Memuriyet mahalli içindeki görevlendirmelerde yol parası
Kamu hizmetlerinin yürütülmesi amacıyla, ilgili kamu personelinin görev yaptığı yerden başka bir yere görevlendirilmesi her zaman söz konusu olabilmektedir. Mevzuat kapsamdaki bu görevlendirme ve ödemeler ise, 6245 sayılı Harcırah Kanunu’na göre yapılmaktadır. Söz konusu Kanun çerçevesinde, yol gideri tabiri, bir görevin yapılması amacıyla bulundukları yerden (memuriyet mahallinden) başka bir yere sürekli veya geçici görevle gönderilen memur ve hizmetlilerin yolculuk edecekleri taşıt araçlarına ödeyecekleri ücreti ifade etmektedir. Bu çerçevede, yol masrafı; yolculukta kullanılacak nakil vasıtası ücretlerini anlatmaktadır. Bu ücret, yolculuğun muayyen tarifeli nakil vasıtası ile yapılması halinde memuriyet derecesine göre Kanuna bağlı (1)sayılı cetvelin birincisütununda yazılı makam ve sıfatlar ile vazife aylık veya ücret tutarlarına göre aynı cetvelin ikinci sütununda gösterilen mevkie ait bilet parasından, gayri muayyen tarifeli nakil vasıtaları ile seyahatte ise aynı cetvelin üçüncü sütunundaki nakil vasıtaları için ödenen veya yasada açıkça belirtilmek koşulu ile istisnai olarak yolculuk edilen herhangi bir vasıta için yapılan gerçek giderden oluşmaktadır. Harcırah Kanunu’nun 6’ncı maddesinin birinci fıkrası, harcırah esas itibarıyla “gidip gelmeye en uygun ve kullanılması mutat olan yol ve taşıt araçları üzerinden” verilmesine amirdir. Bu hükümle kanun koyucu sadece muayyen tarifeli ve genellikle kamuya ait taşıt araçlarını ve bunların işletildiği yolu kastetmemiş; yolculuk için birden fazla yol ve taşıt aracı kullanılabiliyorsa yerel uygulamaya göre o yerdeki vatandaşların çoğunluğunun tercihlerinin de dikkate alınmasını öngörmüştür. Bunagöre,memuriyetmahallidışına sürekliveyageçicigörevlegönderilenkişilereverilecekharcırahın hesaplanmasında, aynı yere giden diğer vatandaşların çoğunluğunun izlediği yol ve kullandığı taşıt hangisi ise o esas alınacaktır. Ancak kullanılması mutat olan (yani alışılmış, çoğunluğun tercih ettiği) yolda hem muayyen tarifeli, hem de gayri muayyen tarifeli taşıt işletilmekte ise, harcırah muayyen tarifeli taşıta göre hesaplanacaktır. Yurt içinde yapılacak yolculuklarda ödenecek yol giderinin Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde gösterilen esaslara göre ödeneceği 27’nci maddede öngörülmüştür. Aynı maddede, yolculuk yapılan aracın muayyen tarifeli olup olmaması hallerinde yol masraflarının ne şekilde hesaplanacağı da gösterilmiştir.
6245 sayılı Harcırah Kanunu’nun 6’ncı maddenin 4’üncü fıkrasında ise, birinci fıkraya göre takip edilmesi gereken yolun dışında bir yoldan veya kullanılması gereken taşıt aracından başka bir araçla yolculuk yapılmasının işin gereğine göre zorunlu olması halinde, bu yol ve taşıt aracına ilişkin masrafların kabulü merkezde ita amiri veya bu durumda olan amirlerin, taşrada memur ve hizmetlinin mensup olduğu kurumun ita amiri durumunda olan kimsenin veya mahallin en büyük askeri ve mülki amirinin önceden verilmiş yazılı bir emrinin bulunmasına bağlıdır kuralına yer verilmiştir. 6245 sayılı Kanun’un 27’nci maddesinde, yurt içinde yol masrafının, muayyen tarifeli olmayan nakil vasıtalarıyla seyahat halinde bu kanuna bağlı (1) sayılı cetvelin 3 numaralı sütununda gösterilen nakil vasıtalarına göre ihtiyar olunan hakiki masraftan terekküp edeceği hükme bağlanmış olup, Yasanın 27’nci maddesine bağlı (1) sayılı cetvelde ise, 33’üncü maddenin (b) bendine dahil olanların gayrımuayyen tarifeli taşıtla seyahatinde, mutat ve ekonomik olan yol masrafı ve icap ve zaruret halinde kullanılacak diğer taşıtlara göre hakiki yol masrafı olarak belirlenmiştir. Bahse konu cetvelin “Açıklama” başlığı altındaki 5’nci maddesinde ise, özel otomobilleriyle seyahat edenlere, müstahak oldukları taşıt ücreti ile bu taşıta göre geçecek günler için verilmesi gereken gündelikten fazla ödeme yapılamayacağı kuralına yer verilmiştir. Öte yandan, 6245 sayılı Harcırah Kanunu’nun 14’üncü maddesinde, Kanun kapsamında bulunanlardan kurumlara ait bir görevin yapılması amacıyla memuriyet mahalli dışında geçici olarak görevlendirilenlere ödenmesi gereken yol gideri, gündelik ve taksi ücretleri düzenlenmiş, buna karşın, kurumlara ait bir görevin yapılması amacıyla memuriyet mahalli içinde bir yere gönderilenlere ödenecek yol masrafı ise anılan Kanunun “Memuriyet mahalleri içinde yol masrafı” başlıklı 28’inci maddesinde düzenlenmiştir. Anılan 28’inci madde ise; “Memuriyet mahalli içinde taşıt ile gidilmesi gereken bir yere görev ile gönderilenlerin (48’inci madde kapsamına girenler hariç) yol masrafı mutat olan taşıt aracına göre yapılacak gerçek masraf üzerinden verilir. Acele ve zorunlu hallerde, daire amirinin onayı ile, mutat taşıt dışındaki araçlarla gidilmesi halinde bu taşıt için yapılan masraf yol masrafı olarak ödenir.” hükmüne amirdir. Söz konusu maddede yer aldığı üzere; memuriyet mahalli içinde yapılacak görevlendirmelerde öncelikle mutat taşıt araçlarının kullanılacağı, acele ve zorunlu hallerde de daire amirinin onayı ile (acele ve zorunlu hallerin önceden belirlenerek onay alınmasının mümkün olamadığı hallerde, sonradan alınacak bir onayın harcırah beyannamelerine eklenmesi şartıyla) mutat taşıt dışındaki araçların kullanılabileceği bu durumda da bu taşıt için yapılan masrafın yol masrafı olarak ödenmesi mümkün bulunmaktadır. Bu düzenleme ile hizmet araçları bulunmayan veya yeteri kadar hizmet aracı olmayan kamu kurum ve kuruluşlarının hizmetlerinin yürütülmesi ve görevin gecikmeksizin yerine getirilmesinin amaçlandığını söyleyebiliriz. Hazine ve Maliye Bakanlığınca bu konuda ayrıca açıklayıcı yazı düzenlenmiş olup, söz konusu yazıda ise A) Mutat taşıtın işlediği bir yere; mutat taşıt, mutat olmayan bir taşıt veya özel otomobil ile gidilmesi halinde, mutat ve ekonomik olan taşıta ait yol masrafının ödenmesi, B) Mutat taşıtın işlemediği bir yere; a) Daire amirinin onayı ile acele ve zorunlu hallerde, mutat olmayan taşıt ile gidilmesi durumunda, bu taşıta ait yol masrafının ödenmesi, b) Daire amirinin onayı ile acele ve zorunlu hallerde, özel otomobil ile gidilmesi durumunda, belediyelerden veya yetkili mercilerden alınacak taksi rayicine göre bekleme süresi dikkate alınmaksızın belirlenecek ücretin 2/3’ünün ödenmesi, gerektiği hususu yer almaktadır. Ayrıca, aynı yazıda, hem memuriyet mahalli dışında hem de memuriyet mahalli içinde göreve mutat olmayan taşıt veya özel otomobil ile grup halinde gidilmesi halinde, hesaplanan yol giderinin grupta bulunan görevli sayısına bölündükten sonra hisselerine düşen giderin yol masrafı olarak ödenmesi gerektiği ifade edilmiştir. Harcırah Bildirimlerinin e-Yolluk uygulaması üzerinde yürütülmesi durumunda ise, yukarıda ifade edilen hususlar ışığında, mevcut uygulamanın (e-Yolluk) hatalı bildirimleri de kabul ettiği dikkate alınarak, beyanda bulunulması uygun olacaktır. Yani ödenmemesi gereken bir giderin beyan edilmesi halinde bu hususta program tarafından bir uyarı gelmemekte olup, ilgilinin beyanı esastır
