Memur hangi yakınları için harcırah alabilir
6245 sayılı Kanuna göre ödenecek olan harcırahta Memur ve hizmetlilerin aile fertleri harcırah verilmesini gerektiren olay sırasında evlilik bağıyla bağlı olduğu eşi ile bakmakla yükümlü olduğu usul ve füruu, erkek ve kız kardeşlerini olarak tanımlanmıştır. Bu tanım daha önce, “yardım etmemesi halinde zarurete düşecek olan usul ve füruu ile erkek ve kız kardeş…” olarak açıklanmışken 2562 sayılı Kanun değişikliği ile “…bakmakla yükümlü olduğu” şekline dönüştürülmüştür.Kanun maddesinde bakmakla yükümlü olma kavramının içeriğinin ne olduğuna ise yer verilmemiştir.
Bakma Yükümlü Kavramından Ne Anlamalıyız?
Medeni Kanuna göre; herkes yardım etmediği takdirde zarurete düşecek olan usul ve füruuna ile erkek ve kız kardeşine yardım etmekle yükümlüdür.Medeni kanuna göre yardım yükümlülüğü zarurete düşme koşuluna bağlanmıştır.
Konuya ilişkin olarak Yargıtay Başkanlığı ise zarurete düşme halini " ülkenin ekonomik durumu, yaşam şartları ve kazanç düzeyi dikkate alınması gerekir. Yoksulluğa düşme hali, başkasının yardımı olmadan günlük yiyeceğini bile sağlayamama durumunu ifade eder." şeklinde tanımlamıştır.
Sayıştay , 17.6.1957 tarih ve 2355/1 sayılı Genel Kurul Kararı ve Sayıştay Temyiz Kurulunun 31.1.1986 tarih ve 20809 sayılı kararında ise "zaruret halinin ya da bakmakla yükümlü olma halinin ne şekilde belgelendirileceği konusunda, mevzuatta açık bir düzenleme bulunmadığı, dolayısıyla bu konuda memurun beyanının esas alınması gerektiği yönünde karar vermiştir.
İlgili Sayıştay kararlarında yer alan açıklamalar neticesinde ; dul ve yetim maaşı alan anne ve kız kardeşler için de memurun beyanı üzerine harcırah ödenebileceği Sayıştay‟ca kabul edilmiştir.
Kanunun söz konusu düzenlemesi benimsenecek yorum yöntemine bağlı olarak farklı anlamlandırılmaya müsaittir. Sayıştay‟a göre; “6245 sayılı Harcırah Kanununun 3’üncü maddesinde aile fertleri; memurun eşi ve harcırah verilmesini gerektiren olay sırasında bakmakla yükümlü olduğu usul ve füruu ile erkek ve kız kardeşleri olarak tanımlanmaktadır.
Sayıştay; başka bir kararında “Memurun bakmakla yükümlü olduğu aile bireyleri için harcırah ödenmesinde, memurun beyanı dışında, bakmakla yükümlü olmanın ne şekilde değerlendirileceğine dair herhangi bir ölçü getirilmemiş olduğundan ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 206'ncı maddesi ile ilgilendirilmesi mümkün bulunmadığından memurun 25 yaşını aşmış okuyan oğluna harcırah verilmesinde mevzuata aykırı bir husus bulunmadığına” hükmetmiştir.
İlgili sayıştay kararlarına göre sürekli görev yolluğu ödemelerinde bakmakla yükümlü olma kavramının değerlendirilmesinde memurun beyanı esas alınmalı ve bakmakla yükümlü kapsamında değerlendirilen kişilerin dul yetim veya emekli maaşı almaları veya çocuklar için belli bir yaşı geçmelerinin bir önemi olmadığı anlaşılmaktadır.
Yine konu ile alakalı olarak memurun yanında yaşayan eşinin anne ve babasına bakma yükümlülüğü bulunmamaktadır.Bu nedenle memurun sürekli görev yolluğunda kaynana ve kayınbabası için sürekli görev yolluğu alması mümkün değildir.
Ancak memurun eşide memur ise memurun eşi kendi anne babası için sürekli görev yolluğu alabilecektir.
Sürekli Görev Yolluğunda Bakmakla Yükümlü Olma Durumu ile İlgili Sayıştay Kararları
Üvey çocuklar için 6245 sayılı Harcırah Kanununun 3. maddesi uyarınca harcırah ödenmemesi gerekir. (Sayıştay 1. Daire 1971-4.12.1974/464 sayılı Kararı ve .3. Dairenin 3.Da.20/6/1992 Tut No: 125.3. Def tarih ve sayılı kararı),
Memurun 25 yaşını aşan ve öğrenim gören çocuğu için harcırah ödenmesinde sakınca yoktur. Say. 8.Da. 17/3/1998 Tut. No: 4033
"Memur tarafından bakılmadığı zaman zarurete düşeceği yine memur tarafından beyannamede gösterilmek kaydı ile, usul ve füru ile erkek ve kız kardeşlerin emekli, dul ve yetim aylığı almakta bulunması halinde bile bunlar için harcırah verilir, aksi sabit oluncaya kadar memurun beyanına itibar olunur." (Sayıştay G.K.Karan 20.02.1956/2271)
