Memur İzin İstemeden Amir Memuru İzne Ayırabilir mi? Amir memurun izin tarihlerini belirleyebilir mi, izin istemeyen memur zorla izne ayrılabilir mi?
Memurların 657 sayılı Kanununda yer alan düzenlemeler çerçevesinde hizmet sürelerine göre yıllık izin kullanma hakları bulunmaktadır.Memurların kullanmak istedikleri yıllık izinlerin kullanılması süresi ve zamanında ise amirin takdir hakkı bulunmaktadır. Amirlere tanınan bu takdir yetkisi sınırsız bir yetki olmayıp mevzuatın çizdiği sınırlar içinde, adalet ve eşitlik ilkelerine uygun bir şekilde, kamu hizmet ve gerekleri ile kamu yararı göz önünde alınarak kullanılmalıdır.
Daha önceki yıllarda verilmiş bir Danıştay kararında amirlere tanınan bu yetki kapsamında yıllık izin kullanmayan memurun amirince memurun dinlenme hakkından faydalanmasının sağlanması gayesi ile memurun talebi olmasa bile yıllık izne ayırabileceği yönünde karar verilmiştir.
Danıştay 1.Dairesinin (DAN-DER, SAYI:46-47) yayınlanan 07/06/1982 tarih ve 182/119 esas, 1982/121 sayılı kararında,
“657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 102.maddesinde, Devlet memurları nın yıllık izin süresinin hizmeti bir yıldan on yıla kadar (on yıl dahil) olanlar için 20 gün, hizmeti on yıldan çok olanlar için 30 gün olduğu, zorunlu hallerde bu sürelere gidiş ve dönüş için en çok ikişer gün eklenebileceği, 103.maddesinin birinci bendinde ise, yıllık izinlerin amirin uygun bulacağı zamanlarda toptan ya da gereksinime göre bölüm bölüm kullanılabileceği, birbirini izleyen iki yılın izninin bir arada verilebileceği, bu takdirde önceki yıllara ait kullanılmamış izin haklarının düşeceği hükme bağlanmıştır.
Dinlenme hakkı, Anayasanın her çalışanın dinlenme hakkına sahip olduğu ücretli hafta ve bayram tatili ve ücretli izin hakkının yasayla düzenleneceği yolundaki 44.maddesi hükmü ile güvence altına alınmıştır. Dinlenmenin sağlığı korumanın koşullarından biri olduğu, ayrıca, dinlenen memurun çalışmaktan doğan yorgunluğu ve yıpranmayı gidermiş olmaktan dolayı iş hayatında daha verimli olacağı kuşkusuzdur.
Devlet Memurları Kanunu’nun yukarda söz konusu edilen yıllık izne ilişkin hükümlerinin bu gerekçeler de gözönüne alınarak yorumlanmasında, konunun yasa koyucunun amacına, izin müessesesinin işlevine uygun bir uygulamaya kavuşabilmesi yönünden yarar vardır. Bu durumda;
a) Memur bir istekte bulunmuş olmasa bile, amirin uygun bulması halinde, bir önceki yılda kullanılmayan iznin tamamının ya da artan kesiminin, içinde bulunulan yıl izni saklı tutularak kullanılabileceği, bunun Devlet Memurları Kanunu’nun yukarda söz konusu edilen 103.maddesinde yer alan ve amire, izinlerin kullanma zamanını saptama konusunda tanınan yetkinin ve amirin memurunu gözetme yükümünün doğal bir sonucu olduğu,
b) Birbirini izleyen iki yıl izninin tamamının içinde bulunulan yılda kullanılmaması halinde, iznin, içinde bulunulan yıl iznine tekabül eden kesiminin sonraki yıla aktarılabileceği, aksine bir uygulamanın 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 103.maddesinin, birbirini izleyen iki yılın izninin bir arada verilebileceği yolundaki hükmüne açıkça aykırı olacağı” belirtilmiştir.
Bu doğrultuda, memurun talebi bulunmamasına rağmen takdir yetkisi çerçevesinde amirin kamu hizmetinin işleyiş durumuna ve kamu yararına uygun olarak, memurun hak ve menfaatleri doğrultusunda izin kullandırması mümkündür.
