Artırımlı nöbet ücretinin birim bazında değerlendirilmesi gerektiği
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun Ek 33. maddesi ve ilgili Toplu Sözleşme hükümlerinde tahdidi olarak sayılan diyaliz, ameliyathane, yoğun bakım, acil servis ve 112 acil sağlık hizmetleri birimlerinde çalışan personelin görevinin sürekli özen ve dikkat gerektirmesi, öte yandan bu birimlerde görevli personelin daha fazla sorumluluk üstlenmesi gibi hususlar dikkate alındığında, % 50 artırımlı nöbet ücretinden yararlanma koşulunun, hizmet değil birim bazında değerlendirilmesi gerektiği ve bahsi geçen birimlerde görev yapmayan personele, anılan maddede sayılan birimlere de hizmet verdiklerinden bahisle nöbet ücretinin % 50 artırımlı ödenmesine hukuken imkân bulunmadığı ve başvuruya konu kararlar arasındaki aykırılığın “Ankara Bölge İdare Mahkemesi 7. İdari Dava Dairesinin 13/03/2019 tarih ve E:2019/122, K:2019/223 sayılı kararı doğrultusunda giderilmesi” yolundaki Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunun E:2020/152, K:2020/160 sayılı kararı.
T.C.
D A N I Ş T A Y
İDARİ DAVA DAİRELERİ
KURULU Esas No : 2020/152
Karar No : 2020/160
BÖLGE İDARE MAHKEMESİ KARARLARI ARASINDAKİ AYKIRILIĞIN GİDERİLMESİ İSTEMİ
HAKKINDA KARAR
Ankara Bölge İdare Mahkemesi Başkanlar Kurulunun 04/06/2020 tarih ve E:2020/43, K:2020/43 sayılı kararıyla;
Üniversitesi vekili Av tarafından Ankara Bölge İdare Mahkemesi 4. İdari
Dava Dairesinin 13/12/2019 tarih ve E:2019/3188, K:2019/3880 sayılı kararı ile Ankara Bölge İdare Mahkemesi 7. İdari Dava Dairesinin 13/03/2019 tarih ve E:2019/122, K:2019/223 sayılı ve 07/03/2019 tarih ve E:2019/126, K:2019/198 sayılı kararları arasındaki aykırılığın giderilmesinin istenmesi nedeniyle,
"Aykırılığın, dava konusu işlemin iptali yolundaki Ankara Bölge İdare Mahkemesi 4. İdari Dava Dairesi kararı doğrultusunda giderilmesi gerektiği" görüşüyle, 2576 sayılı Bölge İdare Mahkemeleri, İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin Kuruluşu ve Görevleri Hakkında Kanun'un 3/C maddesinin 5. fıkrası uyarınca karar verilmesi için dosyanın Danıştay'a gönderilmesi üzerine,
Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkimi 'in açıklamaları
dinlendikten sonra konu ile ilgili kararlar ve yasal düzenlemeler incelenerek gereği görüşüldü:
AYKIRILIĞIN GİDERİLMESİ İSTEMİNE KONU BÖLGE İDARE MAHKEMESİ KARARLARI :
A- ANKARA BÖLGE İDARE MAHKEMESİ 4. İDARİ DAVA DAİRESİNİN E: 2019/3188 SAYILI DOSYASINA KONU YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istemin özeti: Üniversitesi Biriminde Ar. Gör. Dr.
olarak görev yapan davacı tarafından, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun Ek 33. maddesi uyarınca, nöbet tuttuğu saatlerde acil servis ve koroner yoğun bakım başta olmak üzere hastane içindeki tüm yoğun bakım birimlerine de hizmet verdiğinden bahisle, nöbet ücretinin eksik ödendiği tarihten itibaren arttırımlı ödenmesi istemiyle 06/11/2018 tarihinde yaptığı başvurunun zımmen
reddine ilişkin Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi Başhekimliği
işleminin iptali ile nöbet ücretlerinin eksik ödemenin yapıldığı tarihlerden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.
Kırıkkale İdare Mahkemesinin 02/05/2019 tarih ve E:2019/41, K:2019/150 sayılı kararının özeti:
Davacı tarafından, nöbet ücretinin %50 artırımlı ödenmemesi nedeniyle her ay eksik ödendiğinden bahisle, nöbet ücreti farklarının eksik ödendiği tarihten itibaren ödenmesi istemiyle 06/11/2018 tarihinde yapılan başvurunun, bir cevap verilmeksizin zımmen reddi üzerine, 04/02/2019 tarihinde bakılan davanın açıldığının anlaşıldığı,
Nöbet ücretlerinin maaş gibi her ay yapılması gereken bir ödeme olduğu ve maaşla birlikte ödendiği dikkate alındığında, davacının idareye başvuru tarihinden itibaren 120 günlük süre içinde açılan davada, yoksun kalındığı ileri sürülen nöbet ücretlerinin, ancak başvuru tarihinden geriye doğru altmış gün içinde kalan ilk uygulama tarihi olan 15/10/2018 tarihinden itibaren talep edilmesinin mümkün olduğu, dava konusu işlemin, 15/10/2018 tarihinden önceki hizmet süreleri için nöbet ücretlerinin %50 artırımlı ödenmesi isteminin reddine ilişkin kısmı ile söz konusu dönemde ödenmeyen tutarların yasal faizi ile birlikte ödenmesine karar verilmesi istemi yönünden davanın süre aşımı nedeniyle reddi gerektiği,
Dava konusu işlemin, dava açma süresi içinde olan 15/10/2018 tarihinden sonraki tarihlere ilişkin nöbet ücreti isteminin reddine ilişkin kısmına gelince; mevzuatta, yoğun bakım, diyaliz, ameliyathane, acil servis ve 112 acil sağlık hizmetlerinde görevli personele nöbet ücretinin arttırımlı ödeneceğinin öngörüldüğü, kardiyoloji biriminde görev yapan davacının, sayma yoluyla belirtilen ve arttırımlı nöbet ücreti ödeneceği belirtilen birimlerde görev yapmadığının açık olması karşısında, nöbet ücreti farklarının %50 artırımlı olarak tarafına ödenmesi olanağı bulunmadığından, dava konusu işlemin 15/10/2018 tarihinden sonraki döneme ilişkin nöbet ücreti ödenmesi isteminin reddine ilişkin kısmında hukuka aykırılık görülmediği,
gerekçesiyle davanın kısmen süre aşımı nedeniyle kısmen ise esastan reddine karar verilmiştir.
Ankara Bölge İdare Mahkemesi 4. İdari Dava Dairesi 13/12/2019 tarih ve E:2019/3188, K:2019/3880 sayılı kararının özeti:
İstinaf başvurusuna konu edilen mahkeme kararının, davanın süre aşımı nedeniyle reddine ilişkin kısmının, usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğu, kararın anılan kısmının kaldırılmasını gerektiren bir neden bulunmadığı, bu sebeple davacı vekilinin, kararın bu kısmına yönelik istinaf başvurusunun reddi gerektiği,
Mahkeme kararının davanın esastan reddine ilişkin kısmına gelince;
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun Ek 33. maddesi hükmüne yer verildikten sonra, anılan Yasa hükmünün değerlendirilmesinden, nöbet ücretinin yüzde elli artırımlı olarak ödenebilmesi için, mevzuatta sayılan birimlerde fiilen nöbet tutulmasının yeterli olduğu, bu birimlerde görevlendirilmiş olma koşulunun aranmadığı sonucuna ulaşıldığı,
Bu durumda, Üniversitesi Tıp Fakültesi Araştırma ve Uygulama Hastanesi
Kardiyoloji biriminde Arş. Gör. Dr. olarak görev yapan davacının, davalı idareye bağlı acil servis ve yoğunbakım hizmetleri için nöbet görevini ifa ettiği hususunda ihtilaf bulunmadığı anlaşılmakla, ifa ettiği söz konusu nöbet görevleri için nöbet ücretinin yüzde elli oranında artırımlı olarak ödenmesi gerekirken, aksi yönde tesis edilen işlemde hukuka uyarlık, davanın reddi yolunda verilen İdare Mahkemesi kararında ise hukuki isabet bulunmadığı gerekçesiyle,
İstinaf başvurusunun, mahkeme kararının davanın süre aşımı nedeniyle reddine ilişkin kısmı yönünden reddine, davanın esastan reddine ilişkin kısmı yönünden kabulüne, istinaf başvurusuna konu Mahkeme kararının davanın esastan reddine ilişkin kısmının kaldırılmasına; dava konusu işlemin iptaline, 15/10/2018 tarihinden sonra eksik ödenen nöbet ücretlerinin başvuru tarihinden (06/11/2018) itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalı idarece davacıya ödenmesine kesin olarak karar verilmiştir.
B- ANKARA BÖLGE İDARE MAHKEMESİ 7. İDARİ DAVA DAİRESİNİN E:2019/122 SAYILI DOSYASINA KONU YARGILAMA SÜRECİ:
Dava konusu istemin özeti: Üniversitesi ..... Biriminde sağlık
teknisyeni olarak görev yapmakta olan davacı tarafından, tutmuş olduğu nöbetlerden elde edilen hakların 01/01/2014 tarihinden itibaren tarafına ödenmesi istemiyle yaptığı 01/08/2017 tarihli başvurusunun reddine ilişkin 21/09/2017 tarih ve 7417 sayılı işlemin iptali ile eksik ödenen nöbet ücretlerinin eksik ödemenin yapıldığı tarihten itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.
Kırıkkale İdare Mahkemesinin 01/03/2018 tarih ve E:2017/698, K:2018/112 sayılı kararının özeti:
657 sayılı Devlet Memurları Kanunun Ek 33. maddesinde yoğun bakım, acil servis ve 112 acil sağlık hizmetlerinde tutulan nöbetler için %50 arttırımlı nöbet ücreti ödenmesinin ön görüldüğü, söz konusu birimlerde (yoğun bakım, acil servis ve 112 acil sağlık hizmetlerinde) fiilen çalışmamalarına karşın, nöbetleri esnasında bu bölümlere geçici süreli hizmet sunan sağlık personelinin, bu hizmet süresiyle orantılı olarak, %50 oranında arttırımlı nöbet ücretinden faydalandırılmalarını engelleyen bir hüküm bulunmadığı, bu birimlerin risk ve hizmet şartlarını geçici süreyle paylaşan personelin, hakkaniyet gereği çalıştıkları süreyle kısıtlı olmak kaydıyla, bu birimlerde çalışan personelle aynı oranda nöbet ücretinden yararlanmaları gerektiği,
Uyuşmazlık konusu olayda; dosyadaki bilgi ve belgeler incelendiğinde; davacının acil servis veya yoğun bakımda nöbet tutmadığı, labaratuvar biriminde nöbet tuttuğu, ancak nöbet tuttuğunda acil servis ve yoğun bakıma da hizmet verdiği anlaşıldığından, acil servise ve yoğun bakıma hizmet verdiği süreler kadar %50 oranında arttırımlı nöbet ücretinden faydalandırılması gerekirken aksi yönde tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı gerekçesiyle dava konusu işlemin iptaline eksik ödenen nöbet ücretlerinin yasal faiziyle birlikte davacıya ödenmesine karar verilmiştir.
Ankara Bölge İdare Mahkemesi 7. İdari Dava Dairesin 13/03/2019 tarih ve E:2019/122, K:2019/223 sayılı kararının özeti:
Yapılan değerlendirmede, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun Ek 33. maddesi ve 4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu'na dayanılarak akdedilen ve 23/08/2015 tarih ve 29454 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Kamu Görevlilerinin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Sosyal Haklara İlişkin 2016 ve 2017 Yıllarını Kapsayan Toplu Sözleşme hükümlerinde tahdidi olarak sayılan diyaliz, ameliyathane, yoğun bakım, acil servis ve 112 acil sağlık hizmetleri birimlerinde çalışan personelin görevinin sürekli özen ve dikkat gerektirmesi, öte yandan bu birimlerde görevli personelin daha fazla sorumluluk üstlenmesi gibi hususlar dikkate alındığında, %50 artırımlı nöbet ücretinden yararlanma koşulunun hizmet değil birim bazında değerlendirilmesi gerektiği ve bahsi geçen birimlerde görev yapmayan personele nöbet ücretinin %50 artırımlı ödenmesine hukuken imkan bulunmadığı,
Bakılan davada, davacının sağlık teknisyeni olarak görev yaptığı, haftalık çalışma saatleri dışında normal nöbet niteliğinde nöbet tuttuğu ve bu nöbetler için ayrıca nöbet ücreti aldığı, anılan düzenlemelerle %50 artırımlı nöbet ücretinin sayma yoluyla belirlenen diyaliz, ameliyathane, yoğun bakım, acil servis ve 112 acil sağlık hizmetleri birimlerinde tutulan nöbetler ile sınırlandırıldığı, mali haklarla ilgili düzenlemelerin yorum ve kıyas yoluyla genişletilmesinin hukuka uygun olmadığı, bu sebeplerle mevzuatta sayılmayan bir birimde sağlık teknisyeni olarak görev yapan ve bu birimde nöbet tutan davacının burada ifa ettiği nöbet nedeniyle acil servis birimine de hizmet verdiğinden bahisle %50 artırımlı nöbet ücretinden yararlanamayacağı sonucuna varıldığı,
Bu durumda, mevzuatta açıkça sayılan birimlerde görev yapmayan davacının bu konudaki başvurusunun reddine ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık, işlemin iptali yönündeki mahkeme kararında ise hukuki isabet görülmediği gerekçesiyle istinaf başvurusunun kabulüne, Mahkeme kararının kaldırılmasına ve davanın reddine kesin olarak karar verilmiştir.
C- ANKARA BÖLGE İDARE MAHKEMESİ BAŞKANLAR KURULU KARARINDA BAHSEDİLEN DİĞER KARARLAR:
Ankara Bölge İdare Mahkemesi Başkanlar Kurulunun 04/06/2020 tarih ve E:2020/43, K:2020/43 sayılı kararında bahsi geçen Ankara Bölge İdare Mahkemesi 7. İdari Dava Dairesinin 07/03/2019 tarih ve E:2019/126, K:2019/198 sayılı kararı da, Ankara Bölge İdare Mahkemesi 7. İdari Dava Dairesinin 13/03/2019 tarih ve E:2019/122, K:2019/223 sayılı kararı ile aynı doğrultudadır.
BAŞKANLAR KURULUNUN HUKUKİ GÖRÜŞÜ: Ankara Bölge İdare Mahkemesi Başkanlar Kurulu; 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 5947 sayılı Kanunla değişik Ek 33. maddesinde nöbet ücretinin yüzde elli artırımlı olarak ödeneceği birimler tahdidi olarak sayılmakla birlikte, anılan ücretin ödenebilmesi için, mevzuatta sayılan birimlerde fiilen nöbet tutulmasının veya nöbet saatlerinde anılan birimlere hizmet verilmesinin yeterli olduğu, ayrıca bu birimlerde görevlendirilmiş olma koşulunun aranmadığı, dolayısıyla da kardiyoloji biriminde görev yapan araştırma görevlilerinin nöbet tuttukları saatte hastanenin tüm yoğun bakım birimlerine hizmet verdikleri, yine benzer durumdaki radyoloji biriminde laborant olarak görev yapan veya sağlık teknisyeni olarak görev yapan davacıların da nöbetleri sırasında yoğun bakım, acil servis ve 112 acil sağlık birimine hizmet verdikleri hususunda ihtilaf bulunmadığı, bu itibarla tahdidi olarak sayılan birimlerde doğrudan nöbet tutmadıkları gerekçesiyle, davacıların nöbet ücretlerinin yüzde elli artırımlı ödenmesi yönündeki başvurularının reddi yolunda tesis edilen işlemlerde hukuka uyarlık görülmediği sonucuna ulaşıldığı gerekçesiyle aykırılığın Ankara Bölge İdare Mahkemesi 4. İdari Dava Dairesi kararı doğrultusunda giderilmesi gerektiği görüşündedir.
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY:
Üniversitesi Tıp Fakültesinin 2914 sayılı Yüksek Öğretim Personel Kanunu'na tabi
personeli ile 657 sayılı Kanun'a tabi personelinin 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun Ek. 33. maddesi uyarınca nöbet ücretlerinin yüzde elli arttırımlı ödenmesi yönünde yapmış oldukları başvuruların mevzuatta sayılan birimlerde nöbet tutmadıkları gerekçesiyle reddedilmesi üzerine açılan iptal davalarında, aynı mevzuat hükmünün farklı yorumlanması nedeniyle verilen farklı nitelikteki kararların kesinleşmesi üzerine incelenen aykırılığın oluştuğu görülmüştür.
İLGİLİ MEVZUAT :
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu:
Ek Madde 33 - (Ek: 23/2/1995 - KHK-547/10 md.; Değişik: 21/1/2010 - 5947/10 md.)
Yataklı tedavi kurumları, seyyar hastaneler, ağız ve diş sağlığı merkezleri, aile sağlığı merkezleri, toplum sağlığı merkezleri ve 112 acil sağlık hizmetlerinde haftalık çalışma süresi dışında normal, acil veya branş nöbeti tutarak, bu nöbet karşılığında kurumunca izin kullanmasına müsaade edilmeyen memurlar ile sözleşmeli personele, izin suretiyle karşılanamayan her bir nöbet saati için (nöbet süresi kesintisiz 6 saatten az olmamak üzere), aşağıda gösterilen gösterge rakamlarının aylık katsayısı ile çarpılması sonucu hesaplanacak tutarda nöbet ücreti ödenir. (Ek cümle: 2/1/2014 - 6514/10 md.) Bu ücret yoğun bakım, acil servis ve 112 acil sağlık hizmetlerinde tutulan söz konusu nöbetler için yüzde elli oranında artırımlı ödenir. Ancak ayda aile sağlığı ve toplum sağlığı merkezlerinde 60 saatten, diğer yerlerde ve hiçbir şekilde 130 saatten fazlası için ödeme yapılmaz. Bu ücret damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaz.
4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu'na dayanılarak akdedilen ve 23/08/2015 tarih ve 29454 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Kamu Görevlilerinin Geneline ve Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Sosyal Haklara İlişkin 2016 ve 2017 Yıllarını Kapsayan Toplu Sözleşme'nin "Sağlık ve Sosyal Hizmet Koluna İlişkin Toplu Sözleşme" başlıklı üçüncü bölümünün "Nöbet Ücreti" başlıklı 7. maddesi:
"657 sayılı Kanun'un ek 33. maddesi uyarınca ödenen nöbet ücretleri dini bayram günleri için %20 artırımlı ödenir. Ayrıca yoğun bakım, diyaliz, ameliyathane, acil servis ve 112 acil sağlık hizmetlerinde tutulan nöbetler için ödenen nöbet ücretleri de %50 artırımlı ödenir."
2576 sayılı Bölge İdare Mahkemeleri, İdare Mahkemeleri ve Vergi Mahkemelerinin Kuruluşu ve Görevleri Hakkında Kanun:
Bölge idare mahkemesi başkanlar kurulu:
Madde 3/C- (Ek: 18/6/2014-6545/6 md.)
Bölge idare mahkemesi başkanlar kurulunun görevleri şunlardır:
c) Benzer olaylarda, bölge idare mahkemesi dairelerince verilen kesin nitelikteki kararlar arasında veya farklı bölge idare mahkemeleri dairelerince verilen kesin nitelikteki kararlar arasında aykırılık veya uyuşmazlık bulunması hâlinde; resen veya ilgili bölge idare mahkemesi dairelerinin ya da istinaf yoluna başvurma hakkı bulunanların bu aykırılığın veya uyuşmazlığın giderilmesini gerekçeli olarak istemeleri üzerine, istemin uygun görülmesi hâlinde kendi görüşlerini de ekleyerek Danıştaydan bu konuda karar verilmesini istemek.
(Değişik:17/10/2019-7188/7 md.) Dördüncü fıkranın (c) bendine göre yapılacak istemler, konusuna göre İdari veya Vergi Dava Daireleri Kuruluna iletilir. İlgili dava daireleri kurulunca üç ay içinde karar verilir. Aykırılık veya uyuşmazlığın giderilmesine ilişkin olarak bu fıkra uyarınca verilen kararlar kesindir.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
Başvuruya konu olan kararlar arasındaki aykırılığı, 657 sayılı Kanun'un Ek 33. maddesinde sayılan birimler dışında görev yapan personelin nöbet ücretlerinin, anılan maddede sayılan birimlere de hizmet verdiklerinden bahisle artırımlı olarak ödenip ödenmeyeceği hususu oluşturmaktadır.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun Ek 33. maddesinde işin niteliği ve hizmetin özelliği dikkate alınarak sayma yolu ile belirlenen birimlerde çalışan personele, diğer birimlerdeki personele ödenen nöbet ücretinin %50 oranında artırılmış olarak ödeneceği kurala bağlanmış olup; anılan maddede sayılan birimlerde personelin iş yoğunluğunun daha fazla olduğu, sayılan birimlerin ek çaba ve performans gerektiren birimler olduğu gözetilerek tutulan nöbetler sırasında da bu birimlerde görev yapan personele daha fazla sorumluluk yüklendiği dikkate alınarak nöbet ücreti daha fazla belirlenmiştir.
Söz konusu düzenleme hizmet bazında değil birim bazında yapıldığından personelin bu birimler için öngörülen katsayıdan faydalanabilmesi için görev yapılan kurumda bu birimin bulunması ve hizmetin fiilen bu birimde verilmiş olması gerekmektedir.
Bu nedenle, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun Ek 33. maddesi ve yukarıda anılan Toplu Sözleşme hükümlerinde tahdidi olarak sayılan diyaliz, ameliyathane, yoğun bakım, acil servis ve 112 acil sağlık hizmetleri birimlerinde çalışan personelin görevinin sürekli özen ve dikkat gerektirmesi, öte yandan bu birimlerde görevli personelin daha fazla sorumluluk üstlenmesi gibi hususlar dikkate alındığında, %50 artırımlı nöbet ücretinden yararlanma koşulunun hizmet değil birim bazında değerlendirilmesi gerekmekte ve bahsi geçen birimlerde görev yapmayan personele nöbet ücretinin %50 artırımlı ödenmesine hukuken imkan bulunmamaktadır.
SONUÇ___________ :
Açıklanan nedenlerle; Bölge İdare Mahkemesi kararları arasındaki aykırılığın, Ankara Bölge İdare Mahkemesi 7. İdari Dava Dairesinin 13/03/2019 tarih ve E:2019/122, K:2019/223 sayılı kararı doğrultusunda giderilmesine kesin olarak, 23/11/2020 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.
