Danıştay mahalli idare devirleri ile ilgili önemli karar
Devirden sonra yürütülecek hizmetlerin yerine getirilmesine ilişkin olmayan borcun davacı idareye devrine dair işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı hakkında.
T.C.
D A N I Ş T A Y
SEKİZİNCİ DAİRE
Esas No : 2021/4815
Karar No : 2022/1143
TEMYİZ EDEN (DAVACI) : .................Büyükşehir Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ...
KARŞI TARAF (DAVALI) : ................................. Valiliği
VEKİLİ : Av. ...
DAVALI YANINDA MÜDAHİL : ................................Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ...
İSTEMİN KONUSU :....................................................................Bölge İdare Mahkemesi 5. İdari Dava Dairesinin 22/12/2017 gün ve E:2017/3511, K:2017/2858 sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava Konusu İstem: Davacı ................................................. Büyükşehir Belediye Başkanlığı tarafından, 6360 sayılı Kanun uyarınca büyükşehir ilçe belediyesine dönüşen Bozdoğan Belediyesi bünyesinde itfaiye, mezarlık ve mezbaha hizmetlerinde çalışmakta iken, kendilerine devredilen personelin, geçmiş dönem SGK prim borç tutarı toplam olan 3.922,339,42-TL'nin kendilerine devrine dair 06/05/2016 gün ve 104 sayılı ....................................................... Valiliği Devir-Tasfiye Komisyon kararının iptali istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti : .............................................................2. İdare Mahkemesince verilen 29/06/2017 tarih ve E:2016/1193, K:2017/1002 sayılı karar ile; 6360 sayılı Kanunun geçici 1. maddesinin 8. fıkrasında, büyükşehir ilçe belediyesi olan belediyelerce yürütülen su, kanalizasyon, katı atık depolama ve bertaraf, ulaşım, her çeşit yolcu ve yük terminalleri, toptancı halleri, mezbaha, mezarlık ve itfaiye hizmetlerine ilişkin olmak üzere personel, her türlü taşınır ve taşınmaz malları ve bu hizmetlerin yerine getirilmesine yönelik yatırım, alacak ve borçlarının, komisyonca ilgisine göre büyükşehir belediyesi ile ilgili bağlı kuruluş arasında paylaştırılacağının hüküm altına alındığı ve iptali istenilen prim borcunun davacı idareye devredilen personele ilişkin geçmiş dönem borcu olduğu dikkate alındığında, dava konusu borcun davacı idareye devrine ilişkin dava konusu komisyon kararının kamu yararı ve hizmet gereklerine uygun olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi Kararının Özeti: ........................................................... Bölge İdare Mahkemesi 5. İdari Dava Dairesinin 22/12/2017 gün ve E:2017/3511, K:2017/2858 sayılı kararı ile davacı idarenin istinaf başvurusunda hukuki isabet bulunmadığı gerekçesiyle istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : 2014 tarihli Devir-Tasfiye Komisyonu kararında böyle bir borcun yer almadığı; borcun kendilerince yürütülecek hizmetle ilgili olmadığı; doğduğu dönemde sorumlunun ilçe belediyesi olduğu ve kapanmaması sebebiyle bu borçtan ilçe belediyesinin sorumlu olduğu, nakledilen personel borçlarından nakleden kurumun sorumlu olması gerektiği öne sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idarece istemin reddi gerektiği savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ HİLAL AKTEMUR DERMANCIOĞLU'NUN DÜŞÜNCESİ: 6360 sayılı Yasanın 30/04/2014 gününde yürürlüğe giren geçici 1. maddesinin 8. fıkrasında; bu Kanunla büyükşehir ilçe belediyesine dönüşen belediyece yürütülen itfaiye mezarlık ve mezbaha hizmetine ilişkin olmak üzere personel ve bu hizmetin yerine getirilmesine yönelik alacak ve borçların komisyonca, ilgisine göre büyükşehir ve ilgili bağlı kuruluş arasında paylaştırılacağı hükmü yer almakta olup; bu hükme göre, büyükşehir kapsamına alınan ilçe belediyesinin itfaiye, mezarlık ve mezbaha hizmet görevlilerinin ve hizmetin yerine getirilmesiyle ilgili olması sebebiyle bu görevlilerden (personel) kaynaklanan alacak- borçların büyükşehir belediyesine devredilmesi gerekmektedir. Söz konusu borçların ise; devri gereken personellerden kaynaklandığının tereddüte yer vermeyecek biçimde ortaya konulması; diğer bir anlatımla, personel devrinin davacı belediye açısından kesinleşmiş olması gerekmektedir.
Olayda; büyükşehir belediyesine devredilen personel ve bu personele ait prim borcunun tespit edilmesi sonrası karar verildiği, borcun; hizmetin ifasına ilişkin istihdam edilen personelden kaynaklı olduğu görüldüğünden işlemde hukuka aykırılık bulunmamakta olup, davanın reddine dair Mahkeme kararında ve istinaf ret kararında hukuki isabetsizlik bulunmamaktadır.
Öte yandan; davacı idarece, Yasanın geçici 1. maddesinin 9/d fıkrası uyarınca, nakledilen personel sebebiyle devralan kurumun sorumlu olmayacağı öne sürülmüş ise de, söz konusu hükmün, devredildiği kurumda ihtiyaç fazlası personel olarak belirlendikten sonra Devlet Personel Başkanlığınca başka bir kuruma atanan personele ilişkin olması sebebiyle uyuşmazlıkta uygulanmayacağının açık olması ve olayda uygulanacak geçici
maddenin 8. fıkrasında, Yasa koyucu tarafından 9/d fıkrasındakine benzer bir düzenlemeye yer verilmemesi karşısında; Komisyonca devri yapılan personele ilişkin borcun da devralan kuruma ait olduğu yönündeki kabulün Yasanın lafzı ve amacına uygun düşeceği açık olduğundan bu iddiaya itibar edilmemiş olup; kararın onanması gerektiği düşünülmektedir.
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Sekizinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE: İLGİLİ MEVZUAT:
6360 sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 1. maddesinde "Aydın, Balıkesir, Denizli, Hatay, Malatya, Manisa, Kahramanmaraş, Mardin, Muğla, Ordu, Tekirdağ, Trabzon, Şanlıurfa ve Van illerinde, sınırları il mülki sınırları olmak üzere aynı adla büyükşehir belediyesi kurulmuş ve bu illerin il belediyeleri büyükşehir belediyesine dönüştürülmüştür" hükmüne, geçici 1. maddesinin 1. fıkrasında; "Bu Kanundaki devir, tasfiye ve paylaştırma işlemlerini yürütmek üzere vali tarafından, bir vali yardımcısının başkanlığında, valinin uygun göreceği kurum ve kuruluş temsilcilerinin ve ilgili belediye başkanlarının katılımıyla devir, tasfiye ve paylaştırma komisyonu kurulur. Bu komisyona yardımcı olmak üzere valinin görevlendirmesi ile alt komisyonlar da kurulabilir." hükmüne, 2. fıkrasında, "1 inci maddeye göre tüzel kişilikleri kaldırılan belediye ve köyler, mevcut personelini, taşınır ve taşınmazlarını, iş makineleri ve diğer taşıtları ile kamu kurum ve kuruluşlarına olan alacak ve borçlarını katılacakları ilçe belediyesine bu Kanunun yayımlandığı tarihten itibaren bir ay içinde bildirir. Bu belediye ve köylerin taşınmazlarının tahsisi ve kiralanması, iş ve toplu iş sözleşmesinin yapılması, yeni nazım ve uygulama imar planının yapılması, imar planı değişikliği ve revizyonu ile her türlü imar uygulaması (inşaat ruhsatı hariç), iş makineleri ve diğer taşıtların satışı ile borçlanmaları katılacakları ilçe belediyesinin onayına bağlıdır. Henüz ilçe belediyesi oluşmamış yerlerde bildirimler il belediyesine yapılır ve onaylar il belediyesince verilir. Bu fıkranın yürürlüğe girdiği tarihten önce ilanı yapılmış memur alımları hariç olmak kaydıyla, yine bu Kanun ile tüzel kişilikleri kaldırılan belediye ve köyler tarafından nakil yoluyla atanacaklar da dâhil olmak üzere hiçbir şekilde yeni personel alımı yapılamaz ve bu belediye ve köyler tarafından aynı tarihten itibaren tüzel kişiliğin sona ereceği tarihi geçecek şekilde veya mevcut hizmet alımlarının kapsamını ve personel sayısını genişletecek şekilde hizmet alımı sözleşmesi düzenlenemez" hükmü, 3. fıkrasında, "1’inci maddeye göre tüzel kişilikleri kaldırılan belediye ve köylerin personeli, her türlü taşınır ve taşınmaz malları, hak, alacak ve borçları, komisyon kararıyla ilgisine göre bakanlıklara, büyükşehir belediyesi, bağlı kuruluşu veya ilçe belediyesine devredilir. Devir işlemi ilk mahalli idareler genel seçimi itibarıyla uygulamaya konulur" hükmüne, 8. fıkrasında ise, "Bu Kanunla büyükşehir ilçe belediyesi olan belediyelerce yürütülen su, kanalizasyon, katı atık depolama ve bertaraf, ulaşım, her çeşit yolcu ve yük terminalleri, toptancı halleri, mezbaha, mezarlık ve itfaiye hizmetlerine ilişkin olmak üzere personel, her türlü taşınır ve taşınmaz malları ve bu hizmetlerin yerine getirilmesine yönelik yatırım, alacak ve borçları, komisyonca ilgisine göre büyükşehir belediyesi ile ilgili bağlı kuruluş arasında paylaştırılır" hükmüne yer verilmiştir.
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununun 7. maddesinin 1. Fıkrasının (s) bendinde; mezarlıkları işletmek ve defin ile ilgili hizmetleri yürütmek; (t) bendinde; mezbahaları yapmak-yaptırmak, işletmek ve işlettirmek; (u) bendinde ise; itfaiyeleri hizmetlerini yürütmek, büyükşehir belediyesinin görev ve sorumlulukları arasında sayılmıştır.
MADDİ OLAY :
6360 sayılı On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması İle Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un 1. maddesi uyarınca 30.03.2014 tarihinde yapılan yerel seçimle birlikte Aydın ilinde sınırları il mülki sınırları olmak üzere aynı adla büyükşehir belediyesi kurulduğu, Aydın ili'ne bağlı ilçelerin mülki sınırları içerisinde yer alan köy ve belde belediyelerinin tüzel kişiliğinin kaldırıldığı, köylerin mahalle olarak, belediyelerin ise belde ismiyle tek mahalle olarak bağlı bulundukları ilçenin belediyesine katıldığı, Aydın ilindeki İl Özel İdaresinin tüzel kişiliğinin kaldırıldığı, anılan Kanun'un geçici 1. maddesi uyarınca, tüzel kişilikleri kaldırılan belediye ve köylerin personeli, her türlü taşınır ve taşınmaz malları, hak, alacak ve borçları, komisyon kararıyla ilgisine göre bakanlıklara, büyükşehir belediyesi, bağlı kuruluşu veya ilçe belediyesine devredilmesine ve tüzel kişiliği kaldırılan il özel idaresinin her türlü taşınır ve taşınmaz malları, hak, alacak ve borçları, komisyon kararıyla ilgisine göre bakanlıklara, bakanlıkların bağlı veya ilgili kuruluşları ile bunların taşra teşkilatına, valiliklere, yatırım izleme ve koordinasyon başkanlığına, büyükşehir belediyesine ve bağlı kuruluşuna veya ilçe belediyesine devredilmesine, büyükşehir ilçe belediyesi olan ilçe belediyelerine ait personel, taşınır ve taşınmazların büyükşehir belediyesinin görev alanına girmesi halinde büyükşehir belediyesi ve ilgili bağlı kuruluşları arasında paylaştırılmasına karar verilebilmesi için devir, tasfiye ve paylaştırma işlemlerini yürütmek üzere vali tarafından, bir vali yardımcısının başkanlığında, valinin uygun göreceği kurum ve kuruluş temsilcilerinin ve ilgili belediye başkanlarının katılımıyla devir, tasfiye ve paylaştırma komisyonu kurulduğu ve 05/03/2014 günlü komisyon kararıyla personellerin devri yönünden karar alınarak alacak-borçların devrinin ileri tarihe bırakıldığı; Aydın Belediyesinin, 6360 sayılı Kanun uyarınca ilk mahalli idareler genel seçiminden sonra Büyükşehir Belediyesine dönüşeceğinden Devir, Tasfiye ve Paylaştırma Komisyonu üyesi olarak sadece Aydın Belediyesi'nin yetki alanındaki sahip olduğu her türlü taşınır, taşınmaz malları ve personelini ilgilendiren konulardaki toplantılara katılımının sağlanması gerektiği yolunda tesis edilen 28.02.2014 tarih ve 2212 sayılı işlemin iptali istemiyle açılan başka bir davada verilen Aydın 1. İdare Mahkemesinin 12/11/2014 tarih ve E:2014/120, K:2014/961 sayılı davanın reddine ilişkin kararının, Dairemizin 16.04.2015 tarih ve E:2015/821, K:2015/3390 sayılı kararı ile bozulması üzerine; tüzel kişilikleri sona eren mülga İl Özel İdaresi, belde belediyeleri ve köyler ile büyükşehir ilçe belediyesine dönüşen belediyelerin malvarlıkları ve personelinin devirlerinin oluşturulan devir, tasfiye ve paylaştırma komisyonunca, büyükşehir belediyesinin katılımı ile yeniden ele alındığı ve Aydın Valiliği Devir, Tasfiye ve Paylaştırma Komisyonunun 03/03/2016 günlü kararıyla personel devrine karar verildiği, akabinde de 06/05/2016 tarih ve 104 sayılı kararı ile Bozdoğan Belediyesine ait borç listesinin 1., 2. ve 3. sıralarında yer alan toplam 3.922,339,42 -TL prim borcunun Aydın Büyükşehir Belediye Başkanlığı'na devredilmesi üzerine anılan işlemin iptali istemiyle bakılan davanın açıldığı anlaşılmaktadır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Yukarıda yer verilen mevzuat hükümleri değerlendirildiğinde; itfaiye mezarlık ve mezbaha hizmetlerinin yürütülmesinden davacı idarenin sorumlu olduğu ve bu itibarla sözkonusu hizmetlere ilişkin personel ile bu hizmetlerin yerine getirilmesine yönelik yatırım, alacak ve borçların ilgisi nedeniyle davacı idareye devrinin gerektiği anlaşılmaktadır.
Buna karşın, büyükşehir belediyelerine devri gereken borcun, bu idarece yürütülecek hizmetin yerine getirilmesine yönelik bir borç olması; başka bir ifadeyle devralınan hizmete ilişkin yatırım, işletme ve tesisten kaynaklanması gerektiği açık olmakla; devredilen personele ilişkin maaş, sigorta, prim, aidat gibi devirden önceki döneme ilişkin ödenmemiş borçların devirden sonra yürütülecek hizmetin yerine getirilmesine yönelik borçlardan olmadığı sonucuna ulaşıldığından, bu borçların doğduğu dönemde sorumlusu olan ve halihazırda tüzel kişiliği devam eden büyükşehir ilçe belediyesince ödenmesi gerekmektedir.
Öte yandan; söz konusu borcun, devirden önceki dönemlerde doğmuş ve sorumlusu olan ilçe belediyesince ödenmemiş olan birikmiş borçlardan olduğu; devir öncesi dönemde personelin hizmetinden faydalanılmasına karşın personelin hizmetine bağlı olarak ödenmesi gereken maaş, prim gibi borçlardan teşekkül eden ödemelerin yapılmaması nedeniyle, salt devir neden gösterilerek sorumlu idarenin değiştirilmesinin hukuka uygun düşmeyeceği de açıktır.
Bu itibarla; devirden sonra yürütülecek hizmetlerin yerine getirilmesine ilişkin olmayan borcun, davacı idareye devrine ilişkin işlemde hukuka uyarlık; aksi gerekçe ile davayı reddeden Mahkeme kararının istinaf isteminin reddine ilişkin Bölge İdare Mahkemesi kararında ise hukuki isabet görülmemiştir.
KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
2577 sayılı Kanun'un 49. maddesine uygun bulunan temyiz isteminin kabulüne,
İzmir Bölge İdare Mahkemesi 5. İdari Dava Dairesinin 22/12/2017 gün ve E:2017/3511, K:2017/2858 sayılı kararının BOZULMASINA,
Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın İzmir Bölge İdare Mahkemesi 5. İdari Dava Dairesine gönderilmesine, 24/02/2022 tarihinde kesin olarak oybirliği ile karar verildi.
