yılı başında geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgari ücretin yıllık brüt tutarının; mükellefin kendisi için % 50’si, çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi için % 10’u, çocukların her biri için ayrı ayrı olmak üzere; ilk iki çocuk için % 7,5, üçüncü çocuk için %10, diğer çocuklar için % 5’i olduğu ifade edilmekte, ... Belediyesi ile Hizmet-İş (Tüm Belediye ve Genel Hizmet İşçileri) Sendikası arasında imzalanan toplu iş sözleşmesinin Sosyal Yardımlar başlıklı 30 uncu maddesinde de; "657 sayılı Kanuna tabi Memurlara ödenen aile ve çocuk yardımı aynı esaslar dahilinde işçilere de uygulanır" hükmü yer almaktadır.

Bu mevzuat hükümleri doğrultusunda, evli olan devlet memurları ve işçilerin aile yardımı ödeneğinden yararlanabilmesi için eşlerinin her ne şekilde olursa olsun menfaat karşılığı çalışmaması veya herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan aylık almaması gerekmektedir.

Dosya kapsamındaki bilgi ve belgelerden, İnsan Kaynakları ve Eğitim Müdürlüğünden 2021 yılında aile yardım ödeneği alan personele ilişkin bilgilerin temin edilmesini müteakip ... Sosyal Güvenlik İlçe Müdürlüğünden aile yardımı alan kişilerin eşlerine ait hizmet dökümlerinin (sigortalılık tescil ve hizmet kayıtları) talep edildiği, Sosyal Güvenlik İlçe Müdürlüğü tarafından gönderilen hizmet dökümlerinin incelenmesi sonucunda, 2021 yılında 1’i memur 6’sı işçi olmak üzere toplamda 7 personelin eşlerinin tüm yıl veya belli dönemlerde menfaat karşılığı çalıştığı veya sosyal güvenlik kuruluşundan aylık aldığı halde bu hususu Belediyeye bildirmedikleri ve mevzuata aykırı olarak aile yardımı aldığı ve bu kişilere hatalı oranda asgari geçim indirimi uygulandığı anlaşılmaktadır.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Kamu zararı” başlıklı 71 inci maddesinde; “Kamu zararı; kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunmasıdır.” hükmü yer almaktadır. Dolayısıyla, eşleri çalışan veya sosyal güvenlik kuruluşundan aylık alan memur ve işçilere mevzuata aykırı olarak aile yardımı ödeneği verilmesi ve hatalı oranda asgari geçim indirimi uygulanması suretiyle kamu zararına sebebiyet verilmiştir.

Sorumluluk yönünden inceleme:

Daire İlamında oluşan kamu zararından, ödeme emri belgesinde imzası bulunan Harcama Yetkilisi ve Gerçekleştirme Görevlisi ile gerçeğe aykırı aile yardımı bildirimi beyanında bulunan memur ve işçi personel Diğer Gerçekleştirme görevlisi sıfatıyla sorumlu tutulmuşlardır.

Temyiz talebinde bulunan Harcama Yetkilileri ... ve ... tarafından, rapor konusu ödemelerin ilgili personel tarafından verilen beyanlar üzerine gerçekleştirildiği ve 5018 sayılı Kanunun 8 inci maddesi kapsamında kamu kaynağını kullanma yetkisi bulunan kamu görevlilerinin de bu beyanları araştırma yükümlülüğü bulunmadığı, Kanunun 71 inci maddesinde de belirtildiği üzere, kamu zararının varlığı için, sadece kamu kaynağında bir azalmanın varlığı yeterli olmayıp, bu azalmanın kamu görevlisinin kasıt, kusur ve ihmalinden kaynaklanması gerektiği, nitekim, söz konusu ödemelerin, ilgili personelin beyanı doğrultusunda yapılmış olup, işbu işlemde kasıt, kusur ve ihmalden söz edilemeyeceği ve kamu zararına sebebiyet kapsamında ilişkilendirmelerinin uygun olmadığını denilerek sorumluluk itirazında bulunulmaktadır.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 32 nci maddesinde harcama yetkililerinin, harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, kanun, tüzük ve yönetmelikler ile diğer mevzuata uygun olmasından, ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından ve bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken diğer işlemlerden sorumlu olduğu; 3 üncü maddesinde ise gerçekleştirme görevlilerinin harcama talimatı üzerine; işin yaptırılması, mal veya hizmetin alınması, teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması, belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli belgelerin hazırlanmasından sorumlu olduğu belirtilmiştir.

657 sayılı Kanunun 202 nci maddesi gereğince, aile yardımı ödeneğinden faydalanmak isteyen Belediye personelinin, 15.08.2007 tarihli ve 26614 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Mahalli İdareler Harcama Belgeleri Yönetmeliğinin “Sosyal yardımlar” başlıklı 11 inci maddesinde öngörülen Aile Yardımı Bildirimini vermesi gerekmektedir. Aile Yardımı Bildirimi, aile yardımının ödenmesine esas teşkil ettiğinden personel tarafından bu bildirimin verilmesi bir gerçekleştirme işlemi sayılmakta olup, bildirimde yer alan bilgilerin doğruluğundan bildirimi verenler sorumludurlar.

Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri çerçevesinde; oluşan kamu zararından harcama yetkilisinin, ödeme emrini düzenleyen gerçekleştirme görevlisinin ve gerçeğe aykırı aile yardımı bildirimi beyan eden memur ve işçi personelin diğer gerçekleştirme görevlisi sıfatıyla sorumluluğu bulunmaktadır.

Bu itibarla, 79 sayılı İlamın 10’uncu maddesiyle verilen tazmin hükmünün TASDİKİNE (Üyeler ..., ... ve ...’un aşağıda yazılı karşı oy gerekçelerine karşı) oyçokluğuyla,

6085 sayılı Kanunun 57 nci maddesi gereği bu kararın yazılı bildirim tarihinden itibaren on beş gün içerisinde Sayıştay’da karar düzeltilmesi yolu açık olmak üzere,

Karar verildiği 15.05.2024 tarih ve 56844 sayılı tutanakta yazılı olmakla işbu ilam tanzim kılındı.

Karşı oy gerekçeleri:

Üyeler ... ve ...’un karşı oy gerekçesi;

79 sayılı İlamın 10’uncu maddesiyle, eşleri çalışan veya sosyal güvenlik kuruluşundan aylık alan memur ve işçilere mevzuata aykırı olarak aile yardımı ödeneği verilmesi ve hatalı oranda asgari geçim indirimi uygulanması sonucu ... TL’nin tazminine hükmedilmiştir. Kamu zararına konu ödeme, aile yardımı bildirimi beyanında bulunan memur ve işçi personelin gerçeğe aykırı mal bildiriminde bulunması suretiyle gerçekleştiğinden, ödemeyi yapan sorumlular ile oluşan kamu zararı arasında illiyet bağı bulunmamaktadır. Bu itibarla, Daire İlam hükmünün KALDIRILMASI gerekir.

Üye ...’un karşı oy gerekçesi;

Çoğunluğun kamu zararı görüşüne katılmakla birlikte;

79 sayılı İlamın 10’uncu maddesiyle, eşleri çalışan veya sosyal güvenlik kuruluşundan aylık alan memur ve işçilere mevzuata aykırı olarak aile yardımı ödeneği verilmesi ve hatalı oranda asgari geçim indirimi uygulanması sonucu oluşan kamu zararının sorumlularından tazminine hükmedilmiştir.

Daire İlamında, söz konusu kamu zararından, ödeme emri belgesinde imzası bulunan Harcama Yetkilisi ve Gerçekleştirme Görevlisi ile birlikte; gerçeğe aykırı aile yardımı bildiriminde bulunan memur ve işçi personel, Diğer Gerçekleştirme Görevlisi sıfatıyla sorumlu tutulmuşlardır.

Harcama yetkilisi ile gerçekleştirme görevlisi, aile yardımı bildirimine göre ödeme yapmak zorundadırlar. Mevzuatta, harcama yetkilisi ile gerçekleştirme görevlisinin, aile bildiriminin doğruluğunu inceleme ya da ilgili kamu görevlilerinin aile durumlarındaki değişikliği takip etme görevi düzenlenmemiştir. Bu durumda, somut olaydaki kamu zararında harcama yetkilisi ile gerçekleştirme görevlisinin sorumluluğuna hükmedilemez.

Somut olayda, kamu zararı sonucunu doğuran ve mevzuat karşısında kusurlu olan işlem, aile yardımı beyannamesinin verilmemesidir. Bu nedenle, kamu zararından aile yardımı beyannamesini hatalı veren veya aile durum değişikliğinde aile beyannamesi vermeyen kamu görevlileri sorumludur.

Bu itibarla; harcama yetkilisi ile gerçekleştirme görevlisinin kamu zararı sorumluluğundan çıkarılması ve tazmin hükmünün Diğer Gerçekleştirme Görevlisi sıfatıyla sorumlu tutulan ve gerçeğe aykırı aile yardımı bildiriminde bulunan memur ve işçi personel üzerinde bırakılmasını teminen Daire Kararının sorumluluktan BOZULMASI ve dosyanın Dairesine tevdiine karar verilmesi uygun olacaktır.