Denetim Elemanları Müfettişler Hakkında Yapılacak Ön İnceleme
Bilindiği üzere 4483 sayılı Kanuna göre yapılacak olan ön incelemelerde ön inceleme yapacak olanlar, hakkında ön inceleme yapılacak olan kişinin üstü konumunda olması gerekmektedir.Bunun yanında ön inceleme yapacak olanlar denetim elemanları arasından görevlendirilirse üstü olma zorunluluğu denetim elemanlığı unvanından dolayı istenmemektedir.Yazımız ekinde yayınlamış olduğumuz danıştay kararında teftiş kurulu başkanı hakkında yapılan ön incelemede yeni teftiş kurulu başkanı görevlendirilmiş yapılan işlemler ise danıştay başkanlığınca iptal edilmiştir.Danıştay Başkanlığı vermiş olduğu kararda özetle ;
-Teftiş Kurulunda görev yapan denetim elemanları için yapılan ön incelemelerde de ön inceleme yapacak kişinin hakkında ön inceleme yapılanın üstü konumunda olması gerektiği,
-Teftiş Kurulunda çalışan denetim elemanları hakkında denetim elemanının üstü konumunda olan Bakanın Başkanlığında oluşturulacak komisyonda diğer denetim elemanlarının görevlendirilebileceği,
-Denetim elemanları hakkında üstü konumunda olan kişilerce ön inceleme yapılmaması durumunda ise ön inceleme görevinin Başbakanlık Teftiş Kurulundan Görevlendirilecek Müfettişlerce yapılması gerektiği yönünde karar verilmiştir.
Denetim Elemanları Müfettişler Hakkında Yapılacak Ön İnceleme İle İlgili Danıştay Kararı
İkinci Daire, Esas No : 2003/56, Karar No : 2003/269
4483 sayılı Kanunun 5 inci maddesinde; Ön incelemenin, izin vermeye yetkili mercii tarafından bizzat yapılabileceği gibi, görevlendireceği bir veya birkaç denetim elemanı veya hakkında inceleme yapılanın üstü konumundaki memur ve kamu görevlilerinden biri veya birkaçı eliyle de yaptırılabileceği, inceleme yapacakların, izin vermeye yetkili merciin bulunduğu kamu kurum veya kuruluşunun içerisinden belirlenmesinin esas olduğu, işin özelliğine göre bu merciin, anılan incelemenin başka bir kamu kurum veya kuruluşunun elemanlarıyla yaptırılmasını da ilgili kuruluştan isteyebileceği, bu isteğin yerine getirilmesinin ilgili kuruluşun takdirine bağlı olduğu belirtilmektedir.
Madde hükmünden anlaşılacağı üzere, ön inceleme yapmakla görevlendirilen memur ya da kamu görevlisinin, hakkında ön inceleme yapılacak olanın üstü konumunda olma zorunluluğu bulunmaktadır. Bu husus, hakkında ön inceleme yapılanın denetim elemanı olması durumunda da dikkate alınacaktır.
Diğer taraftan ön inceleme yapmak üzere görevlendirileceklerin; incelemeye konu olayla ilgisi bulunmayan, suç konusu eylemden zarar görmemiş, sanığın veya olayın mağduru durumunda olan kişilerle akrabalık bağı bulunmayan, ön inceleme yapılan memur veya kamu görevlisi ile halef-selef ilişkisi olmayan, maiyetinde görev yapmamış ve tamamen tarafsız kişilerden olması gerekir. Bu hususların, ön incelemenin etkilerden uzak ve objektif yapılması için, ön inceleme yapacaklarda bulunması zorunludur.
Öte yandan kurum içinde aranılan nitelikte ön inceleme yapacak bir görevlinin bulunamaması durumunda, 4483 sayılı Kanun'un 5 inci maddesi uyarınca olayın niteliğine göre, incelemenin başka bir kamu kurum veya kuruluşu elemanlarıyla yaptırılmasının, ilgili kuruluştan da istenebileceği tabiidir.
Dosyanın incelenmesinden, 5.4.1991 gün ve 20836 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Bayındırlık ve İskân Bakanlığı Teftiş Kurulu Tüzüğünün 4 üncü maddesi uyarınca Bakan'a doğrudan bağlı, Bakan adına inceleme ve soruşturma yapmak ve anılan tüzüğün 7 nci maddesi uyarınca Teftiş Kurulunu yönetmekle görevli olan Teftiş Kurulu Başkanı; idari görevleri de bulunan bir denetim elemanı, yani memurdur.
4483 sayılı Kanun'un 5 inci maddesi ile yukarıda açıklandığı üzere ön incelemenin; bir denetim elemanı veya hakkında ön inceleme yapılan memur ya da kamu görevlisinin üstü konumunda bulunan bir görevli tarafından yapılması zorunlu kılınmıştır. Hakkında ön inceleme yapılanın denetim elemanı olması durumunda da, ön incelemeyi yapan denetim elemanının kamu görevlisinin, hakkında ön inceleme yapılan denetim elemanının üstü konumunda olması gerekir.
Olayda ise, Bayındırlık ve İskân Bakanlığında Teftiş Kurulu Başkanı olarak görevli A… A… hakkında, üstü konumunda olmayan ve yerine atanmakla halef-selef konumunda bulunan, Bakanlık Teftiş Kurulu yeni Başkanı A.Y… Ç…'in, yukarıda belirtilen koşullara aykırı olarak yetkili merci tarafından ön inceleme yapmakla görevlendirildiği ve ön incelemenin adı geçen tarafından yapıldığı anlaşılmaktadır.
Açıklanan nedenlerle itirazın kabulüne, yetkili merci kararının kaldırılmasına, yetkili merci tarafından bizzat veya yanında kurum içinden görevlendireceği bir veya birkaç denetim elemanı ile birlikte, ya da Başbakanlık Teftiş Kurulundan talep edeceği bir veya birkaç denetim elemanı marifetiyle, yeniden adı geçenler hakkında ön inceleme yaptırılması, haklarında soruşturma izni verilmesi ya da soruşturma izni verilmemesi yolunda bir karar verilmesi, gerekli tebligatların yapılması ve itiraz edilmesi halinde dilekçenin eklenerek gönderilmesi için dosyanın yerine çevrilmesine 20.2.2003 gününde oybirliği ile karar verildi.
Editör: TE Bilisim
