Tebliğ edilmeyen disiplin cezası tekerrüre esas alınır mı?
657 sayılı Kanun'un yukarıda yer verilen ve tekerrür müessesesini düzenleyen maddesinin birinci cümlesinde özel tekerrür, ikinci cümlesinde ise genel tekerrür hali düzenlenmiştir. Buna göre özel tekerrür halinin oluşabilmesi için önceki fiil ile sonraki fiilin aynı nitelikte olması gerekmektedir. Burada her iki fiillin de aynı tür cezayı gerektirmesi önemlidir. Genel tekerrür uygulamasında özel tekerrürden farklı olarak aynı cezayı gerektiren ve fakat mahiyeti farklı olan fiilin üçüncü kez işlenmesi şartı aranmaktadır.
Tekerrür, kelime olarak tekrarlama, yineleme anlamına gelmekte olup, belli bir suçun veya kabahatin belli aralıklarla işlenmesi halinde cezanın arttırılarak verilmesine neden olan hukuki bir müessesedir. Bir cezanın tekerrür nedeni ile arttırılarak verilebilmesi için, önceki tarihte işlenen bir fiil nedeniyle bir ceza verilmesi ve bu cezanın fiili işleyenler tarafından bilinir hale gelmesi, bu cezanın ilgiliye bildirilmesini müteakip, aynı veya benzer fiilin, 657 sayılı Kanunun 125. maddesinde belirtilen süreler içinde bir daha işlenmesi gerekmektedir.
Diğer yandan, tekerrür müessesesi ile amaçlanan, uyması gereken düzenleme ve yasaklara uymamakta ısrar eden kamu görevlisinin ağırlaştırılmış ceza ile cezalandırılmasıdır. Bu nedenle, tekerrür hükmünün uygulanabilmesi için, sonraki fiilin, önceki fiilden ve bu fiil nedeniyle verilmiş olan disiplin cezasının ilgiliye tebliğ tarihinden sonra işlenmiş olması gerekmektedir.
Danıştay 12. Daire Başkanlığı 2018/549 E. , 2022/623 K.
"İçtihat Metni"
T.C.
D A N I Ş T A Y
ONİKİNCİ DAİRE
Esas No : 2018/549
Karar No : 2022/623
TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
KARŞI TARAF (DAVALI) : … Bakanlığı
VEKİLİ : …
İSTEMİN KONUSU : …Bölge İdare Mahkemesi …İdari Dava Dairesinin …tarih ve E:…, K: …sayılı kararının, temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.
YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem : Konya ili, Kadınhanı ilçesi, …Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi'nde öğretmen olarak görev yapan davacının, …Anadolu İmam Hatip Lisesinde görev yaptığı döneme ilişkin fiilleri nedeniyle, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 125. maddesinin birinci fıkrasının (E) bendinin (k) alt bendinden sonra gelen birinci paragrafta belirtilen tekerrür hükmü uyarınca "Devlet memurluğundan çıkarma" cezası ile cezalandırılmasına ilişkin Milli Eğitim Bakanlığı Yüksek Disiplin Kurulu'nun …tarih ve E.…sayılı işleminin iptali ile bu işlem nedeniyle yoksun kaldığı parasal haklarının yasal faiziyle birlikte ödenmesine karar verilmesi istenilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi Kararının Özeti: …İdare Mahkemesinin …tarih ve E:…, K: …sayılı kararıyla; Türk Dili ve Edebiyatı öğretmeni olan davacının, Konya …Anadolu İmam Hatip Lisesinde görev yaptığı dönemde …tarihli ve …sayılı karar ile 657 sayılı Kanun'un 125. maddesinin (D) bendinin (l) alt bendi uyarınca kademe ilerlemesinin durdurulması cezası ile cezalandırıldığı, daha sonra 03/11/2015 tarihinde, aynı konuda BİMER'e yapılan şikayetlerden kaynaklı disiplin soruşturması açıldığı, soruşturma dosyasından, davacının üzerine atılı suçu işlediğinin sübuta erdiği, davacının eyleminin 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 125. maddesinin (D) bendinin (l) alt bendi kapsamında değerlendirilmesinde ve 125. maddenin birinci fıkrasının (E) bendinin (k) alt bendinden sonra gelen birinci paragrafta belirtilen tekerrür hükmü uyarınca "devlet memurluğundan çıkarma" cezası ile cezalandırılmasına ilişkin dava konusu işlemde hukuka aykırılık bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.
Bölge İdare Mahkemesi Kararının Özeti: …Bölge İdare Mahkemesi …İdari Dava Dairesince istinaf başvurusuna konu İdare Mahkemesi kararının hukuka ve usule uygun olduğu ve davacı tarafından ileri sürülen iddiaların söz konusu kararın kaldırılması sağlayacak nitelikte görülmediği gerekçesiyle istinaf isteminin reddine karar verilmiştir.
TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : 2014-2015 Eğitim Öğretim yılında …Anadolu İmam Hatip Lisesi Türk Dili ve Edebiyatı öğretmeni iken Konya ili Milli Eğitim Disiplin Kurulunun 21/10/2015 tarihli kararıyla "kademe ilerlemesinin durdurulması" cezası ile cezalandırıldığı, cezanın bir gün sonrasında 22/10/2015 tarihinde soruşturma gereği …Anadolu İmam Hatip Lisesinden ilişiğini keserek 23/10/2015 tarihinde Kadınhanı ilçesi …Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesinde yeni görevine başladığı, ilk ceza tebliğ edilmeden, sicile işlenmeden, tekerrür iddiasıyla kasdi olarak, hileli şekilde ikinci soruşturmanın açıldığı ve ceza verildiği, 03/11/2015 tarihli Valilik oluru ile ikinci soruşturmaya başlandığı, Mahkemece bu soruşturma olur tarihinin esas alınmasının, suçun 22/10/2015 tarihinden sonra işlendiği algısı oluşturmaya yönelik olduğu, BİMER suç duyurularının 22/10/2015 tarihinden öncesine ait olduğu, birinci soruşturmada temel teşkil eden şikayetlerin de aynı isimler tarafından yapıldığı, aynı suçtan iki defa cezalandırıldığı, ikinci soruşturmaya konu olacak bir davranışının olmadığı ileri sürülmektedir.
KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Temyizi istenen Mahkeme kararında usul ve esas bakımından hukuka aykırılık bulunmadığı belirtilerek istemin reddi gerektiği savunulmuştur.
DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ : …
DÜŞÜNCESİ : 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 125. maddesinin ikinci fıkrasında düzenlenen tekerrür koşulları oluşmaksızın tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığından, davacının temyiz istemi kabul edilerek Mahkeme kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir
TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Onikinci Dairesince, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:
İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY : ........................................... ili, .............................................................................. ilçesi, …Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi'nde öğretmen olarak görev yapan davacının, …Anadolu İmam Hatip Lisesinde görev yaptığı dönemde, hakkında yapılan disiplin soruşturması sonucu düzenlenen 24/12/2015 tarihli raporla, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 125. maddesinin (D) bendinin (l) alt bendi uyarınca "bir yıl süre ile kademe ilerlemesinin durdurulması" cezası ile cezalandırılmasının teklif edildiği, Konya Valiliği Milli Eğitim Disiplin Kurulu Başkanlığının 21/01/2016 tarihli kararı ile teklifin uygun bulunduğu, davacının daha önce …tarih ve …sayılı işlemle "Kademe İlerlemesinin Durdurulması" cezası ile cezalandırıldığı hususu dikkate alınarak, tekerrür hükümleri uygulanmak üzere dosyanın Yüksek Disiplin Kuruluna gönderildiği, Milli Eğitim Bakanlığı Yüksek Disiplin Kurulu'nun …tarih ve E.…sayılı kararı ile eylem sabit bulunarak, 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 125. maddesinin 2. fıkrasında belirtilen tekerrür hükmü uyarınca devlet memurluğundan çıkarma cezası verildiği, bu cezanın iptalinin istendiği anlaşılmıştır.
İLGİLİ MEVZUAT:
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun, 125. maddesinin (D) bendinin (l) alt bendinde, " Amirine, maiyetindekilere, iş arkadaşları veya iş sahiplerine hakarette bulunmak" fiili, kademe ilerlemesinin durdurulması cezasını gerektiren fiil ve haller arasında sayılmıştır.
Aynı maddenin 2. fıkrasında ise; "Disiplin cezası verilmesine sebep olmuş bir fiil veya halin cezaların özlük dosyasından silinmesine ilişkin süre içinde tekerrüründe bir derece ağır ceza uygulanır. Aynı derecede cezayı gerektiren fakat ayrı fiil veya haller nedeniyle verilen disiplin cezalarının üçüncü uygulamasında bir derece ağır ceza verilir." hükmü yer almıştır.
HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
657 sayılı Kanun'da düzenlenen tekerrür müessesesi, bu Kanun'a göre cezalandırılan bir fiil veya halin belli aralıklarla işlendiği durumlarda, cezanın arttırılarak bir derece ağır ceza olarak uygulanması anlamına gelmektedir. Kanun'da yer alan düzenlemeye göre tekerrür nedeniyle bir derece ağır ceza verilebilecek iki durum bulunmaktadır:
657 sayılı Kanun'un yukarıda yer verilen ve tekerrür müessesesini düzenleyen maddesinin birinci cümlesinde özel tekerrür, ikinci cümlesinde ise genel tekerrür hali düzenlenmiştir. Buna göre özel tekerrür halinin oluşabilmesi için önceki fiil ile sonraki fiilin aynı nitelikte olması gerekmektedir. Burada her iki fiillin de aynı tür cezayı gerektirmesi önemlidir. Genel tekerrür uygulamasında özel tekerrürden farklı olarak aynı cezayı gerektiren ve fakat mahiyeti farklı olan fiilin üçüncü kez işlenmesi şartı aranmaktadır.
Tekerrür, kelime olarak tekrarlama, yineleme anlamına gelmekte olup, belli bir suçun veya kabahatin belli aralıklarla işlenmesi halinde cezanın arttırılarak verilmesine neden olan hukuki bir müessesedir. Bir cezanın tekerrür nedeni ile arttırılarak verilebilmesi için, önceki tarihte işlenen bir fiil nedeniyle bir ceza verilmesi ve bu cezanın fiili işleyenler tarafından bilinir hale gelmesi, bu cezanın ilgiliye bildirilmesini müteakip, aynı veya benzer fiilin, 657 sayılı Kanunun 125. maddesinde belirtilen süreler içinde bir daha işlenmesi gerekmektedir.
Diğer yandan, tekerrür müessesesi ile amaçlanan, uyması gereken düzenleme ve yasaklara uymamakta ısrar eden kamu görevlisinin ağırlaştırılmış ceza ile cezalandırılmasıdır. Bu nedenle, tekerrür hükmünün uygulanabilmesi için, sonraki fiilin, önceki fiilden ve bu fiil nedeniyle verilmiş olan disiplin cezasının ilgiliye tebliğ tarihinden sonra işlenmiş olması gerekmektedir.
Dava konusu işlem, yukarıda açıklanan tekerrür şartları yönünden incelendiğinde;
Uyuşmazlıkta; davacı hakkında, farklı tarihlerde işlendiği ileri sürülen aynı fiiller nedeniyle iki soruşturma yürütüldüğü anlaşılmaktadır. Bu soruşturmalardan tekerrüre dayanak alınan "2014-2015 Eğitim Öğretim yılında gerçekleştiği ileri sürülen "amire hakaret" fiili için davacıya 21/10/2015 tarihinde, kademe ilerlemesinin durdurulması cezası verildiği, davacının 22/10/2015 tarihinde eski okulundan ayrıldığı; 18 Ekim - 22 Ekim tarihleri arasında yapılan BİMER şikayetlerine istinaden, "Ekim 2015" tarihinde gerçekleştiği ileri sürülen "amire hakaret" fiili nedeniyle, Valilik tarafından 03/11/2015 tarihli soruşturma onayı verildiği, soruşturma sonucu düzenlenen 24/12/2015 tarihli rapora istinaden "kademe ilerlemesinin durdurulması" cezası ile cezalandırılması teklifinin uygun bulunduğu, 21/12/2015 tarihinde aynı fiil nedeniyle, aynı cezayı aldığından, tekerrür hükümleri uygulanarak Devlet memurluğundan çıkarma cezası ile cezalandırıldığı anlaşılmaktadır.
Yukarıda yer verilen Kanun hükümleri uyarınca, aynı fiil nedeniyle tekerrür hükümlerinin uygulanabilmesi için, davacının ikinci fiilinin, birinci disiplin cezası tesis edilerek davacıya tebliğ edildikten sonraki bir tarihte gerçekleşmiş olması gerekmektedir. Oysa uyuşmazlıkta, davacının ikinci fiilinin, birinci fiili nedeniyle disiplin cezası verilmeden ve davacıya henüz tebliğ edilmeden önce gerçekleştiği görüldüğünden, tekerrür hükümlerinin uygulanmasının şartları oluşmamıştır. Bu durumda, 657 sayılı Kanun'da düzenlenen tekerrür hükümleri oluşmaksızın davacı hakkında tesis edilen Devlet memurluğundan çıkarma cezasında hukuka uyarlık, davanın reddi yolunda verilen İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddine ilişkin Bölge İdare Mahkemesi kararında ise hukuki isabet bulunmamaktadır.
KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1. Davacının temyiz isteminin kabulüne,
2. Yukarıda özetlenen gerekçeyle davanın reddine ilişkin …İdare Mahkemesi kararına karşı yapılan istinaf başvurusunun reddi yolundaki temyize konu …Bölge İdare Mahkemesi …İdari Dava Dairesinin …tarih ve E:…, K: …sayılı kararının BOZULMASINA,
3. Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın …Bölge İdare Mahkemesine gönderilmesine, 23/02/2022 tarihinde kesin olarak oyçokluğuyla karar verildi.
(X) KARŞI OY:
Temyiz edilen kararla ilgili dosyanın incelenmesinden, temyize konu kararın usul ve hukuka uygun bulunduğu, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenlerinin kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı anlaşıldığından, temyiz isteminin reddi ile anılan kararın onanması gerektiği görüşüyle çoğunluk kararına katılmıyorum.
