Resmi araçla kaza yapan memura rucü işlemi yapılır mı?
Kamu kurumlarında kullanılan araçların kullanıcılarının hataları nedeniyle hasar görmesi veya kullanılamaz hale gelmesi durumunda 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun "Kişisel sorumluluk ve zarar maddesi hükmü gereği yapılacak inceleme sonucunda kişilerin kusur veya ihmalleri neticesinde meydana gelmesi halinde zararın zarara sebep olan memurlardan alınması gerektiği hususunda sayıştay başkanlığı kararları yazımız ekinde yer almaktadır.
Sayıştay Birinci Dairesinin 2017/10737 nolu kararı.
Tutanak no: 15.1.2019
... İl Özel İdaresine ait ... resmi plakalı ... marka kamyonet ile maddi hasarlı trafik kazasına neden olunduğu, polis memurlarınca tutulan kaza tespit tutanağında söz konusu araç ile diğer araçların sürücülerinin kusur ve ihmallerinden bahsedildiği ancak tarafların kusur oranlarını gösteren kesin raporun belge ekinde bulunmadığı, ödeme emri belgesi ile de hasar gören resmi aracın tamir ve bakım masraflarının kurum tarafından ödendiği görülmüştür.
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun "Kişisel sorumluluk ve zarar" başlıklı 12 nci maddesinde; devlet memurlarının görevlerini dikkat ve itina ile yerine getirmek zorunda oldukları, eğer memurun kasıt, kusur, ihmal veya tedbirsizliği sonucu idare zarara uğratılmışsa bu zararın ilgili memur tarafından rayiç bedel üzerinden ödenmesinin esas olduğu belirtilmektedir.
Bu husus 657 sayılı Kanunun "Kişilerin uğradıkları zararlar" başlıklı 13 üncü maddesine dayanılarak çıkartılan Devlete ve Kişilere Memurlarca Verilen Zararların Nevi ve Miktarlarının Tespiti, Takibi, Amirlerinin Sorumlulukları, Yapılacak Diğer İşlemler Hakkında Yönetmeliğin "Memurların Sorumlulukları ve Zararları Tazmin Mükellefiyeti" başlıklı 4 üncü maddesinde;
"Memurlar görevlerini dikkat ve itina ile yerine getirmek, Devlet malını korumak ve her an hizmete hazır halde bulundurmak için gerekli tedbirleri almakla görevli ve sorumludurlar. Memurlar, bu görev ve sorumlulukların yerine getirilmemesi sebebiyle doğan zararları bu Yönetmelikte belli edilen usul ve esaslar uyarınca tazminle mükelleftirler. Sayıştay'a karşı sorumlu olanların sorumlulukları hakkında 832 sayılı Sayıştay Kanunu hükümleri saklıdır." denilmekte, 9 uncu maddesinde de amirlerin sorumlulukları açıklanmaktadır. Madde aynen;
"a) Amirler, emirlerindeki memurların, görevlerini dikkat ve itina ile yerine getirmelerini, Devlet malını korumak ve her an hizmete hazır halde bulundurmak için gerekli tedbirleri almalarını temin ve takip etmekle görevli ve sorumludurlar.
b) Memurlarca verilen zararların miktarının tespiti ve ilgililerden bu Yönetmelik veya genel hükümlere göre tahsili konusunda yapılacak işlemlerin zamanında ve eksiksiz yürütülmesinden, zararı veren memurların görevli bulundukları kurum ve kuruluşların o mahaldeki amirleri müteselsilen sorumludurlar." şeklindedir.
Yukarıda yer verilen Kanun ve Yönetmelik hükümleri gereğince idareye ait ... plakalı araçta trafik kazası sonucu oluşan hasarın tamir masraflarının Karayolları Trafik Kanunu ve Karayolları Trafik Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde belirlenen kusur oranlarına göre ilgili kişi ve kurumlardan tahsili yoluna gidilmesi gerektiği açıktır.
Mezkur yönetmeliğin "Zararların Takibi ve Yapılacak Diğer İşlemler" başlıklı 10 uncu maddesinde de;
"Zararı veren memurun amirleri, zararın vuku bulduğu tarihi izleyen 3 gün içinde zararın konusu ile memurun sorumluluğunu belirten tüm bilgi ve belgeleri, o kurum ve kuruluşun en üst yöneticisine iletirler. En üst yöneticiler bilgi ve belgelerin kendilerine intikal ettiği tarihi izleyen 10 gün içinde bu yönetmeliğin 7 nci maddesinde belirtilen usul ve esaslar uyarınca zarar miktarını tesbit ettirirler.
Zarar miktarının bu yönetmeliğin 8 inci maddesinin birinci fıkrasında belirtilen miktarı geçmediği hallerde, zararlarla ilgili belgeler en üst yöneticiler tarafından karar verilmek üzere ilgili disiplin amirine, gerektiğinde yetkili disiplin kuruluna gönderilir. Ayrıca zarar veren memurdan ödemeyi kabul edip etmediği hususunda yazılı beyanda bulunması istenir. Bu işlemler en geç 10 gün içinde tamamlanır.
Yukarıdaki fıkra kapsamına giren miktardaki zararları ödemeyi kabul eden memurlar hakkında düzenlenen dosya disiplin amiri veya yetkili disiplin kurulunca dosyanın intikalini izleyen 10 gün içinde incelenip karara bağlanır. Kararda aylıklardan yapılacak kesinti miktarı ve taksit sayısı belli edilir.
İdareye verdikleri zararı ödemeyi kabul etmeyen memurlar hakkında genel hükümlere göre takibat yapılmak ve dava açılmak üzere zarara ait bütün bilgi ve belgeler kurum ve kuruluşun en üst yöneticilerince konuyla ilgili mercilere gönderilir." denilmektedir.
Yukarıda yer alan mevzuat hükümleri gereğince, birim amirlerinin zarara neden olan kişinin sorumluluğunu belirten bilgi ve belgeleri zararın meydana geldiği tarihten itibaren üç gün içinde kurumun üst yöneticisine bildirme yükümlülükleri bulunmaktadır. Ancak, söz konusu hükmün yerine getirildiğine ilişkin herhangi bir belge gönderilmemiştir. Bu nedenle birim amiri sıfatıyla harcama yetkilisi tek sorumlu olarak kabul edilmiştir.
Bu itibarla, kaza sonucu hasar gören söz konusu aracın toplam ... TL tamir masrafının, sigorta şirketince karşılanan ... TL si dışında kalan tutarının İl Özel İdaresi bütçesinden karşılanması ve ilgililere rücu edilmemesi sonucu ortaya çıkan ... TL tutarındaki kamu zararının, rücu işlemini yapması gereken Harcama Yetkilisi ...'ye tek başına,
6085 sayılı Sayıştay Kanununun 53 üncü maddesi gereği işleyecek faizleri ile birlikte ödettirilmesine,
(Üye ...'nün; "Rapor dosyası ve eki belgeler incelendiğinde; ... İl Özel İdaresine ait kamyonet ile maddi hasarlı trafik kazasına neden olunduğu, polis memurlarınca tutulan kaza tespit tutanağında söz konusu araç ile diğer araçların sürücülerinin kusur ve ihmalinden bahsedildiği ancak tarafların kusur oranlarını gösteren raporun belge ekinde bulunmadığı, Ödeme Emri Belgesi ile hasar gören resmi aracın tamir ve bakım masrafının tamamının Kurum tarafından ödendiği anlaşılmıştır.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunun "Kişisel sorumluluk ve zarar" başlıklı 12 nci maddesinde, zararların ödettirilmesinde genel hükümlerin uygulanacağı, Devlete ve Kişilere Memurlarca Verilen Zararları Nevi ve Miktarların Tespiti, Takibi, Amirlerin Sorumlulukları, Yapılacak Diğer İşlemler Hakkında Yönetmeliğin "İdarenin Rücu Hakkı" başlıklı 11 inci maddesinde Kurumların genel hükümlere göre sorumlu memurlara rücu haklarının saklı olduğu belirtilmiştir.
Genel hükümlere göre zamanaşımı süresi zararın meydana geldiği tarihten itibaren 10 yıl olduğu ve söz konusu olayda zamanaşımı süresinin dolmadığı düşünüldüğünde idarenin trafik kazası sonucu hasar tamir masraflarının sorumluluğu bulunan memurdan kusuru oranına göre genel hükümler çerçevesinde tahsili yoluna gitmesi gerekir." şeklindeki görüşüne karşın),
Anılan Kanunun 55 inci maddesi uyarınca iş bu ilamın tebliğ tarihinden itibaren altmış gün içerisinde Sayıştay Temyiz Kurulu nezdinde temyiz yolu açık olmak üzere, oy çokluğuyla,
Yılı 2020
Dairesi 8
Karar No 238
İlam No 32
Tutanak Tarihi 24.2.2022
Kararın Konusu Sorumluluk ve Yargılama Usulleri ile İlgili Kararlar
Araç Onarım Giderleri
…… Belediyesi . …. Müdürlüğü hizmetinde kullanılan ve trafik kazası sonucunda hasar meydana gelen araca ilişkin onarım harcamalarının …. bütçesinden karşılanması ve kaza yapan personele rücu edilmemesi suretiyle kamu zararına sebebiyet verildiği iddiasına ilişkin olarak;
5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Mal yönetiminde etkililik ve sorumluluk” başlıklı 48’inci maddesinde; kamu idarelerinin, taşınırlarının muhafazası ve kullanımından sorumlu olduğu, aynı şekilde taşınır teslim edilen görevlilerin de taşınırın korunmasından ve taşınıra verilen zararlardan mesul olduğu, kamu idarelerinin ise verilen bu zararları sorumlularına ödettirmekle yükümlü olduğu ifade edilmiştir.
Taşınır Mal Yönetmeliği’nin “Sorumluluk” başlıklı 5’inci maddesinin ikinci fıkrasında harcama yetkililerinin, kasıt, kusur veya ihmal sonucu kırılan, bozulan veya kaybolan taşınırlara ilişkin zararların, ilgililerinden tazmini için gerekli işlemleri yapmaya veya yaptırmaya yetkili olduğu belirtilmiştir.
Öte yandan, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun “Kişisel sorumluluk ve zarar” başlıklı 12’nci maddesinde; Devlet memurlarının kendilerine teslim edilen Devlet malını korumak ve her an hizmete hazır halde bulundurmak için gerekli tedbirleri almak zorunda olduğu belirtilmiş olup, anılan maddede Devlet memurunun kasıt, kusur, ihmal veya tedbirsizliği sonucu idare zarara uğratılmışsa, bu zararın ilgili memur tarafından rayiç bedeli üzerinden ödenmesinin esas olduğu ifade edilmiştir.
Aynı Kanun’un “Kişilerin uğradıkları zararlar” başlıklı 13’üncü maddesine dayanılarak kasıt, kusur, ihmal ve tedbirsizlik sonucu idareye verilen zararların nevi ve miktarlarının tespiti, takibi, amirlerin sorumlulukları, yapılacak işlemlerle ilgili usul ve esasları belirlemek amacıyla 13.8.1983 tarih ve 18134 sayılı Resmi Gazete’de “Devlete ve Kişilere Memurlarca Verilen Zararların Nevi ve Miktarlarının Tespiti, Takibi, Amirlerinin Sorumlulukları, Yapılacak Diğer İşlemler Hakkında Yönetmelik” yayımlanmıştır.
Söz konusu Yönetmelik’in “Memurların Sorumlulukları ve Zararları Tazmin Mükellefiyeti” başlıklı 4’üncü maddesinde, 657 sayılı Kanun’un 12’nci maddesindeki hükümlere benzer ifadelere yer verilmiş olup, Yönetmelik’in “Amirlerin Sorumlulukları” başlıklı 9’uncu maddesinde; memurlarca verilen zararların miktarının tespiti ve ilgililerden bu yönetmelik veya genel hükümlere göre tahsili konusunda yapılacak işlemlerin zamanında ve eksiksiz yürütülmesinden, zararı veren memurların görevli bulundukları kurum ve kuruluşların o mahaldeki amirlerinin müteselsilen sorumlu olduğu açıklanmıştır.
Yukarıda belirtilen mevzuat hükümleri uyarınca, kendine taşınır kamu malı teslim edilmiş memur, bu malın korunmasından ve kasıt, kusur veya ihmalleri sonucu ortaya çıkabilecek zararlardan sorumludur. İdareler ise ortaya çıkan bu tür zararların, sorumlularına rücu ettirilmesinden sorumludurlar.
Yapılan incelemede, … ….. Müdürlüğü hizmetlerinde kullanılan …. .. …. plakalı 2015 model kamyonetin, 17.02.2020 tarihinde gerçekleşen trafik kazası sonucunda hasara uğradığı ve olaya ilişkin “Maddi Hasarlı Trafik Kazası Tespit Tutanağı”nda da belirtildiği üzere kusurun personel …. …..’e ait olduğu, ancak hasarlı araca ilişkin olarak gerçekleştirilen onarım harcamalarının, kaza yapan personele rücu edilmediği görülmektedir.
