Memurların 5 Yıllık Hizmetlerini Doldurmaları halinde kullanabilecekleri aylıksız izin hakları, memurun aylıksız izin hakkı kaç aydır, 5 yıllık hizmeti olan memur aylıksız izin alabilir mi?
5 Yıllık Hizmeti Olan Memurun Aylıksız İzin Hakkı
Memurların Devlet memurları kanununun 108. maddesinin e bendinde yer alan düzenlemeye göre ücretsiz aylıksız izin alma hakları bulunmaktadır.İlgili madde de yer alan mevzuat hükümleri çerçevesinde 5 yıllık hizmeti olan memurların ücretsiz aylıksız izin hakkından hangi şekilde yararlanacaklarını açıklamaya çalışacağız.
Memurun Aylıksız İzin Kullanabilmesi İçin İstenen 5 Yıllık Hizmet Nasıl Hesaplanır?
Memurların 5 yıllık hizmetlerini doldurmaları halinde kullanabilecekleri aylıksız izine ilişkin olarak hizmet sürelerinin hesabının nasıl yapılacağı ile ilgili 657 sayılı yasanın 108 maddesinin e bendinde memurların yıllık izin sürelerinin hesaplanmasında kullanılan süreler itibariyle 5 yıllık hizmet süresini tamamlayan ibaresi bulunmaktadır.Buradan anlaşılacağı üzere memurların yıllık izinlerinin hesaplanmasında kullanılan süreler aylıksız izine esas 5 yıllık hizmet süresinin hesabında da kullanılacaktır.Konuya ilişkin olarak 154 sıra nolu devlet memurları tebliğinde " Yıllık izin sürelerinin hesabında, hangi statüde olursa olsun kamu kurum ve kuruluşlarında geçen hizmet süreleri ile kamu kurum ve kuruluşlarında geçmese dahi Devlet memurlarının kazanılmış hak aylıklarında değerlendirilen hizmet sürelerinin dikkate alınması, gerekmektedir." hükmüne yer verilmiştir.
İlgili hükme göre kamu kurumlarında geçen süreler aylıksız izin için 5 yıllık hizmet süresinde dikkate alınacaktır.Buna göre kamuda memur,sözleşmeli personel,geçici personel,işçi v.b adlar altında yapılan çalışmalar kamuda geçen süreler olarak değerlendirilir.
Yine tebliğin ilgili maddesinde kazanılmış hak aylıklarında değerlendirilen sürelerden bahsedilmiştir.Burada ise kamuda geçmese bile bazı hizmetler kazanılmış hak aylığında kabul edilmesi halinde bu sürelerde yıllık izin sürelerinin hesabında dikkate alınmaktadır.Yani bu süreler aylıksız izin hesabı için 5 yıllık hzimet süresi hesabında değerlendirilmektedir.Buna örnek olarak da Teknik Hizmetler, Sağlık Hizmetleri, Avukatlık Hizmetleri sınıfları ile Milli Eğitim Bakanlığı kadrolarında ve basınla ilgili kadrolarda çalışanlar için özel sektörde geçen hizmet sürelerinin kazanılmış hak aylığında değerlendirilmesi,askerlik hizmetinde geçen sürelerin kazanılmış hak aylığında değerlendirilmesi,doğuma bağlı aylıksız izinlerin kazanılmış hak aylığında değerlendirilmesi durumlarını örnek verebiliriz.
5 Yıllık Hizmeti Olan Memur Ne Kadar Aylıksız İzin Kullanabilir ?
Kanun maddesinden de anlaşılacağı üzere 5 yıllık hizmeti olan memurun 1 yıla kadar ücretsiz aylıksız izin kullanma hakkı bulunmaktadır.
5 Yıllık Hizmeti Olan Memur Aylıksız İzini Tek Seferde Kullanmak Zorunda mı ?
5 Yıllık Hizmet süresini tamamlayan memurun toplam aylıksız izin süresi 1 yıl olup memur bu izni memuriyet hayatı boyunca en fazla iki parça halinde ve her halükarda toplam izin süresi 1 yılı geçmeyecek şekilde kullanabilir.Konuyu örnekle açıklamak gerekirse memur 3 ay aylıksız izin aldıktan sonra daha sonra 9 ay daha aylıksız izin alabilecektir.Ancak önce 3 ay aylıksız izin alan memur daha sonra 5 ay aylıksız izin alması halinde toplam süre 12 ay olmamış olsa bile izin en fazla 2 parçaya bölünebileceğinden geriye kalan 4 aylık aylıksız izin hakkından faydalanamayacaktır.
5 Yıllık Hizmeti Dolan Memurun Talep Etmesi Halinde İdare Aylıksız İzin Vermek Zorunda mı ?
Memurların 5 yıllık hizmet sürelerini doldurmaları halinde kullanabilecekleri aylıksız izine ilişkin olarak idarelerin takdir hakkı bulunmaktadır.İdareler iş yoğunluğu,personel eksikliği v.b sebeplerle bu iznin kullanılmasına onay vermeyebilirler.
Aylıksız İzin Kullanılmasının Yasak Olduğu Dönemler Hangileridir ?
Kanun maddesine göre memurların 657 sayılı yasanın 108 maddesinin e bendine göre kullanma hakkı olan aylıksız izinler Sıkıyönetim veya olağanüstü hal ilan edilen bölgelere veya kalkınmada öncelikli yörelere 72 nci madde gereğince belli bir süre görev yapmak üzere mecburi olarak sürekli görevle atananlar tarafından kullanılamaz.
Memur Aylıksız İzin Süresinde Özel Sektörde Çalışabilir mi?
Bu şekilde verilen aylıksız izin memura tanınmış bir hak olup, söz konusu durum kişinin memuriyet sıfatını sona erdirmediği gibi memurun aylığı dışındaki hak ve yükümlülükleri de devam etmektedir.Yani ücretsiz izne ayrılan memur sadece maaşlarından mahrum kalmakta bunun dışında memur olarak sorumlu hak ve yükümlülükleri devam etmektedir.
Nitekim 01.02.1988 tarih ve 4620/1 sayılı Sayıştay Genel Kurul Kararında aylıksız izinli olan Devlet memurunun memuriyet sıfatının devam ettiğini belirtmek suretiyle eş ile bakmaya mecbur olduğu ana, baba ve çocuklarının tedavi giderlerinin kurumunca ödenmesi yönünde karar vermiştir.
Diğer taraftan, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 02/01/2014 tarihli ve 6514 sayılı Kanunun 9 uncu maddesiyle değiştirilen “Ticaret ve diğer kazanç getirici faaliyetlerde bulunma yasağı” başlıklı 28 inci maddesinde “Memurlar Türk Ticaret Kanununa göre (Tacir) veya (Esnaf) sayılmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunamaz, ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alamaz, ticari mümessil veya ticari vekil veya kollektif şirketlerde ortak veya komandit şirkette komandite ortak olamazlar. (Görevli oldukları kurumların iştiraklerinde kurumlarını temsilen alacakları görevler hariç). Memurlar, mesleki faaliyette veya serbest meslek icrasında bulunmak üzere ofis, büro, muayenehane ve benzeri yerler açamaz; gerçek kişilere, özel hukuk tüzel kişilerine veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ait herhangi bir iş yerinde veya vakıf yükseköğretim kurumlarında çalışamaz.
Memurların üyesi oldukları yapı, kalkınma ve tüketim kooperatifleri, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve kanunla kurulmuş yardım sandıklarının yönetim, denetim ve disiplin kurulları üyelikleri ile özel kanunlarda belirtilen görevler bu yasaklamanın dışındadır.
…” hükmüne yer verilmek suretiyle memurların meslekî faaliyette bulunmak üzere gerçek kişilere, özel hukuk tüzel kişilerine veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ait herhangi bir işyerinde veya vakıf üniversitelerinde çalışamayacakları; ancak özel kanunlarda belirtilen görevlerin bu yasaklamanın kapsamı dışında olduğu ifade edilmiştir.
Yukarıda yer verilen hüküm ve açıklamalar çerçevesinde; 657 sayılı Kanun kapsamında alınan aylıksız izinde memuriyet sıfatı sona erdirmediği gibi aylık dışındaki hak ve yükümlülükler de devam ettiğinden aylıksız izin alan memurun 657 sayılı Kanunun 28 inci maddesinin istisnası kapsamında olan özel kanunlardaki görevlerin dışında çalışamayacağı düşünülmektedir..
Ücretsiz veya Aylıksız İzinde Çalışan Memura Uygulanacak Yaptırım Nedir?
Ücretsiz veya aylıksız izinde çalıştığı veya gelir getirici faaliyette bulunduğu tespit edilen memurların disiplin cezası ile karşı karşıya kalmaları mümkündür.Eğer memurun yapmış olduğu faaliyet kanun kapsamında sayılan istisnalar dışında değil ise devlet memuruna kademe ilerlemesinin durdurulması cezası verilir.
657 Sayılı Kanunun disiplin hükümlerini düzenleyen 125 inci maddesinin (D) bendinin (h) fıkrasında; Ticaret yapmak veya Devlet memurlarına yasaklanan diğer kazanç getirici faaliyetlerde bulunmanın kademe ilerlemesini durdurma cezası ile cezalandırılacağı hüküm altına alınmıştır. Bu hüküm gereğince yasaklanan faaliyette bunanların, kademe ilerlemeleri, fiilin ağırlık derecesine göre 1-3 yıl durdurulur.
Danıştay, 21.10.1992 tarih ve E.1991/3960, K.1992/2707 sayılı kararında; Ticaret ve kazanç getirici faaliyetlerde bulunma yasağına uymayan ve bu nedenle bir yıl kademe ilerlemesinin durdurulması ile cezalandırılan kişinin başmüfettişlik görevinden alınmasında hukuka aykırılığın bulunmadığı sonucuna varılmıştır.
