Yeni asgari ücretle birlikte neler değişti?
Asgari Ücret Tespit Komisyonu, 1 Ocak 2024’ten itibaren geçerli olacak asgari ücreti 17.002,00-TL olarak açıkladı. Asgari ücretin geçerlilik tarihi olan 1 Ocak 2024’ten bazı değişiklikler olacak. Yeni asgari ücretle birlikte, kıdem tazminatı tavanı, işsizlik ödeneği genel sağlık sigortası primi, 65 yaş aylığı, stajyer maaşı, askerlik ve doğum borçlanma primleri tutarları gibi kimi hususlarda değişiklik olacak.
1-Kıdem Tazminatı
Kıdem tazminatı, en az bir yıl hizmeti bulunan ve mevzautta bu tazminatı almaya hak kazanacak şekilde iş akdi sonlananlara ödenen tazminat olarak tanımlanabilir.
Kıdem tazminatı şu şekilde hesaplanır: herhangi bir iş sözleşmesinin kıdem tazminatını gerektiren bir nedenle feshi durumunda, çalışılan her tam yıl için 30 günlük brüt ücret tutarında kıdem tazminatı ödenmektedir. Bir yıldan artan süreler de oranlanarak hesaplamaya dahil edilmektedir. Kıdem tazminatı hesaplamaları sırasında işçiye ödenen ücretin yanı sıra, kendisine düzenli olarak sağlanan tüm para ve para ile ölçülebilen menfaatler (yol parası, yemek parası, düzenli olmak koşuluyla ikramiye ödemeleri vb.) de dikkate alınmaktadır. Her tam çalışma yılı için ödenen kıdem tazminatı tutarı, fesih tarihinde geçerli olan kıdem tazminatı tavanı ile sınırlandırılmıştır.
2024 yılında geçerli olacak brüt asgari ücrete göre asgari ücret üzerinden maaş alan bir kişinin alacağı bir yıllık kıdem tazminatı tutarı 20.002,20-TL oldu.
2-İşsizlik Ödeneği
Sigortalı işsizlere yasada belirtilen şartları taşımaları halinde işsiz kaldıkları dönem için belirli süre ve miktarda yapılan ödemedir.
Günlük işsizlik ödeneği, sigortalının son dört aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının %40’ı olarak hesaplanmaktadır. Bu şekilde hesaplanan işsizlik ödeneği miktarı, aylık asgari ücretin brüt tutarının %80’ini geçememektedir. İşsizlik ödeneği damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaz.
Buna göre, 2024 yılı için ödenecek işssizlik ödeneği tutarı 7.994,75-TL olup iş yeni asgari ücret üzerinden hesaplanacak tavan tutarı ise 15.989,49-TL’dir.
3-Yaşlılık ve Engelli Aylığı Tutarları
Yaşlı aylığı; 65 yaşını doldurmuş olan, nafaka bağlanmamış veya nafaka bağlanması mümkün olmayan, kamu veya özel kurum ve kuruluşlarda iaşe ve ibateleri dâhil olmak üzere sürekli bakımı yapılmayan veya yaptırılmayan, 2828 sayılı Sosyal Hizmetler Kanunu hükümlerine göre harçlık almayan, yurt içi-yurt dışı ayrımı yapılmaksızın sosyal güvenlik kurumlarından bir gelir veya aylık hakkından yararlanmayan, isteğe bağlı prim ödemeyen, uzun vadeli sigorta kollarına tabi olacak şekilde çalışmayan, aynı hanede ikamet edip etmediklerine bakılmaksızın kendisi ve eşi dikkate alınmak suretiyle kişi başına düşen ortalama aylık geliri, asgari ücretin aylık net tutarının 1/3’ünden (01.07.2022'den sonrası için 1833,45 TL) az olan Türk vatandaşlarına bağlanmaktadır.
Açıklanan yeni asgari ücret sonrasında 2024 yılında ödenecek en düşük 65 aylığı tutarı 3.993,00-TL olarak belirlendi.
Yeni asgari ücretle engelli aylığı tutarı da değişecek olup, açıklanan asgari ücret sonrası en düşük engelli aylığı 2.792,26-TL, en yüksek engelli aylığı ise 4.188,39-TL oldu.
4-İhbar Tazminatı
4857 sayılı İş Kanununun 17’nci maddesi gereği iş sözleşmesini feshetmek isteyen taraf; feshi yazılı olarak ve çalışma süresinin gerektirdiği bildirim süresine bağlı kalarak diğer tarafa iletmekle yükümlüdür. İş sözleşmesini bu yükümlülüğü yerine getirmeden fesheden tarafın ödemesi zorunlu olduğu tazminata ihbar tazminatı denir.
4857 sayılı İş Kanununun 17’nci maddesi uyarınca; 6 aya kadar süren çalışmalarda 2 hafta, 6 aydan 1,5 yıla kadar süren çalışmalarda 4 hafta, 1,5 yıldan 3 yıla kadar süren çalışmalarda 6 hafta, 3 yıldan uzun süren çalışmalarda 8 hafta bildirim süresi uygulanmaktadır. İş sözleşmesini performansa, işçinin davranışlarına, işin, işletmenin veya işyerinin gereklerine dayalı olarak fesh etmek isteyen işveren, feshi yazılı olarak ve bu sürelere bağlı kalarak işçiye iletmekle yükümlüdür. İş sözleşmesini bildirim süresi vermeksizin fesheden işveren, bu sürenin ücretini ihbar tazminatı olarak ödemekle yükümlüdür.
Asgari ücret değişikliği ile birlikte bu sürelere karşılık gelen ücret üzerinden hesaplanacak olan ihbar tazminatı tutarı da değişmiş oldu.
5-GSS Primi
Geliri brüt asgari ücretin üçte birinin üzerinde olan kişilerin ödemesi gereken genel sağlık sigortası prim tutarı brüt asgari ücretin %3’ü tutarındadır. Bu kapsamdaki genel sağlık sigortalılarının 2024 yılı Ocak ayı ve sonrası için ödemesi gereken genel sağlık sigortası prim tutarı aylık 599,44 TL, yıllık ise 7 bin 200,72-TL oldu.
6-Askerlik ve Doğum Borçlanması
Askerlik borçlanması, sigortalının askerlikte geçirdiği sürenin sigortalılıktan sayılması için yatırdığı yaşlılık, malullük ve ölüm primidir.
Doğum borçlanması ise işçinin doğum nedeniyle çalışamadığı sürenin sigortalılık süresinden sayılması için yatırdığı primdir.
Doğum ve askerlik borçlanması günlük brüt asgari ücretin yüzde 32'sinden az bu tutarın 7,5 katından fazla olamaz.
2024 yılı Ocak ayından itibaren askerlik ve doğum borçlanması en düşük 213,00- TL, en yüksek 1.600,00-TL olarak belirlendi.
