Doğum tarihi esas alınarak intibak işlemi yapılabilir mi?
Mübaşir olarak görev yapmakta iken 20/09/1999 tarihinde emekliye ayrılan kişinin hakkında 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 36. maddesinin A/12-d bendinin uygulanarak intibakının düzeltilmesi talebiyle yaptığı başvurunun reddine ilişkin işlemin iptali istemiyle dava açılmıştır.
Davaya bakan ilk derece mahkemesi; davacıların murisinin emsallerinin, davacı ile aynı tarihte doğan ve memuriyete giriş itibariyle mübaşir kadrosuna atanabilmek için aranan asgari öğrenim düzeyi olan ilkokul eğitimine zamanında başlayarak zamanında bitiren, tahsile ara vermeden devam ederek liseyi bitiren ve memuriyete giren kimse olarak belirlenmesi gerektiğine hükmetti
İlk derece mahkemesi kararına karşı temyize gidilmesi üzerine konuyu temyizen inceleyen Danıştay 12. Dairesi yapılan işlemin iptaline hükmetmiştir.
Danıştay; memuriyette iken bitirilen üst öğrenim nedeniyle yapılacak intibak işleminde emsal kişinin "aynı üst öğrenimi tahsile ara vermeden başlayan ve normal süresi içinde bitirdikten sonra memuriyete giren kişi" olarak tanımlanması gerektiği belirterek doğum tarihi baz alınarak anılan tarih üzerinden öğrenim tarihlerinin hesaplanması ve emsal kişinin de bu hesaplamaya göre belirlenmesinde hukuki isabet görülmediğine hükmetmiştir.
Danıştay 12. Daire Başkanlığı 2021/7508 E. , 2022/3119 K.
"İçtihat Metni"
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONİKİNCİ DAİRE
Esas No : 2021/7508
Karar No : 2022/3119
TEMYİZ EDEN (DAVALI) : … Başkanlığı
VEKİLİ : Av. …
KARŞI TARAF (DAVACILAR) : … mirasçıları;
1- …
2- …
3- …
4- …
5- …
6- …
7- …
8- ….
9- …
10- …
11- …
12- …
13- …
İSTEMİN KONUSU : ... İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının, davalı idarece aleyhe olan kısmının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacılar tarafından, mübaşir olarak görev yapmakta iken 20/09/1999 tarihinde emekliye ayrılan murislerinin, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 36. maddesinin A/12-d bendinin uygulanarak intibakının düzeltilmesi talebiyle yaptığı başvurunun reddine ilişkin 02/08/2013 tarihli işlemin iptali ile eksik ödenen emekli ikramiyesi ve aylık farklarının ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararının özeti: … İdare Mahkemesince, Danıştay Onikinci Dairesinin 27/10/2020 tarih ve 2018/6150, 2020/3395 sayılı bozma kararına uyularak; uyuşmazlıkta, davacıların murisinin emsallerinin, davacı ile aynı tarihte doğan ve 1977 tarihinde memuriyete giriş itibariyle mübaşir kadrosuna atanabilmek için aranan asgari öğrenim düzeyi olan ilkokul eğitimine zamanında başlayarak zamanında bitiren, tahsile ara vermeden devam ederek liseyi bitiren ve memuriyete giren kimse olarak belirlenmesi gerektiği, buna göre 1952 yılında doğan davacının, vaktinde (1959 yılında) eğitime başlayıp 1964 tarihinde ilkokulu bitirdikten sonra, tahsiline ara vermeden, 1967 tarihinde ortaokulu, 1970 tarihinde ise liseyi bitirerek aynı yıl 31 Temmuz itibarıyla memuriyete girebilecek olduğu, dolayısıyla davacının 1975 yılında işe girdiği dikkate alındığında, emsalinin bu tarihte lise mezunu olarak göreve başlayan olabileceği ve bu tarih itibarıyla memuriyete girenlerin derece ve kademelerini aşmamak kaydıyla üst öğrenim intibakının yapılması gerektiği, 1975 yılında ilkokulu bitiren kişi esas alınarak yapılan üst öğrenim intibakının hukuka aykırı olduğu; davacının 10/07/2013 tarihli başvurusunun 2577 sayılı Kanun'un 10. maddesi kapsamında yapılmış bir başvuru olduğu dikkate alındığında; davacının başvurusunun reddi üzerine açılan davada, işlem nedeniyle yoksun kaldığı parasal haklarının idareye başvuru tarihi olan 10/07/2013 tarihinden itibaren hesaplanabileceği gerekçesiyle; dava konusu işlemin iptaline, tazminat isteminin kısmen kabulü ile dava konusu işlem nedeniyle davacıya ödenmeyen parasal hakların idareye başvuru tarihi olan 10/07/2013 tarihinden itibaren yasal faiziyle birlikte davacıya ödenmesine, davacının idareye başvuru tarihinden önceki kısma ve emekli ikramiyesine ilişkin tazminat isteminin ise süre aşımı nedeniyle reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacının intibakında yanlışlık bulunmadığı, dava dilekçesinde emsal olarak gösterdiği kişi ile aynı durumda olmadığı, idareleri aleyhine yargılama giderine hükmedilemeyeceği, davanın vekille takip edilmesine rağmen vekalet ücretine hükmedilmemesinin de hukuka aykırı olduğu ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Savunma verilmemiştir.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile İdare Mahkemesi kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onikinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Davacılar murisi …'ın doğum tarihi 01/01/1952 olup, ilkokulu 1975 tarihinde bitirerek 29/06/1977 tarihinde memuriyete atanmıştır.
Memuriyette iken 04/10/1979 tarihinde ortaokulu, 06/09/1994 tarihinde ise liseyi bitirmiştir.
Memuriyetten önce 1 yıl, 2 ay, 22 gün, 506 sayılı Kanun'a tabi sigortalı hizmeti ve 1 yıl, 8 ay askerlik borçlanması ile 5434 sayılı Kanun'a tabi 22 yıl, 2 ay, 21 gün hizmet süresi bulunan davacılar murisi 20/09/1999 tarihinde kendi isteğiyle emekliye ayrılmış olup; 25 yıl 3 ay hizmetine karşılık 5. derecenin 3. kademesi üzerinden, 15/10/1999 tarihinden itibaren 5434 sayılı Kanun'a göre aylık bağlanmıştır.
Davacılar murisinin, 657 sayılı Kanun'un 36/12-d maddesinin hakkında uygulanarak intibakının düzeltilmesi talebiyle 10/07/2013 tarihinde davalı idareye yaptığı başvurunun 02/08/2013 tarihli işlemle reddi üzerine temyizen incelenen dava açılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 36. maddesinin "(A) Ortak Hükümler" başlıklı bölümünde; memurların öğrenim durumları itibarıyla memuriyete başlangıç dereceleri ve yükselebilecekleri azami dereceler gösterilmiş olup; buna göre ilkokulu bitirenlerin 15. derecenin 1. kademesi, ortaokulu bitirenlerin 14. derecenin 2. kademesi, lise mezunlarının 13. derecenin 3. kademesinden memuriyete başlamaları öngörülmüş, aynı bölümün onikinci fıkrasının (d) bendinde, memuriyette iken veya memuriyetten ayrılarak üst öğrenimi bitiren kamu personelinin intibaklarının ne şekilde yapılacağına ilişkin temel ilkeler konulmuş olup, "Memuriyette iken veya memuriyetten ayrılarak (87'nci maddeye tabi kurumlarda çalışanlar dahil) üst öğrenimi bitirenler, aynı üst öğrenimi tahsile ara vermeden başlayan ve normal süresi içinde bitirdikten sonra memuriyete giren emsallerinin ulaştıkları derece ve kademeyi aşmamak kaydıyla, bitirdikleri üst öğrenimin giriş derece ve kademesine memuriyette geçirdikleri başarılı hizmet sürelerinin tamamı her yıl bir kademe her üç yıl bir derece hesabıyla ilave edilmek suretiyle bulunacak derece ve kademeye yükseltilirler." kuralına yer verilmiştir.
Aynı Kanun'un 84. maddesinde, "Muvazzaf askerlik görevini yaptıktan sonra Devlet memurluğuna atananlar adaylık esaslarına tabi olurlar ve muvazzaf askerlikte geçen süreleri asaletlerinin tasdikinden sonra kademe ilerlemesi yapılmak ve sınav veya seçmeye tabi tutulmak suretiyle derece yükseltilmesinde de değerlendirilir." kuralına yer verilerek, memuriyet öncesinde askerlik hizmetini yapanların, askerlikte geçen sürelerinin kazanılmış hak aylığının tespitinde dikkate alınacağı belirtilmiştir.
07/03/1996 tarih ve 22573 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan 142 Seri Nolu Devlet Memurları Kanunu Genel Tebliğinde de emsal uygulamasının usul ve esasları düzenlenmiş olup; anılan Tebliğin 1. bendinde; 657 sayılı Kanun'un 36. maddesinin A/12-d bendine göre intibak yapılabilmesi için; memuriyette iken veya memuriyetten ayrılarak üst öğrenimin bitirilmesi, bitirilen üst öğrenim için belirlenen memuriyete giriş derece ve kademesi üzerine memuriyette geçirilen başarılı hizmet süreleri her yıl bir kademe, her üç yıl bir derece hesabı ile ilave edilmesi ve bitirilen aynı üst öğrenimi, tahsile ara vermeden devam ederek normal süresinde bitiren ve memuriyete başlayan kişinin emsal alınması ve derece kademesinin hiç bir şekilde emsalin ulaştığı derece ve kademeyi aşmaması gerektiği, açıklamalarına yer verilmiştir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
657 sayılı Kanun'un 36. maddesinin A/12-d bendinin uygulanmasında öncelikle, üst öğrenimin bitirilmesi nedeniyle intibakı yapılacak kişinin emsalinin belirlenmesi gerekmektedir.
Yukarıda yer verilen düzenlemelere göre; uyuşmazlıkta, üst öğrenimi bitiren kişinin emsali, lise öğrenimi yönünden, öğrenimine ara vermeden aynı üst öğrenime başlayıp normal süresi içinde tamamlayan ve mevcut uygulamaya göre normal eğitim süresinin sona erdiği tarih itibarıyla memuriyete başlayan kişidir. Yapılacak intibak işleminde önce emsalinin, maddede belirtilen biçimde, ulaşabileceği derece ve kademenin belirlenmesi; bilahare davacının, başarılı değerlendirilen hizmet yılları ile Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerle yararlandırıldığı derece ve kademeler esas alınmak suretiyle emsalini ve yeni öğrenim durumu itibarıyla yükselebileceği derece ve kademeyi geçmemek kaydıyla ulaştığı derece ve kademenin saptanması, bu kapsamda emsal uygulamasında, 657 sayılı Kanun'un 84. maddesi uyarınca memuriyete atanmadan önce askerlikte geçen sürelerin de değerlendirilmesi gerekmektedir.
Uyuşmazlıkta; mevzuat hükümleri uyarınca, memuriyette iken bitirilen üst öğrenim nedeniyle yapılacak intibak işleminde emsal kişinin "aynı üst öğrenimi tahsile ara vermeden başlayan ve normal süresi içinde bitirdikten sonra memuriyete giren kişi" olarak tanımlanması sebebiyle, davacılar murisinin emsalinin 1975 yılında ilkokulu bitirdikten sonra tahsiline ara vermeden 1978 yılında ortaokulu, 1981 tarihinde ise liseyi bitirerek aynı yıl memuriyete başlayan kişi olarak belirlenmesi ve buna göre intibakının hesaplanması gerekirken; davacılar murisinin doğum tarihi baz alınarak anılan tarih üzerinden öğrenim tarihlerinin hesaplanması ve emsal kişinin de bu hesaplamaya göre belirlenmesinde hukuki isabet görülmemiştir.
Bu itibarla; yukarıda yer verilen açıklamalar çerçevesinde davacılar murisinin intibakının hesaplanarak bir karar verilmesi gerekmekte olup, İdare Mahkemesince mevzuata aykırı olarak yapılan hukuki değerlendirme ile verilen kararda hukuki isabet görülmemiştir.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. 2577 sayılı Kanun'un 49. maddesine uygun bulunan davalı idarenin temyiz isteminin kabulüne,
2. Yukarıda özetlenen gerekçeyle, … İdare Mahkemesinin … tarih ve E:…, K:… sayılı kararının, dava konusu işlemin iptaline, tazminat isteminin kısmen kabulü ile dava konusu işlem nedeniyle davacıya ödenmeyen parasal hakların idareye başvuru tarihi olan 10/07/2013 tarihinden itibaren yasal faiziyle birlikte davalı idarece hesaplanarak davacıya ödenmesine ilişkin kısmının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Mahkemeye gönderilmesine,
4. 2577 sayılı Kanun'un (Geçici 8. maddesi uyarınca uygulanmasına devam edilen) 54. maddesinin birinci fıkrası uyarınca bu kararın tebliğ tarihini izleyen 15 gün içerisinde kararın düzeltilmesi yolu açık olmak üzere, 30/05/2022 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.
