Göreve İade Edilen Memurun Mahkeme Kararında Özlük Haklarına İlişkin Hüküm Yoksa Ne Yapılır?
Çeşitli nedenlerle görevden alınan veya görevine son verilen memurlar haklarında uygulanan işlemler hakkında yargı yoluna başvurmaktadırlar.Verilen mahkeme kararları neticesinde ise memurlar eski memuriyetlerine tekrardan atanmaktadırlar.Mahkemelerce verilmiş olan yargı kararlarının bazılarında göreve iadesi ve mahrum kaldıkları özlük ve mali hakların ilgili ödenmesi yönünde karar verilirken bazılarında ise memurun göreve iade edilmesi yönünde karar verilerek mali ve özlük haklarına ilişkin herhangi bir hükme yer verilmemektedir.Bu gibi durumlarda ise idareler memurların görevde olmadığı dönemlere ilişkin mali haklarını ödememekte ve memurlar bu seferde özlük haklarının kendilerine ödenmesi hususunda tekrardan dava açmak zorunda kalmaktadırlar.Göreve İade Edilen Memurun Mahkeme Kararında Özlük Haklarına İlişkin Hüküm Yoksa Ne Yapılır sorusunun cevabını daha önceki yıllarda verilmiş olan Danıştay kararı ile Maliye Bakanlığınca yayınlanmış olan tebliğlerde yer alan hususlar doğrultusunda açıklamaya çalışacağız.
Konuya ilişkin olarak 1982 yılında Danıştay 1. Dairesince verilmiş olan 1982/112 esas ve 1982/130 sayılı kararda özetle çeşitli nedenlerle görevden alınan ve atılan memurların yapılan işlemin iptali yönündeki açmış oldukları davalarda kendilerine ödenmeyen mali hakların taraflarına ödenmesi yönünde talepte bulunmuş olunup olunmamasına bakılmaksızın ilgililere görevde bulunmadıkları dönemlere ilişkin olarak ödenmesi gereken mali ve özlük haklarının ödenmesi gerektiği yönünde karar verilmiştir. İlgili karar yazımız ekinde yer almaktadır.
Danıştay 1. Dairesince verilmiş olan 1982/112 esas ve 1982/130 sayılı kararına istinaden Maliye Bakanlığınca yayımlanmış olan 81 sıra nolu Devlet Memurları Genel Tebliğinde de mahkeme kararında yer alan hususlar doğrultusunda açıklamalar yapılmıştır. İlgili genel tebliğde de mahkeme kararına atıfta bulunularak "gerek ihtilafların kısa zamanda çözümlenmesi gerekse kurumların boş yere yargı giderlerini ödememeleri bakımından uygulamanın Danıştay Birinci Dairesinin anılan karan doğrultusunda yapılması gerekmektedir." hükmüne yer verilmiştir.
İlgili mahkeme kararı ve 81 nolu Devlet Memurları Genel Tebliğinde yer alan hususlara göre idarelerin mahkeme kararı ile göreve dönen ancak mahkeme kararında mali hakların ödenmesine yönelik hüküm bulunmayan memurlara hak etmiş oldukları mali ve özlük haklarını ayrı bir mahkeme kararına gerek olmadan ödemesi gerekmektedir.
Burada iki durum karşımıza çıkmaktadır.
Birinci durumda memur memurluktan çıkarılmış ise görevde olmadığı dönemlere ilişkin olarak almadığı mali haklar çalışılmış gibi ödenmelidir.
İkinci durumda ise memur memurluktan çıkarılmamış daha alt göreve atanmış ise bu durumda da eski görev ile atanmış olduğu görev arasındaki maaş farkları ilgiliye ödenmek zorundadır.
Bazı durumlarda memurlarca haklarında yapılan işlemlerle ilgili olarak mahkemelerden yürütmeyi durdurma kararı alınabilmektedir.
Yürütmeyi Durdurma kararı alan memurların özlük haklarına ilişkin olarak yapılacak olan işlemlerde idareler arasında tereddüte neden olmaktadır.Memurlarca alınan yürütmeyi durdurma kararları da aynen mahkeme kararları gibi verildikleri tarih itibariyle hüküm ifade etmekte ve memurlar eski görevlerine iade edilmektedirler.Bu durumda da memurun göreve iade edilmesi durumunda alamadığı özlük hakları kendisine ödenmelidir.Konuya ilişkin olarak Maliye Bakanlığınca yayınlanmış olan 81 nolu Devlet Memurları Genel Tebliğine ek olarak yayınlamış olan genel tebliğde gerekli açıklamalar yapılmıştır.İlgili tebliğde de Danıştay 1. Dairesince verilmiş olan 1982/112 esas ve 1982/130 sayılı karara atıfta bulunulmuş ve özlük ve mali hakların ödenmesi gerektiği bildirilmiştir.İlgili tebliğ yazımız ekinde yer almaktadır.
Danıştay Birinci Dairesinin Esas No: 1982/112, Karar No: 1982/130 sayılı istişari kararı
Haklarında Uygulanan Göreve Son Verme, Görevden Çekilmiş Sayılma Ya Da Benzeri İşlemlerin Yargısal Kararla İptali Üzerine Göreve Döndürülenlere, Dava Dilekçelerinde Bir İstemde Bulunup Bulunmadıklarına Bakılmaksızın, Maddi Haklarının Ödenmesi Gerektiği Hk.
T.C. Anayasasının 132. ve 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 28.maddeleri hükümlerine göre, idare, bir idari işlemin iptaline iliş kin yargı kararına uymaya ve bu kararın amaç ve kapsamı doğrultusunda işlem tesis etmeye ya da eylemde bulunmaya zorunludur.
Bu zorunluluğun, duraksama konusu yönünden idareye hangi yükümlülükleri getirdiğini saptayabilmek için iptal kararlarının sonuçlarının belirlenmesi gerekli bulunmaktadır.
İdari işlemin yargısal bir kararla iptali halinde, bu iptal kararlarının işlemin yapılması sırasında unsurlarında bulunan sakatlıkları saptadığı, işlemi yapıldığı andan başlayarak ortadan kaldırdığı bu özelliği nedeniyle geriye yürüyen sonuçlar doğurduğu, başka bir anlatımla, işlemin tesis edildiği tarihten önceki hukuki durumun geçerliğini sağladığı idare Hukukunun bilinen ilkelerindendir.
Yukarıda anılan Anayasa, Yasa hükümleri ve idare hukuku ilkesi karşısında, idare, iptal kararının amaç ve kapsamına göre yeni bir işlem yada işlemler yapmak, iptal edilen işlemden doğan sonuçları ortadan kaldırmak, işlemin hiç yapılmamış sayılması ilkesi gereği olarak, önceki hukuki durumun geçerliğini sağlamak görevi ile yükümlüdür. İptal kararının bu sonuçları doğurduğu gözönüne alındığında, haklarında göreve son verme, görevinden çekilmiş sayılma ya da benzeri işlemler yapılan kamu görevlilerinin, yargısal yoldan bu işlemlerin iptalini sağlamaları halinde, idarenin, bu kararlara uygun işlem tesis etmesi ve işlemin doğurduğu hukuki ve fiili bütün sonuçları ortadan kaldırmak için memurun iptal edilen işlem ile sıkı ilişkisi bulunan bütün maddi haklarını, o görev yapılmış gibi ve başkaca bir hükme gerek olmaksızın kendiliğinden ödemesi gerekli bulunmaktadır. İptal kararı üzerine memurun, görevine iadesi ile yetinip, memuriyet görevinin fiilen yapılmadığı süreye ilişkin maddi haklarını ödememek, iptal kararı ile ortadan kaldırılmış bir işlemin sonuçlarını geçerli bırakmak anlamına gelir ki, bunun yukarıda açıklanan idare hukuku ilkesiyle bağdaşmayacağı açıktır.
Bu durumda, haklarında tesis edilen göreve son verme, görevden çekilmiş sayılma ya da benzeri işlemlerin yargısal kararla iptali üzerine göreve döndürülenlere, dava dilekçelerinde bir istemde bulunmuş olup olmadıklarına bakılmaksızın, işlemin tesisi tarihinden sonraki bütün maddi haklarının ödenmesi gerektiği mütalaa kılındı.
Mahkeme Kararı İle Göreve Dönenlerin Mali Haklarına İlişkin Maliye Bakanlığı Genel Tebliği
Devlet Memurları Kanunu Genel Tebliği (Seri No 81)
T.C.
MALİYE BAKANLIĞI
Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü
Sayı : KY-10-115567-76/17-1/4785 Ankara
Konu : Yargı Organlarından îptal Kararı 25.2.1983 Alan Personelin Aylık ve Diğer Özlük Hakları
Çeşitli kuruluşlardan Bakanlığımıza gönderilen yazılardan, Kurumlarınca meslekten ihraç edilen, müstafi sayılan ya da haklarında benzeri işlemler yapılan memurlardan idari yargı yoluna başvurarak bu idari işlemler hakkında iptal karan alanlara, görevden uzak kaldıkları süre için bir ödeme yapılıp yapılmayacağı konusunda duraksamaya düşüldüğü anlaşılmaktadır.
657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 147 nci maddesinin (A) bendinde, "Aylık bu Kanuna tabi kurumlarda görevlendirilen memurlara hizmetlerinin karşılığında, kadroya dayanılarak ay itibariyle ödenen parayı, ifade eder." denilmek suretiyle aylığın, memurlara hizmetlerinin karşılığında bir kadroya dayanılarak ödeneceği öngörülmüş bulunmaktadır.
Öte yandan anılan hükme dayanılarak çeşitli kurumlara yazılan yazılarımızda; Kurumlarınca meslekten ihraç edilen, müstafi sayılan ya da haklarında benzeri işlemler yapılan personelce bu işlemlerin iptali için idari yargıya gidilmiş, fakat dava dilekçelerinde aylık ve özlük haklarına ait bir istemde bulunulmamış ve tazmin hüküm olunmamış ise fiilen görev yapılmayan süreye ilişkin olarak bir ödeme yapılmasının mümkün olmadığı açıklanmıştır.
Ancak, bu konu ile ilgili olarak Danıştay Birinci Dairesinin Esas No: 1982/112, Karar No: 1982/130 sayılı istişari kararında ise; haklarında tesis edilen göreve son verme, görevden çekilmiş sayılma ya da benzeri işlemlerin iptali üzerine göreve döndürülenlerin, dava dilekçelerinde aylık ve diğer özlük haklarına ilişkin bir istemde bulunup bulunmadıklarına bakılmaksızın, işlemin tesisi tarihinden sonraki bütün maddi haklarının ödenmesi gerektiği
belirtilmektedir.
Bu nedenle, gerek ihtilafların kısa zamanda çözümlenmesi gerekse kurumların boş yere yargı giderlerini ödememeleri bakımından uygulamanın Danıştay Birinci Dairesinin anılan karan doğrultusunda yapılması gerekmektedir.
Bilgileri ve uygulamanın yukarıda yapılan açıklamalara göre yürütülmesini arz ve rica ederim.
Yürütmeyi Durdurma Kararı Alan Memurların Özlük ve Mali Haklarına İlişkin Maliye Bakanlığı Genel Tebliği
T. C. MALİYE BAKANLIĞI Bütçe ve Malt Kontrol Genel Müdürlüğü
Sayı : BÜMKO-KY-10-115567-76 / 17-1 / 4785 /22783 Ankara
Konu: Yargı Organlarından Yürütmeyi Durdurma Kararı Alanların Aylık ve Diğer özlük Hakları
Devlet Memurları Kanunu Genel Tebliği Seri No : 81'e Ek
Yargı Organlarından "îptal Kararı" alan personelin aylık ve diğer özlük haklarına ilişkin olarak Bakanlığımızca yayınlanan Devlet Memurları Kanunu Genel Tebliğinde; (Seri No: 81) hakkında tesis edilen göreve son verme, görevden çekilmiş sayılma ya da benzeri işlemlerin iptali üzerine göreve döndürülenlerin, dava dilekçelerinde aylık ve diğer özlük haklarına ilişkin bir istemde bulunup bulunmadıklarına bakılmaksızın, işlemin tesisi tarihinden sonraki bütün maddi haklarının ödenmesi gerektiği belirtilmiş, ancak Yargı Organlarından "Yürütmeyi Durdurma" kararı alanlarla ilgili olarak herhangi bir açıklamaya yer verilmemişti.
Bu nedenle, konu ile ilgili olarak çeşitli kuruluşlardan Bakanlığımıza gelen yazılarda, Yargı Organlarından "Yürütmeyi Durdurma" karan alanlar hakkında ne gibi bir işlem yapılacağı konusunda Bakanlığımız görüşü istenilmektedir.
Konu ile ilgili olarak Danıştay Birinci Dairesinin 21.6.1983 gün ve Esas No: 1983/116, Karar No: 1983/144 sayılı îstişari Kararında; haklarında tesis edilen göreve son verme, görevden çekilmiş sayılma ya da benzeri işlemlerin yürütmenin durdurulması kararıyla durdurulması üzerine, görevine döndürülen memurlara fiilen görev yapmadıkları döneme ait aylık ve diğer özlük haklarının ödenmesi gerektiği belirtilmektedir. Bu itibarla, Yargı Organlarından "Yürütmeyi Durdurma" kararı alanlara da anılan Genelgemiz esasları çerçevesinde iptal karan alanlar gibi işlem yapılması gerekmektedir.
Bilgileri ve uygulamanın yukarıda yapılan açıklamalara göre yürütülmesini arz ve rica ederim.
