Fiilen derse girmeyene ek ders ücreti artırımlı ödenir mi?
Müdür yardımcısı olarak görev yapan bir personel, toplu sözleşme gereğince Milli Eğitim Bakanlığına bağlı yaygın ve örgün eğitim kurumlarında görev yapan öğretmenlerden yüksek lisans yapmış olanlara, fiilen girdikleri dersler için ödenecek ek ders ücretlerinin %7 artırımlı ödenmesinin düzenlendiğini, ancak fiilen derse girmediği gerekçesi ile tarafına ek ders ücretinin %7 artırımlı ödenmediğini belirterek, ödenmeyen artırımlı ek ders ücretinin ödenmesi talebiyle Kamu Denetçiliği Kurumuna başvurmuştur.
Başvuruyu değerlendiren KDK; yüksek lisans mezunu olan ve okul müdür yardımcısı olarak görev yapan ilgilinin, yaptığı işin gereği fiilen derse girme imkânının bulunmadığı, bu nedenle fiilen derse girme gibi bir koşulun aranamayacağı, dolayısıyla lisans sonrası kendilerini geliştirmeleri, mesleki hayatlarına katkı sağlayabilmeleri adına yüksek lisans/doktora yapmış olan okul müdür yardımcılarına da ayrım gözetilmeksizin artırımlı ek ders ücreti ödemesi gerektiği anlaşıldığından Toplu Sözleşme hükmü gereğince %7 artırımlı ek ders ücreti ödenmesi talebinin, idarece fiilen derse girme şartı aranması nedeniyle ödenmemesi işleminde hukuka ve hakkaniyete uyarlık bulunmadığı, ders niteliğinde yönetim görevi karşılığında ödenen ek ders ücretinin başvurana %7 artırımlı ödenmesi gerektiği yönünde karar vermiştir.
T.C.
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ
KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU
(OMBUDSMANLIK)
TAVSİYE KARARI
BAŞVURAN
BAŞVURUYA KONU İDARE : MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI
BAŞVURUNUN KONUSU : Artırımlı ek ders ücreti talebi hakkındadır.
BAŞVURU TARİHİ : 16/12/2024
I. BAŞVURANIN İDDİA VE TALEPLERİ
1. Başvuran Kurumumuza yapmış olduğu başvurusunda özetle, ...................... ili...................... ilçesi ...................... Çok Programlı Anadolu Lisesinde okul müdür yardımcısı olarak görev yaptığını, yüksek lisans eğitimini 20.05.2019 tarihinde tamamladığını, Toplu Sözleşme gereğince Milli Eğitim Bakanlığına bağlı yaygın ve örgün eğitim kurumlarında görev yapan öğretmenlerden yüksek lisans yapmış olanlara, fiilen girdikleri dersler için ödenecek ek ders ücretlerinin %7 artırımlı ödenmesinin düzenlendiğini, ancak fiilen derse girmediği gerekçesi ile tarafına ek ders ücretinin %7 artırımlı ödenmediğini belirterek, ödenmeyen artırımlı ek ders ücretinin ödenmesini talep etmektedir.
II. İDARENİN BAŞVURUYA İLİŞKİN AÇIKLAMALARI
2. Başvuruya konu iddialar hakkında Millî Eğitim Bakanlığı Personel Genel Müdürlüğünün 2.1.2025 tarihli ve sayılı yazısında özetle;
2.1. 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 220/A maddesinin birinci fıkrasının (g) bendinde; yürürlükte bulunan mevzuatın mali hükümlerinin uygulanmasını yönlendirme, bu konuda ortaya çıkabilecek her türlü meseleyi çözme ve tereddütleri giderme görevinin Hazine ve Maliye Bakanlığının görevleri arasında sayıldığı, bu yetkiye istinaden Hazine ve Maliye Bakanlığının malî konulara ilişkin görüşlerinin tüm kamu kurum ve kuruluşları bakımından bağlayıcı nitelikte olduğu,
2.2. Bu bağlamda Hazine ve Maliye Bakanlığının konuya yönelik verdiği görüş yazısının son paragrafında “Ancak, öğretmenlerin fiilen girdikleri derslerin dışındaki görevlerinden; işletmelerde meslek eğitimi ve staj kapsamındaki görevleri, hazırlık ve planlama, planlama ve bakım-onarım, öğrenci sosyal ve kişilik hizmetleri, sınav, belleticilik ve benzeri görevler için ödenen ek ders ücretleri ile 2006/11350 sayılı Kararın 14 üncü maddesine göre yüz yüze eğitim yapılmayan eğitim kurumlarında görevli öğretmenlere ödenen ek ders ücretleri ve aynı Kararın 16 ncı maddesine göre ders görevinin yapılmış sayılmasına bağlı olarak ödenen ek ders ücretleri ile Kararın 10 uncu maddesine göre ödenen ‘Ders niteliğinde yönetim görevi’ karşılığı gibi fiilen ders ve ek derslere girilmeksizin ödenmekte olan ek ders ücretlerinin artırımlı (%5 ve %15) olarak ödenmesine imkân bulunmamaktadır.” görüşüne yer verildiği,
2.3. Daha sonra konu hakkında açılan davaların Bakanlık aleyhine sonuçlanması üzerine Hazine ve Maliye Bakanlığından konu hakkındaki görüşünü yeniden değerlendirilmesinin istendiği, Hazine ve Maliye Bakanlığının yeni görüş yazısında “Anılan hükmün incelenmesinden de anlaşılacağı üzere, Bakanlığınıza bağlı örgün ve yaygın eğitim kurumlarında görev yapmakta olan yüksek lisans ve doktora yapmış öğretmenlere ek ders ücretlerinin artırımlı ödenebilmesi bu derslere fiilen girilmesi şartına bağlanmıştır. Bu çerçevede, ilgi (b)'de kayıtlı Bakanlığımız görüşünün yerinde olduğu değerlendirilmekte olup, söz konusu görüşümüze eklenecek herhangi bir husus bulunmamaktadır.” açıklamasına yer vererek önceki görüşünde ısrarcı olduğu, bu nedenle başvurana Millî Eğitim Bakanlığı Yönetici ve Öğretmenlerinin Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Kararın 10 uncu maddesi kapsamında “Ders niteliğinde yönetim görevi” karşılığında ödenen ek ders ücretinin, görmüş olduğu yüksek lisans öğrenimine bağlı olarak artırımlı ödenmesinin mümkün olamadığı,
İfade edilmektedir.
III.İLGİLİ MEVZUAT
3. 18.10.1982 tarihli ve 2709 sayılı T.C. Anayasasının;
3.1.“Dilekçe, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkı” başlıklı 74 üncü maddesinin üçüncü ve dördüncü fıkralarında; “Herkes, bilgi edinme ve kamu denetçisine başvurma hakkına sahiptir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanlığına bağlı olarak kurulan Kamu Denetçiliği Kurumu idarenin işleyişiyle ilgili şikâyetleri inceler”
3.2. “Kamu hizmeti görevlileriyle ilgili hükümler” bölümünde yer alan “Genel ilkeler” başlıklı 128 inci maddesinin ikinci fıkrasında; “Memurların ve diğer kamu görevlilerinin niteliklerinin, atanmalarının, görev ve yetkilerinin, haklarının ve yükümlülüklerinin, aylık ve ödeneklerinin ve diğer özlük işlerinin kanunla düzenlenir.”
4. 6328 sayılı Kamu Denetçiliği Kurumu Kanunu’nun “Kurumun görevi” başlıklı 5 inci maddesinin birinci fıkrasında; “Kurum, idarenin işleyişi ile ilgili şikayet üzerine, idarenin her türlü eylem ve işlemleri ile tutum ve davranışlarını; insan haklarına dayalı adalet anlayışı içinde, hukuka ve hakkaniyete uygunluk yönlerinden incelemek, araştırmak ve idareye önerilerde bulunmakla görevlidir.”
5. 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin “Kamu Mali Yönetim ve Dönüşüm Genel Müdürlüğü” başlıklı 220/A maddesinin birinci fıkrasının (g) bendinde,
“Bakanlığın görev alanına giren hususlarda mevzuatta yer alan mali hükümlerin uygulanmasını yönlendirmek, bu konuda ortaya çıkabilecek her türlü meseleyi çözmek ve tereddütleri gidermek,”
6. 03.09.2023 tarihli ve 32298 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Hizmet Kollarına Yönelik Mali ve Sosyal Haklara ilişkin 2024 ve 2025 yıllarını kapsayan 7. Dönem Toplu Sözleşmenin “Eğitim, Öğretim ve Bilim Hizmet Koluna İlişkin Toplu Sözleşme” bölümünün “Lisansüstü öğrenim gören öğretmenlere ilave ek ders ücreti” başlıklı 8 inci maddesinde, “(1) Milli Eğitim Bakanlığına bağlı örgün ve yaygın eğitim kurumlarında görev yapan öğretmenlerden yüksek lisans ve doktora yapmış olanlara, fiilen girdikleri dersler için ödenecek ek ders ücretleri sırasıyla %7 ve %20 artırımlı ödenir.”
7.657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun “Ders Görevi” başlıklı 89 uncu maddesinde, “(Değişik: 30/5/1974 - KHK-12; Aynen kabul: 15/5/1975 - 1897/1 md.) Her derecedeki eğitim ve öğretim kurumlan ile Üniversite ve Akademi (Askeri Akademiler dahil), okul, kurs veya yaygın eğitim yapan kurumlarda ve benzeri kuruluşlarda öğretmen veya öğretim üyesi bulunmaması halinde öğretmenlere, öğretim üyelerine veya diğer memurlara veyahut açıktan atanacaklara ücret ile ek ders görevi verilebilir.
Ücretle okutulacak ders saatlerinin sayısı, ders görevi alacakların nitelikleri ve diğer hususlar Cumhurbaşkanı kararı ile tespit olunur.”
8. 439 sayılı Milli Eğitim Bakanlığına Bağlı Yüksek ve Orta Dereceli Okullar Öğretmenleri ile ilkokul Öğretmenlerinin Haftalık Ders Saatleri ile Ek Ders Ücretleri Hakkında Kanun’un Ek 1 inci maddesinde, “(Değişik: 3/4/1998 - 4359/7 md.) Anaokullarında, anasınıflarında, yetiştirme yurtlarında, okuma yazma kurslarında, gezici köy kurslarında görevli öğretmenler ile ilköğretim kurumlarında görevli sınıf öğretmenleri aylıkları karşılığında haftada 18 saat, branş öğretmenleri 15 saat ders okutmakla yükümlüdürler. Bunlara; kanun, tüzük, yönetmelik ve eğitim programlarında verilen görevlerin yerine getirilebilmesi için zorunlu olarak ek ders görevi verilir.
Belirtilen kurumlarda öğretmen ve yönetici olarak görev alanlarla diğer eğitim kurumlarında ve Milli Eğitim Bakanlığı merkez ve taşra teşkilatında görev alanlardan kimlerin zorunlu ek ders görevi alacağı ve haftalık çalışmalarının ne kadarının zorunlu ek ders görevinden sayılacağı; birden fazla sınıf okutan öğretmenlere verilecek haftalık zorunlu ders görevinin sayısı, öğretmen ve yöneticilere haftada verilecek zorunlu ek ders sayısı ve diğer hususlar 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 89 uncu maddesi hükümleri uyarınca düzenlenir.
İkinci fıkrada belirtilenlere ilave olarak, Eğitim ve Öğretim Hizmetleri Sınıfına dahil denetim elemanlarına da ek ders ücreti ödenir. (...)”
9.Millî Eğitim Bakanlığı Yönetici ve Öğretmenlerinin Ders ve Ek Ders Saatlerine ilişkin Karar’ın;
9.1. “Amaç” başlıklı 1 inci maddesinde, “Bu Kararın amacı, Millî Eğitim Bakanlığının yönetici, öğretmen, uzman ve usta öğreticileri ile diğer görevlilerinin aylık ve ek ders ücreti karşılığında okutacakları ve okutmuş sayılacakları haftalık ders saatlerinin sayısını, ders görevi alacakların niteliklerini ve diğer hususları düzenlemektir.”
9.2.“Tanımlar” başlıklı 4 üncü maddesinde, “d) Ders niteliğinde yönetim görevi: Bakanlığa bağlı her derece ve türdeki örgün ve yaygın eğitim kurumlarında görevli personelin inceleme, araştırma, planlama, programlama, yönetim, denetim, eğitim ve öğretim hizmetlerinden ek ders görevi olarak kabul edilen etkinlikleri, ... f) Ek ders görevi: Aylık karşılığı ders görevi dışında ek ders ücreti karşılığında okutulan dersleri,.. .ifade eder.”
9.3. “Ders niteliğinde yönetim görevi” başlıklı 10 uncu maddesinde, “(1) İlgili mevzuat hükümleri ile tespit edilen inceleme, araştırma, planlama, programlama, yönetim, denetim, eğitim ve öğretim gibi görevlerinden; (...)
5) (Değişik: 17/01/2011 tarihli ve 2011/1328 sayılı BKK) Yatılı ve pansiyonlu okulların pansiyondan sorumlu müdür yardımcısının haftada 28 saati ve bu okulların diğer müdür yardımcılarının ise haftada 22 saati,
6) (Değişik: 18/04/2008 tarihli ve 2008/13567 sayılı BKK) Her türdeki Anadolu liseleri, fen liseleri, sosyal bilimler liseleri, spor liseleri, kız ve erkek teknik öğretim, ticaret ve turizm okul ve kurumları, özel eğitim okul ve kurumları ile okul öncesi eğitim kurumları müdür yardımcılarının haftada 20 saati,
7) Diğer örgün ve yaygın eğitim kurumları ile azınlık okulları müdür yardımcılarının haftada 18 saati, (...) ders niteliğinde yönetim görevi sayılır ve fiilen görev yapma karşılığında ek ders ücreti ödenir. (...)”
9.4. “Görevin fiilen yapılması” başlıklı 25 inci maddesinde, “Bu Karar kapsamında ek ders ücreti ödenebilmesi için, ek ders görevinin fiilen yapılmış olması, ek ders görevinden sayılan veya ek ders görevinin yapılmış sayılacağı hâller bakımından ise bu Kararda belirlenen koşulların oluşması şarttır. Ek ders ödemelerinden harcama yetkilisi, ödeme emri belgesini düzenleyen gerçekleştirme görevlisi ve bu Kararda belirtilen esas ve usuller çerçevesinde ek ders görevinin gerçekleştiğine ilişkin belgeyi düzenleyen ve onaylayan diğer gerçekleştirme görevlileri müteselsilen sorumludur. (...)”
Düzenlemelerine yer verilmiştir.
IV.KAMU DENETÇİSİ SADETTİN KALKAN’IN KAMU BAŞDENETÇİSİ’NE ÖNERİSİ
10.Kamu Denetçisi tarafından yapılan inceleme ve araştırma neticesinde hazırlanan “Tavsiye Karar Önerisi” Kamu Başdenetçisi’ne sunulmuştur.
V. DEĞERLENDİRME VE GEREKÇE
A. Hukuka, Hakkaniyete ve İnsan Haklarına Uygunluk Yönünden Değerlendirme
11.Kurumumuza yapılan başvuruda başvuran özetle; yüksek lisans mezunu okul müdür yardımcısı olarak kendisine ders niteliğinde yönetim görevi karşılığında ödenen ek ders ücretinin %7 artırımlı olarak ödenmesini talep etmektedir.
12. Başvuruya konu uyuşmazlıkta; müdür yardımcısı olarak görev yapan başvuranın yüksek lisans mezunu olmakla birlikte ek ders ücretinin %7 artırımlı olarak ödenmesi talebinin, Hazine ve Maliye Bakanlığının konuyla ilgili görüş yazısına istinaden reddedildiği, Hazine ve Maliye Bakanlığının anılan yazıda özetle Millî Eğitim Bakanlığı Yönetici ve Öğretmenlerinin Ders ve Ek Ders Saatlerine İlişkin Kararın 10 uncu maddesine göre ödenen “Ders niteliğinde yönetim görevi” karşılığı gibi fiilen ders ve ek derslere girilmeksizin ödenmekte olan ek ders ücretlerinin artırımlı olarak ödenmesine imkân bulunmadığının kaydedildiği, söz konusu yazıda her ne kadar başvuranın fiilen derse girmemesi gerekçe olarak gösterilmekte ise de okul müdür yardımcısı olarak görev yapan başvuranın işin doğası gereği fiilen ders görevinin olmayacağının açık olduğu, Milli Eğitim Bakanlığı Yönetici ve Öğretmenlerinin Ders ve Ek Ders Ücretlerine İlişkin Karara göre müdür yardımcılarına ek ders niteliğinde yönetim görevi sayılacağı ve fiilen görev yapma karşılığında ek ders ücreti ödeneceği düzenlenmekle birlikte konuya ilişkin çok sayıda yargı kararında ilgili mevzuat ve yukarıda anılan Karar kapsamında fiilen derse girme imkânı bulunmayan başvuran durumundaki kişiler yönünden fiilen derse girme koşulunun aranamayacağına, okul müdür yardımcılığı görevinin fiilen yapılmasının yeterli kabul edileceğine, kendisini geliştirme ve mesleki hayatına katkı sağlama amacıyla yüksek lisans yapmış olan okul müdür yardımcılarına ek ders ücretlerinin %7 artırımlı olarak ödenmesi gerektiğine hükmedildiği görülmektedir.
13. Konuyla ilgili yargı kararlarında benzer uyuşmazlıklarda;
.13.1. ...................... 2. İdare Mahkemesi’nin 28.02.2024 tarihli E: 2023/1974, K: 2024/459 sayılı kararında özetle; davalı idare tarafından yüksek lisans yapan davacının ek ders ücretinin artırımlı olarak ödenmemesinin sebebinin, davacının fiilen derse girmemesi olarak gösterildiğinin anlaşıldığı, ancak, okul müdürü olarak görev yapan davacının işin doğası gereği fiilen ders görevinin olmayacağı, ek ders ücreti ödenirken de, okul müdürleri için “Her türdeki anadolu liseleri, fen liseleri, sosyal bilimler liseleri, spor liseleri, kız ve erkek teknik öğretim, ticaret ve turizm okul ve kurumlan, özel eğitim okul ve kurumları ile okul öncesi eğitim kurumlan müdür ve müdür başyardımcılarının haftada 25 saatinin ek ders niteliğinde yönetim görevi sayılacağı ve fiilen görev yapma karşılığında ek ders ücreti ödeneceği” düzenlemesine mevzuat hükümlerinde yer verildiği, bu durumda, yaptığı işin gereği ders görevi olmayan, bir başka deyişle fiilen derse girme imkanı bulunmayan davacı yönünden; fiilen derse girme gibi bir koşulun aranamayacağı, okul müdürlüğü görevinin fiilen yapılmasının yeterli olacağı, dolayısıyla lisans sonrası kendilerini geliştirmeleri, mesleki hayatlarına katkı sağlayabilmeleri adına yüksek lisans/doktora yapmış olan okul müdürlerine de ayrım gözetilmeksizin artırımlı ek ders ücreti ödemesi gerektiği sonuç ve kanaatine varılmakla, aksi yönde tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uyarlık görülmediği, öte yandan, hukuka aykırılığı yargı kararı ile saptanan işlemler nedeniyle ilgililerin yoksun kaldığı parasal hakların tazmini Anayasa’nın 125. maddesi uyarınca zorunlu olduğundan, davacının eksik ödenen ek ders ücretlerinin 09.11.2023 tarihli başvuru tarihinden geriye doğru 60 güne tekabül eden tarihten itibaren ki kısmının başvuru tarihi olan 09.11.2023 tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte ödenmesi gerektiği, nitekim benzer bir uyuşmazlıkta Ankara Bölge İdare Mahkemesi 7. İdari Dava Dairesi'nin 05.07.2023 tarih ve E: 2023/152, K: 2023/1736 sayılı kararının da aynı yönde olduğu, dava konusu işlemin iptaline, işlem nedeniyle davacının mahrum kaldığı parasal haklarının yasal faiziyle birlikte ödenmesi isteminin kabulüne oybirliğiyle karar verildiği,
13.2.Ankara Bölge İdare Mahkemesi 7. İdari Dava Dairesi’nin 05.07.2023 tarihli ve E: 2023/152, K: 2023/1736 sayılı kararında özetle; ek ders ücretinin artırımlı ödenmesi talebine ilişkin ret işleminin iptali ile işlem nedeniyle davacının mahrum kaldığı parasal haklarının yasal faiziyle birlikte ödenmesi isteminin kabulüne, davacının eksik ödenen ek ders ücretlerinin başvuru tarihinden geriye doğru 60 güne tekabül eden tarihten itibaren ki kısmının başvuru tarihinden itibaren işletilecek yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verdiği,
görülmektedir.
14.Başvuranın iddiaları, idarenin konuya ilişkin açıklamaları, ilgili mevzuat, emsal yargı kararları ile dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde; yüksek lisans mezunu olan ve okul müdür yardımcısı olarak görev yapan başvuranın, yaptığı işin gereği fiilen derse girme imkânının bulunmadığı, bu nedenle fiilen derse girme gibi bir koşulun aranamayacağı, dolayısıyla lisans sonrası kendilerini geliştirmeleri, mesleki hayatlarına katkı sağlayabilmeleri adına yüksek lisans/doktora yapmış olan okul müdür yardımcılarına da ayrım gözetilmeksizin artırımlı ek ders ücreti ödemesi gerektiği anlaşıldığından Toplu Sözleşme hükmü gereğince %7 artırımlı ek ders ücreti ödenmesi talebinin, idarece fiilen derse girme şartı aranması nedeniyle ödenmemesi işleminde hukuka ve hakkaniyete uyarlık bulunmadığı, ders niteliğinde yönetim görevi karşılığında ödenen ek ders ücretinin başvurana %7 artırımlı ödenmesi gerektiği sonuç ve kanaatine varılmıştır.
B. İyi Yönetim İlkeleri Yönünden Değerlendirme
15.28.03.2013 tarihli ve 28601 mükerrer sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Kamu Denetçiliği Kurumu Kanununun Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 6 ncı maddesinde iyi yönetim ilkelerine yer verilmiş olup; idarece söz konusu ilkelere uygun davranıldığı değerlendirilmektedir.
VI. HAK ARAMA ÖZGÜRLÜĞÜNE İLİŞKİN AÇIKLAMA
16.6328 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca, bu Tavsiye Kararının idareye tebliğ tarihinden itibaren 30 gün içinde idare tarafından herhangi bir eylem ya da işlem tesis edilmezse (varsa) dava açma süresinden kalan süre işlemeye devam edecek olup yetkili ve görevli mahkemelerde yargı yolu açıktır.
VII.KARAR
Açıklanan gerekçelerle BAŞVURUNUN KABULÜNE,
Okul müdür yardımcısı olarak görev yapan ve yüksek lisans yapmış olan başvurana, ders niteliğinde yönetim görevi karşılığında ödenen ek ders ücretinin %7 artırımlı olarak ödenmesi hususunda MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞINA TAVSİYEDE BULUNULMASINA,
6328 sayılı Kanunun 20 nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca, idare tarafından bu karar üzerine tesis edilecek işlemin otuz gün içinde Kurumumuza bildirilmesinin zorunlu olduğuna,
Kararın BAŞVURANA ve MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞINA tebliğine,
Türkiye Cumhuriyeti Kamu Başdenetçisince karar verildi.
Mehmet AKARCA Kamu Başdenetçisi
.
